دومین نشست بین المللی بورس های کالایی منطقه CIS و اروپای شرقی آغاز می شود

در این نشست دو روزه، اعضا علاوه بر تشریح فعالیت ها و برنامه های خود، موضوع عضویت بورس کالای ایران را در گروه را بررسی خواهند کرد.


** معرفی اجمالی اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU)

به گزارش ایلنا، اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU) سازمانی بین المللی است که ۷ بورس کالایی را از ۵ کشور دنیا به عضویت خود در آورده است: بورس یرکومکس(YERCOMEX) ارمنستان، بورس بوککس(BUCEX) بلاروس، بورس های آی ککس(ICEX) و ککس(CEX) قزاقستان، بورس کوککس(KUCEX) قرقیزستان، بورس یوککس(UCEX) و بورس کالای کشاورزی از اوکراین و دو سیستم توزیع کالایی از ارمنستان و بلاروس.

اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU)، اتحادیه ای است متشکل از اشخاص حقوقی بورس ها که در یک بستر مجازی الکترونیکی فعالیت می نماید و سازمانی غیر تجاری است؛ همچنین این سازمان در بازار بین بورسی کالایی کشورهای عضو فعالیت نموده و کشورهای علاقمند را به صورت داوطلبانه به عضویت خود در می آورد و محدودیتی در مدت زمان عضویت در این سازمان وجود ندارد.


** وظایف اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU)

- ارتقاء سطح تجارت کشورهای ذی نفع از طریق معرفی و توسعه بسترها و روش های الکترونیکی بورس های کالایی عضو

- کمک به توسعه همکاری و برقراری ارتباط مستقیم بین فعالان بازار و مدیران و تصمیم گیران بورس های عضو

- کمک به ایجاد سیستم توزیع کالایی در جهت ارتقای سطح کارایی در انتقال کالاها از تولیدکنندگان به مصرف کنندگان

- همیاری با هدف شکل گیری بازار بین المللی قراردادهای آتی و سایر قراردادهای مشتق کالایی بر روی محصولات کشاورزی، مواد اولیه و مواد غذایی

- ارایه خدمات مشاوره ای و حمایت حقوقی از اعضا

یکی از اولویت های توسعه فعالیت های بین المللی اتحادیه، ادغام فعالیت های آن با اتحادیه اوراسیا است. اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU) در سامانه های الکترونیکی خود طیف گسترده ای از کالاها را به گروه های مختلف تقسیم نموده است. این گروه ها عبارتند از محصولات کشاورزی، محصولات حوزه صنایع سبک و سنگین، فلزات، چوب، تجهیزات الکترونیکی، فرآورده های نفتی، تجهیزات و وسایل تخصصی، کالاهای مورد استفاده در ساخت و ساز، مواد شیمیایی، فلزات گرانبها، سنگ های قیمتی، و…

اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU) آماده عضوگیری از بورس های کشورهای مستقل مشترک المنافع(CIS) و سایر کشورها است.


** تفاهم نامه همکاری بورس های کالای ایران و بلاروس

در شهریور ماه سال ۱۳۹۱ تفاهم نامه ای بین بورس کالای ایران و بورس کالای بلاروس(BUCEX) به امضاء رسید. با توجه به این که بورس بلاروس یکی از اعضای اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU) می باشد، بررسی مفاد تفاهم نامه مورد اشاره، می تواند در تعیین چارچوب همکاری بورس و اتحادیه مفید واقع شود.

براساس تفاهم نامه مذکور، مقرر شده است که دو بورس در ۷ زمینه با یکدیگر همکاری یا مشارکت داشته باشند؛ موارد توافق شده عبارتند از:

۱ - مبادله دانش و تجربیات فنی، فنآوری معاملات و سامانه های الکترونیکی قابل کاربرد در فضای وب

۲ - شناسایی فعالان اصلی بازارهای کالایی و آشنا ساختن آنها با فرایندهای معاملاتی بورس ها از طریق برگزاری سمینارها، همایش ها و دوره های آموزشی

۳ - بررسی امکان عرضه کالاها در دو بورس و شناسایی گروه های کالایی مستعد برای این منظور

۴ - بررسی امکان انتقال اطلاعات و تحلیل های قابل انتشار بین دو بورس

۵ - امکان بهره گیری از سامانه ها و فرایندهای نظارتی بر بازار برای هر دو بورس

۶ - امکان سنجی یکپارچه سازی بازارهای دو بورس از طریق معاملات متقاطع کالاها

۷ - برگزاری دوره های آموزشی برای کارکنان و فعالان بازار از طرف دو بورس.

با بررسی مفاد تفاهم نامه روشن می شود که بسیاری از اهداف این تفاهم نامه با رویکردهای اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU) همسان می باشند. اما بدیهی است که عملیاتی نمودن بندهای مذکور، نیازمند بررسی دقیق تر و تدوین فرایندهای اجرایی مورد نیاز است.

به عنوان مثال بند ۳ تفاهم نامه از ' بررسی امکان عرضه کالاها در دو بورس ' سخن می گوید که نیازمند بررسی موضوع از جنبه های مختلف حقوقی، ICT و… می باشد که باید هرچه سریعتر در دستور کار قرار گیرد چرا که با عضویت بورس کالای ایران در اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU) لازم است این موضوعات در سطحی وسیع تر و نه با یک بورس بلکه با ۷ بورس کالایی پیگیری شود؛ در غیر این صورت عضویت بورس کالای ایران در این اتحادیه صرفاً یک اعتبار و شهرت بین المللی به شمار خواهد رفت که با وجود ارزش بالای آن، فاصله بسیاری با بهره گیری کارامد از فرصت های موجود دارد.

