مدیرِ گروهِ تاریخِ ممیزی که مدیرکل شد

ایلنا: چند تغییر اتفاق افتاد تا علی شجاعی صایین؛ فرمان ممیزی کتاب در ایران به دست بگیرد. اول اینکه اداره کتاب به «دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی» تغییر نام داد و وظایف تازه‌ای غیر از سانسور نیز به آن محول شد و دوم اینکه وی به دلیل بازنشستگی با منع قانونی برای مدیرکل شدن رو به رو بود که به گفته معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی(به نقل از خبرگزاری فارس) موضوع از طریق وزیر به کمیسیون اجتماعی دولت اجاع داده شده و مجوزهای لازم برای انتصاب وی در این سمت گرفته شد.

پیش‌تر از دو نفر به عنوان مدیران اداره کتاب نام برده شده بود؛ محمدسلگی و علی شجاعی صایین. به گفته معاون فرهنگی(به گزارش خبرگزاری فارس) نخستین گزینه محمدسلگی بود، اما وی نیز مشکلاتی نظیر شجاعی صایین داشت. او به دلیل اینکه یکی از مدیران جهاد دانشگاهی است، انتقالش به سمت‌های دولتی بدون مجوز هیات دولت، منع داشت. محمد سلگی که از نیروهای فرهنگی اعتدال‌گراست و سابقه فعالیت در اداره کتاب دوره اصلاحات را داشت، به بهانه‌‌ همان مشکلی کنار گذاشته شد که شجاعی صایین هم با آن رو به رو بود و برای انتصاب وی موضوع را به هیات دولت ارجاع دادند.

برخی از منابع در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از فشار‌ها و لابی‌های برخی از چهره‌های متنفذ اصولگرای مجلس برای انتصاب‌هایی از این دست خبر می‌دهند، زیرا شجاعی صائین در اولین قدم شروع به کار معاونت فرهنگی به دلیل عدم وجود کارنامه مناسب از دو پست مهم خود کنار گذاشته شده بود.

نگاهی به مجموعه فعالیت‌های وی در پست‌های مدیریتی قبلی نشان می‌دهد که عملکرد و کارنامه وی بسیار ضعیف و نامتناسب با دوره اعتدال است.

پس از انتصاب شجاعی صائین در خبرهای رسمی منتشر شده؛ اطلاعات کاملی از مدیریت‌های قبلی وی منتشر نشده است. وی در دوره هشت ساله گذشته به عنوان مدیر گروه تاریخ در اداره کتاب فعالیت کرده و ممیزی کتاب‌های حوزه تاریخ برعهده وی بوده و ممنوعیت انتشار برخی از کتاب‌های تاریخی ازجمله کتاب‌های دکتر طباطبایی و دیگران در همین دوره انجام گرفته است.

البته وی پیش از اینکه در خانه کتاب مدیریت بگیرد، نخستین بار توسط محسن پرویز در دوره محمود احمدی‌نژاد به عنوان مدیرکل مطالعات فرهنگی مشغول به کار شد.

مرکز مطالعات فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به چندفعالیت اساسی در دوره اصلاحات و پیش از آن شناخته می‌شد. انتشار مجله ارغنون به سردبیری یوسف اباذری و دکتر مرادفرهادپور، برگزاری سمینار‌ها و نشست‌های علمی و انجام بررسی‌ها و ارزیابی‌های مرتب از وضعیت انتشار کتاب.

در دوره مدیریت وی در مرکز مطالعات فرهنگی فعالیت‌های مطالعاتی متوقف شده بود. در این دوره این اداره کل بیشتر مشغول حمایت از انتشار آثار ارزشمند بود که به دلیل عدم شفافیت و اعلام بودجه‌های اختصاص یافته به این کتاب‌ها نمی‌توان درباره‌اش قضاوت درستی داشت.

وی سپس به خانه کتاب منتقل شده بود. انتشار مجله‌های کتاب ماه، کتاب هفته، برگزاری نشست‌های اهل قلم و فعالیت‌های آماری درباره کتاب از وظایف این خانه بوده است.

کیفیت و تیراژ مجله‌های کتاب ماه و به خصوص کتاب ماه‌های موفقی مثل کتاب ماه ادبیات و فلسفه و علوم اجتماعی، هنر چنان پایین آمده و ترتیب انتشار آن‌ها چنان نامنظم شده است که فروش آن در دکه‌های مطبوعاتی تقریبا متوقف شده است. اگرچه هیچ‌گاه میزان هزینه‌ها و تیراژ این مجلات بررسی و یا اعلام نشده است.

نشست‌های این مجموعه که پیش‌تر به خصوص در سه حوزه فلسفه، ادبیات و ادبیات کودک و نوجوان با حضور برجسته و معتبر‌ترین چهره‌های فرهنگی کشور و به صورت منظم و ب حضور انبوه علاقمندان برگزار می‌شد، اغلب متوقف شده‌اند. نشست‌های‌گاه به گاهی هم که برگزار می‌شدند، بدون استقبال مردمی و‌گاه با حضور سه - چهارنفر برگزار می‌شد.

یکی دیگر از مسئولیت‌های شجاعی صائین که در دوره جدید از او پس گرفته شده، مربوط به حوزه جوایز می‌شد که پیش‌تر در مطبوعات درباره هزینه‌ها و نتایج آن سخن گفته شده است. در این دوره با فشارهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جوایز ادبی غیردولتی با موانع و سنگ اندازی‌های بسیار رو به رو شده و بخشی از آنان متوقف شدند. جوایز دولتی نیز در این دوره از حالت ملی درآمده و به جوایزی در درون محفل‌های بسته ادبی تبدیل شدند.

یادداشت از: سعید محمدی یگانه