صندلی خالی رئیس جمهور

لبنان کشوری کوچک اما استراتژیک در خاورمیانه است. شاید جمعیت زیادی نداشته باشد اما چندصدایی در آن وجود دارد و چند ماهی است که در این کشور راه را بر ایجاد یک توافق سیاسی بسته است. خلاء قدرت در سطح ریاست جمهوری برای هیچ کشوری مناسب نیست، اما این امر در کشوری با موقعیت لبنان که از جنوب با رژیم صهیونیستی و از شرق و شمال با سوریه مرز مشترک دارد، اثراتی زیانبار بر جای می‌گذارد.

ماه می‌سال گذشته میلادی، پایان دوره ریاست‌جمهوری «میشل سلیمان» بود. از آن زمان تا کنون، حدود بیش از ۱۰ مرتبه جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس‌جمهوری جدید برگرار شد اما تا کنون نتیجه‌ای در بر نداشته است. چرا در کشوری با موقعیت لبنان، درگیری‌های سیاسی باعثخالی ماندن صندلی ریاست‌جمهوری می‌شود؟

صندلی خالی رئیس‌جمهور

پیش از برگزاری اولین جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس‌جمهوری، «نبیه بری» رئیس پارلمان لبنان از نمایندگان خواست تا با حضور حداکثری خود، شرایط قانونی برای برگزاری جلسه انتخاب ریاست جمهوری را فراهم کنند. طبق قانون اساسی لبنان، برای رسمیت یافتن جلسه پارلمان حضور ۱۲۸ نماینده الزامی است و نامزد ریاست جمهوری باید دو سوم رای نمایندگان(۶۸ رای) را کسب کند.

نخستین جلسه در ۲۲ آوریل سال گذشته میلادی با حضور نمایندگان برگزار شد ولی هیچ یک از گزینه‌های ریاست‌جمهوری نتوانستند اکثریت آراء نمایندگان را از آن خود کنند. بنابراین، اولین تلاش برای انتخاب رئیس کشور ناکام ماند و جلسه به ۳۰ آوریل موکول شد. پس از آن نیز جلسات یکی پس از دیگری به بن بست می‌رسید و روند ناکامی تا امروز ادامه دارد.

یک به یک جلسات پارلمان برای انتخاب رئیس‌جمهوری به دلیل به حد نصاب نرسیدن تعداد نمایندگان به شکست کشیده شد و این سلسله ناکامی هنوز به انتها نرسیده است. دلیل اصلی این ناکامی‌ها، به اجماع نرسیدن جریان‌های سیاسی اصلی لبنان است.

۸ مارس و ۱۴ مارس، تقابل سیاسی

«۸ مارس» و «۱۴مارس» دو جریان اصلی لبنان به شمار می‌روند که نبض سیاست این کشور را در دست دارند. از حد نصاب انداختن جلسات پارلمان توسط نمایندگان احزابی که در این ائتلاف‌ها حضور دارند انجام می‌شود. تفاوت اساسی در رویکرد و اندیشه‌های این احزاب لبنان را به اینجا کشانده است.

ائتلاف ۱۴ مارس که از در کنار هم قرار گرفتن احزاب سکولار لبنان به وجود آمده و رهبری آن بر عهده «سعد حریری»، «سیمر جعجع» و «ولید جنبلاط» است. در میان تمام این احزاب، جریان «المستقبل» نقش اصلی را برعهده دارد بنابراین، سعد حریری به عنوان رهبر این حزب، نفر اول این ائتلاف محسوب می‌شود. این جریان فکری از مخالفان قدرت حزب الله بوده و عامل اجرای برنامه‌های عربستان در این سرزمین به شمار می‌روند.

در مقابل جریان سکولار ۱۴ مارس، ‌ ائتلاف ۸ مارس با محوریت حزب‌الله و جنبش امل وجود دارد. این جریان که از ائتلاف چند حزب اسلامگرا و سکولار تشکیل شده، معتقد به مقاومت و مبارزه با اسرائیل است و با رویکرد جریان مخالف که به شدت تحت تاثیر عربستان می‌باشد، مخالف است.

موقعیت استراتژیک لبنان و خلاء قدرت

همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، لبنان دارای موقعیت جغرافیایی استراتژیک است و شرایط سیاسی حاکم بر آن بر امنیت کشور تاثیر مستقیمی دارد. درگیری میان دو جریان اصلی لبنان که انتخاب رئیس‌جمهوری را بیش از ۹ ماه به تعویق انداخته، شرایط را هر لحظه خطرناک‌تر می‌کند.

به خاطر موقعیت حساس این کشور، برخی کشورهای اقدام به دخالت در سیاست و برخی دیگر به دنبال میانجی‌گری هستند. عربستان به وسیله جریان المستقبل و وابستگی که میان حریری و آن کشور وجود دارد به هدایت اهداف خود در بیروت می‌پردازد. ریاض یکی از مخالفان اصلی فعالیت حزب الله است و با استفاده از جریان ۱۴ مارس، بر این اختلاف دامن می‌زند.

در مقابل، فرانسه با مامور کردن «ژان فرانسوا ژیرو» به عنوان میانجی برقرار ثبات در لبنان سعی در نقش آفرینی در این معادله منطقه‌ای دارد.

اما در میان تمام این اقدام‌ها، «تمام سلام» نخست‌وزیر لبنان برای انتخاب رئیس‌جمهوری برقراری ثبات در این کشور دست به کمک به سمت جمهوری اسلامی ایران دراز کرد. بنابر اظهارات مقام فرانسوی که مسئول میانجی‌گری برای حل اختلافات در این کشور است، دیدگاه ایران برقراری ثبات در لبنان است. از سمت دیگر، لبنان تجربه کمک گرفتن از ایران برای حل منازعات سیاسی را دارد. زمانی که سلام برای تشکیل دولت با مشکل مواجه شده بود، ایران به حل این مشکل کمک کرد و امروز نخست وزیر لبنان، کمک ایران را حل کننده این معضل می‌داند.

مذاکرات المستقبل و حزب الله

در این بین جریان المستقبل و حزب الله لبنان گفت‌و‌گو برای حل اختلافات میان یکدیگر را از چندی پیش آغاز کردند و تا کنون این گفت‌و‌گو‌ها که همچنان ادامه دارد نتایج مثبتی در بر داشته است. همین گفت‌و‌گو‌ها می‌تواند اختلافات دو جریان قدرتمند در لبنان را کاسته و راه را برای پر کردن خلأ ریاست جمهوری در این کشور باز کند.

گزارش: محسن صالحی‌خواه