یکی از نکات جالب توجه در مورد بورس کالای بلاروس تنوع بسیار بالای کالاهای مورد معامله در آن می باشد؛ گروه های کالایی مورد معامله در این بورس عبارتند از مقاطع فولادی، فلزات غیر آهنی، ضایعات فولادی، ذغال سنگ، کک، تجهیزات الکتروتکنیکی، چوب(گرد، تخت و الوار)، کاغذ، روغن کلزا، دانه های روغنی(آفتاب گردان، سویا و…)، کره، گوشت، شیر خشک، تجهیزات صنعتی، چرم و…

** بررسی زمینه های همکاری با IEU

با بررسی اهدف اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU) و نیز مفاد تفاهم نامه منعقد شده بین بورس کالای ایران و بورس کالای بلاروس مشخص می شود که زمینه های متعددی برای همکاری بورس کالا با بورس های عضو این اتحادیه وجود دارد.

یکی از زمینه های مساعد برای این همکاری، استفاده از ظرفیت های این بورس ها برای تسهیل در صادرات و واردات انواع کالاها بین کشورمان و کشورهایی است که بورس های کالایی آنها عضو اتحادیه است. برای این منظور نگاهی به اقلام صادرات و واردات ایران به / از این کشورها خواهیم داشت؛ این آمار و ارقام بیانگر برخی واقعیت ها در حوزه تجارت انواع کالاها می باشند که به برخی از آنها اشاره خواهد شد.

با توجه به اینکه در حال حاضر با راه اندازی تالار نمایندگی کارگزاران در منطقه آزاد انزلی، پتانسیل مناسبی برای برقراری ارتباط با این کشورها با محوریت بندر انزلی وجود دارد، نگاهی به اقلام مبادلات تجاری کشور در سال های ۱۳۹۱،۱۳۹۲ و شش ماهه نخست سال ۱۳۹۳ که از این منطقه انجام شده است، خواهیم داشت:

- اقلام صادراتی به کشور بلاروس(به عنوان طرف مورد تفاهم با بورس کالای ایران) صرفاً در سال ۱۳۹۱ کالاهای بورسی(کشمش، پسته، خرما) بوده اند. همچنین واردات از این کشور نیز در تمامی سال های مورد بررسی کالاهای غیر بورسی و عمدتاً تجهیزات بوده است. بررسی آمار سایر گمرکات نیز تقریباً همین نتیجه را تأیید می نماید و بلاروس صرفاً برای صادرات برخی محصولات کشاورزی(عمدتاً خرما، کشمش و پسته) می تواند به عنوان کشور و بورس هدف مورد بررسی دقیق تر قرار گیرد.

- در میان کشورهای مورد بررسی کشور قزاقستان پتانسیل بسیار بالاتری برای توسعه تجارت و همکاری های بورسی دارد؛ این کشور صادر کننده انواع مقاطع فولادی(عمدتاً شمش و ورق فولادی) و برخی محصولات کشاورزی به ایران است و در مقابل وارد کننده انواع محصولات کشاورزی(خرما، پسته، کشمش و برخی میوه جات)، سیمان و… است که همگی کالاهای بورسی بوده و حجم مبادلات بالایی نیز دارند. از این رو، این کشور در میان کشورهای عضو اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU) توجه جدی تری را می طلبد و پتانسیل بالایی برای گسترش روابط با بورس کالای این کشور وجود دارد.

- کشور قرقیزستان نه برای صادرات و نه واردات از منطقه آزاد انزلی، طرف تجاری مناسبی به شمار نمی رود و اقلام صادر یا وارد شده به / از این کشور از انزلی بسیار محدود است. اما بررسی آمار سایر گمرکات نشان می دهد که حداقل در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۳، قرقیزستان پذیرای برخی محصولات کشاورزی، سیمان و… از ایران بوده است.

- کشور ارمنستان نیز، بازار نسبتاً مناسبی برای برخی محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی ایرانی بوده است و معمولاً کالای شاخصی از این کشور وارد ایران نمی شود. بررسی آمار سایر گمرکات نیز موید همین مطلب است.


** مزیت های عضویت

عضویت در نهادهای بین المللی می تواند مزایای بسیاری را برای بورس کالای ایران به همراه داشته باشد؛ از جمله این مزایا می توان به کسب اعتبار بین المللی، ارتقاء جایگاه بورس در منطقه، جذب فعالان بالقوه به بازار در راستای توسعه بازار و… اشاره کرد.

اتحادیه الکترونیکی بین بورسی(IEU) یکی از نهادهای بین المللی است که پیشنهاد عضویت بورس کالای ایران در آن نهاد مطرح شده است. در این گزارش به اختصار به معرفی این نهاد پرداخته شد و نگاه دقیق تری به اعضای آن(با تمرکز بیشتر بر بورس کالای بلاروس به عنوان یکی از بورس های طرف تفاهم با بورس کالای ایران) ارایه شد.

به نظر می رسد، بورس کالای ایران برای بهره گیری حداکثری از ظرفیت های این اتحادیه، لازم است اولاً مقدمات ارتباط با سایر بورس ها را از ابعاد مختلف مطالعاتی، حقوقی، ICT و… فراهم نماید؛ دوم این که بیشتر تمرکز خود را معطوف به برقرای ارتباط و توسعه تعامل با بورس هایی نماید که مبادلات تجاری ایران با کشورهای متبوع آنها بیشتر از سایرین است، چرا که بورس ها در بهترین حالت، صرفاً بستری برای انجام معاملات بین المللی می باشند و تلاش در جهت هدایت معاملات بین المللی بین این کشورها به مسیر بورس ها، می تواند تا حد زیادی راه گشا باشد و توسعه بازار در حوزه معاملات بین المللی را برای بورس کالای ایران به ارمغان آورد.