در چهارمین نشست «یکشنبه‌های انسان‌شناسی و فرهنگ» بررسی می‌شود:
تاثیر شهر بر تحول ادیان / سیاست هویت دینی
چهارمین نشست «یکشنبه‌های انسان‌شناسی و فرهنگ» با دو سخنرانی و نمایش فیلم در حوزه دین، امروز، از ساعت ساعت ۴ تا ۷ بعد از ظهر برگزار می‌شود.
ایلنا: چهارمین نشست «یکشنبه‌های انسان‌شناسی و فرهنگ» با دو سخنرانی و نمایش فیلم در حوزه دین، امروز(۱۲ آبان) در ساختمان مشارکت‌های فرهنگی هنری شهرداری تهران؛ از ساعت ساعت ۴ تا ۷ بعد از ظهر برقرار می‌شود.
به گزارش ایلنا؛ خلاصه سخنرانی‌ها را در زیر بخوانید.
تاثیر شهر بر تحول ادیان
جبار رحمانی(استادیار پژوهشکده مطالعات فرهنگی واجتماعی)
تاریخ ادیان بزرگ به شدت با تاریخ شهر همبسته است. ادیان بزرگ در شهر‌ها، متولد شده و توسعه پیدا می‌کنند و الهیات پیچیده‌ای را به وجود می‌آورند. متون مقدس و نهاد دین نیز بخشی از این تحول دین در شهر است. به همین سبب می‌توان رابطه شهر و دین را در دو مرحله مدنظر قرار داد: ۱ - مرحله استقرار اولیه ادیان بزرگ و الهیات و نهاد مربوط به آن در شهر‌ها، و ۲ - مرحله توسعه و تکثرگفتمان‌های دینی در شهر‌ها. شهر‌ها بواسطه اینکه ساختار اجتماعی قشربندی شده‌ای داشته‌اند، سبک‌های مختلفی از دینداری را بوجود آورده‌اند، بر این مبنا، می‌توان از نوع حیات اجتماعی شهری، به حیات اجتماعی
دین پی برد. اقشار مختلف بر حسب شرایط و مقتضیات و نیاز‌هایشان، سبک دینداری خاصی را خواهند داشت. مطالعه سبک‌های دینداری نقص اصلی مطالعات اجتماعی و فرهنگی دین در ایران است.
در جامعه ایرانی در طی نیم قرن اخیر، روند فزاینده‌ای از شهرنشینی و توسعه حیات شهری را شاهد بوده‌ایم. این روند یا بواسطه رشد قارچ گونه و سریع شهر‌ها از دل روستاهای قدیمی، یا در کلان شهر‌ها، با پذیرش جمعیت مهاجر روستایی همراه بوده است. به همین دلیل حیات اجتماعی شهری ایران امروز، از یکسو تمایزهای قشربندی اجتماعی ناشی از توسعه شهری را با خود داشته و از سوی دیگر همچنان ریشه‌های روستایی‌اش را دارد. این شهرهای جدید(از دل ترکیب فرهنگ سنتی و مدرن ایران سربرآورده‌اند) قشربندی‌های متعددی را شکل داده‌اند. این قشربندی را می‌توان در ابعاد شغلی، جنسیتی، سنی و… تعریف
کرد. اقشار اجتماعی مختلف، سبک‌های دینداری گوناگونی را ایجاد کرده‌اند. مساله اصلی اینست که این سبک‌های مختلف دینداری‌ها، تمایز قاطعی از هم ندارند، بلکه تداخل‌ها و همپوشانی‌هایی دارند، با توجه ریشه روستایی بخش‌های زیادی از اقشار شهری، سبک‌های دینداری شهری، در برخی موارد ملغمه‌ای از سبک‌های دینداری روستایی و شهری است.
سیاست هویت دینی
مهرداد عربستانی(دکترای انسان‌شناسی - پژوهشگر مستقل)
هویت بخشی یکی از کارکردهای شناخته شده‌ی دین است. از این حیثدین هم مایه‌ی انسجام درون گروهی است و هم مایه‌ی تمایز اعضای خودی از گروه‌های دیگر است. تمایز بین اعضاء و خارجی‌ها با حفظ و تقویت «مرزهای» هویتی انجام می‌پذیرد، یعنی خطی که تمایز قاطع خودی و خارجی را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر این نه «محتویات» هویتی، بلکه محافظت از مرزهای هویتی است که ضامن تداوم هویت است. عوامل فرهنگی که مرز هویت خودی و خارجی را مشخص می‌کنند تنوع بسیاری دارند. تفاوت‌های آشکار دو گروه نیستند که آن‌ها متمایز می‌کنند، بلکه آن تفاوت‌هایی برای تمایز هویتی اهمیت دارند که، آن طور که
فردریک بارت نشان می‌دهند، در زمینه‌ای ویژه بیشترین تمایز را بین دو گروه ایجاد کند. بنابر این در زمینه‌های مختلف، سیاست‌های متفاوتی برای تثبیت این تمایز و تقویت مرزهای هویتی به کار می‌روند. در اینجا، بدون اینکه داعیه‌ی انحصار وجود داشته باشد، انمونه‌هایی از سیاست‌های مختلف هویتی در مورد دین معرفی خواهند شد. بهره گیری از لباس و آرایش یکی از رایج‌ترین شیوه‌های تمایز هویتی است. لباس ویژه‌ی کاهنان و روحانیان، برهنگی، کوتاهی و بلندی مو‌ها از مهم‌ترین و شناخته شده‌ترین سیاست‌های تمایز هویتی هستند. گاهی سبک زندگی نیز می‌تواند برای تمایز هویتی به کار رود.
تفکیک جغرافیایی نیز به طور فیزیکی مرزهای بین گروه‌های را مشخص می‌کند. گاهی این سیاست‌ها به شیوه‌های نرم‌تر، معطوف به رمزگذاری مناسک و کیهان‌شناسی برای تقویت مرزهای هویتی هستند. شکل گیری این رمزگذاری‌های منسکی و کیهانی به زمان بیشتری نیاز دارد و می‌توان ریشه‌های آن را در تجربه‌ی تاریخی یک گروه دینی جست‌و‌جو کرد که با ایجاد احساسی از تهدید هویتی به فعال شدن و برجسته شدن برخی مناسک جمعی به منظور تداوم و انتقال سنت و تقویت مرزهای هویتی منتهی می‌شود.
جلسه با برنامه پرسش و پاسخ به انت‌ها می‌رسد. شرکت برای عموم علاقمندان آزاد است. «یکشنبه‌های انسان شاسی و فرهنگ» هر هفته به جز روزهای تعطیل رسمی در همین زمان و در آدرس: تهران، میدان ولیعصر، ابتدای بلوار کشاورز، چنب خیابان براداران مظهفر(سازمان انتقال خون سابق)، ساختمان مشارکت‌های فرهنگی هنری شهرداری تهران، طبقه دوم برگزار می‌شود. جلسه راس ساعت ۴ بعد از ظهر آغاز می‌شود، لطفا یک ربع پیش از شروع برنامه در محل حضور یابید.
گزارش نشست‌های پیشین:
گزارش نشست نخست: سکونتگاه‌های غیر رسمی در ایران(۲۱ مهر ۱۳۹۲)
گزارش نشست دوم: کردار‌شناسی جانوری و شهر(۲۸ مهر ۱۳۹۲)
گزارش نشست سوم: فقر و همبستگی، نقد نظریه فرهنگ فقر(۵ آبان ۱۳۹۲)
