ارتقا فرهنگ ایمنی شهر و شهروندان در برابر زلزله

معصومه آباد، عضو شورای شهر تهران است که حضور او در این نهاد در سومین دوره شورای شهر تهران رقم خورد. معصومه آباد در انتخابات چهارمین دوره شورای شهر تهران در لیست آبادگران ایران اسلامی قرار داشته و توانست به شورای چهارم نیز راه پیدا کند. هم اکنون او رئیس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای اسلامی شهر تهران است.

به گزارش ایلنا، آنچه در پی می‌آید، گفتاری است که وی به مناسبت روز ایمنی و زلزلخ در اختیار خبرگزاری کار ایران قرار داده است:

پس از گذشت ۱۱ سال هنوز هم صدای زوزه باد را از پیچ و خم جاده های دور، از میان تارو پود خشت‌های نم گرفته از اشک چشم عزیزانمان می‌شنویم که فریاد سرداده و از رسالتی سنگین خبر می‌دهند که لرزه‌ای را بر اندام هر ذهن بیداری می‌نشاند. پنج دی ماه، سالروز زلزله ویرانگر شهر بم که حال به نام روز ملی ایمنی در برابر زلزله نامگذاری شده، است و چشمانی منتظر را برای تحقق رسالت عظیمی چون ارتقا فرهنگ ایمنی در برابر زلزله به خود خیره کرده است.

توجه جدی به مقوله ایمنی در برابر زلزله در کشوری همچون ایران که بر روی کمربند لرزه‌خیز آلپ - هیمالیا، قرار گرفته است بسیار حائز اهمیت است. به ویژه آنکه شهر تهران نیز، این نگین انگشتری رمیده بر کوهپایه‌های البرز، با وجود گسل‌های متعددی از شمالی‌ترین منطقه در نیاوران، تلوی پائین، محمودیه، شیان و کوثر گرفته تا جنوبی‌ترین نقطه در ری، کهریزک، گرمسار و پیشوا از گزند این لرزه‌های احتمالی در امان نیست. بطوریکه درصورت فعال‌شدن این گسل‌ها، دست‌کم هزاران نفر جان خود را از دست خواهند داد.

از سوی دیگر، با وجود مطالعات بسیار، هنوز هم امکان پیش‌بینی زمان دقیق وقوع زلزله محقق نشده است؛ بنابراین آنچه مسلم است، لزوم کاربست تمهیداتی به منظور کاهش خطر پذیری شهر پیش از وقوع زلزله و همچنین افزایش سطح فرهنگ ایمنی و آگاهی شهروندان در برابر حوادثغیر مترقبه است.

اینجاست که نقش مدیریت شهری، ارگان های اجرایی، سازمان های مردم نهاد و سایر NGO ها به منظور توانمندسازی شهروندان برای پیشگیری و آمادگی مقابله با زلزله پر رنگ تر می‌شود. با توجه به اینکه در بحثنجات افراد در هنگام زلزله، ۳ ساعت اول جزو زمان طلایی محسوب می‌شود، بنابراین می توان با آموزش و آماده سازی مردم، تلفات را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش داد به گونه ای که هر فرد بسان یک امدادگر در ساعات اولیه عمل کند.

به رغم آنکه از میان ۱۴۰ زلزله بالاتر از ۴ ریشتر که سالانه در ایران رخ می‌دهد، تنها ۰۲/۰ درصد از آنها بزرگتر از ۶ ریشتر است اما به جهت عدم امکان پیش بینی زمان وقوع، لازم است تا حتی المقدور با ارتقای فرهنگ ایمنی و آموزش جامعه از خسارات جانی و مالی احتمالی کاست.

کارشناسان زلزله معتقدند با شناخت پدیده زلزله، می‌توان حتی در زلزله‌خیزترین کشورهای دنیا مثل ژاپن با زلزله زندگی کرد. این کشور به شدت لرزه‌خیز است اما گفتنی است که خطرپذیری و آسیب‌پذیری ایران هزار برابر ژاپن است. در ژاپن مردم به هنگام وقوع زلزله به انتظار نیروهای امدادرسان نمی‌مانند بلکه هر فرد با توجه به آموزه‌های پیشین خود که می‌داند قبل، حین و بعد از زلزله چه باید کند و به سایرین کمک رسانی می‌کند.

علاوه بر توانمندسازی شهروندان در سنین مختلف به منظور آمادگی در برابر حوادثغیر مترقه نظیر زلزله و چگونگی برخورد در حین وقوع حادثه و پس از آن، احداثپایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران در سطح نواحی شهر تهران و همچنین تجهیز آنها به اقلام ضروری و تجهیزات امداد و نجات نیز غیر قابل اجتناب است است.

همچنین نحوه مکان‌یابی فضاهای مسکونی، رعایت حریم گسل‌ها و عدم تمرکز بار جمعیتی بر روی آنها، مقاوم‌سازی‌ ساختمان‌ها، ابنیه و کلیه سازه‌های شهری و استفاده از مصالح مرغوب در آنها از یک سو و از سوی دیگر تقویت پایه‌های مدیریت بحران پس از وقوع زلزله بسیار حائز اهمیت است.

بنابراین باید به منظور ارتقای فرهنگ ایمنی شهر، سیاست‌گذاری‌ها به سوی تجهیز و کسب آمادگی برای مواجهه با اموری که زمینه‌ساز تشدید وضعیت بحرانی شهر پس از وقوع زلزله هستند، سوق پیدا کند. رسیدگی، چاره‌اندیشی و رفع چالش‌های مربوط به اطفای حریق در ساختمان‌های بیشتر از ۶ طبقه، تخریب بیمارستان ها و عدم امکان دسترسی به خون و امکانات درمانی ضروری، هجمه جوندگان به سطح شهر از کانال‌های فاضلاب، پاره شدن و اتصالی کابل‌های برق فشار قوی و فیبر نوری آویزان از فراز اتوبان‌ها و خیابا‌ن‌های شهر، از جمله اموری هستند که لازم است در اولویت کاری تصمیم‌سازان و برنامه‌ریزان شهری قرار گیرد.