عدم انحراف در فعالیت‌های هسته‌ای ایران
مدیرکل آژانس در گزارش فصلی‌اش به شورای حکام اعلام کرد که اطمینان داردکه اگر ایران اقداماتی که در بیانیه لوزان ذکر شده است را اجرایی کند شفاف‌سازی درخصوص مساله وجود ابعاد نظامی احتمالی در یک جدول زمانی منطقی امکان‌پذیر خواهد بود.
به گزارش ایلنا، متن کامل سخنرانی یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست فصلی شورای حکام آژانس به‌این شرح است:
ابتدا سخنانم را با تبریک به جمهوری جیبوتی به عنوان صد و شصت و چهارمین کشوری که به عضویت آژانس درآمده است، آغاز می‌کنم.
تعدادی از گزارش‌های مهم در دستور کار این نشست قرار دارند. در گزارش سالانه 2014 آژانس؛ بررسی اقدامات اصلی آژانس و مشخص شدن پیشرفت‌های حاصل شده در سال 2014 انجام شده است که در واقع نشان دهنده اقدامات آژانس در زمینه ارتقای اجرای صلح‌آمیز علم و فن‌آوری هسته‌ای بود که شامل انرژی هسته‌ای؛ ارتقای ایمنی و امنیت هسته‌ای و اجرای پادمان‌های ایمنی آژانس است.
همکاری‌های فنی:
بیش‌ترین میزان تمرکز همکاری‌های فنی در سال 2014 در زمینه‌های سلامت، مواد غذایی، کشاورزی و ایمنی هسته‌ای بوده است. سال گذشته، آژانس به اتیوپی در زمینه رادیوتراپی، خدمات دارویی و تأسیس پنج مرکز درمان سرطان در مناطق دیگر این کشور و نیز به بلغارستان در زمینه ایجاد یک مرکز پزشکی هسته‌ای کمک کرده است.
آژانس هم‌چنین با کشورهای عضو در زمینه نگه‌داری و دفع پسماندهای هسته‌ای همکاری می‌کند. در منطقه آسیا و اقیانوسیه ما به چند کشور در زمینه تقویت نحوه مدیریت پسماندهای هسته‌ای و یا شناسایی مکان‌های مناسب برای ایجاد سایت دفع پسماندهای هسته‌ای کمک کرده‌ایم.
هم‌چنین چین با همکاری آژانس به پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه کاهش فرسایش خاک دست یافت؛ کرواسی نیز توانست با کمک آژانس و استفاده از تکنیک‌های استریل میوه‌ها در برابر حشرات؛ تا حد زیادی در این زمینه پیشرفت کند.
در ادامه این گزارش آمده است: مدیریت صحیح در زمینه حفظ منابع آب کره زمین برای زندگی بشر و پیشرفتش امری ضروری است؛ در ماه می آژانس میزبان سمپوزیوم بین‌المللی با عنوان "ایزوتوپ هیدرولوژی" بود.
این نشست برای 400 کارشناس بین‌المللی فرصتی را فراهم کرد تا پیشرفت‌های به دست آمده را در زمینه استفاده از ایزوتوپ‌ها برای حفظ منابع آب با یکدیگر مرور کنند.
ایمنی و امنیت هسته‌ای:
گزارش آژانس در مورد حادثه نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما ژاپن در سپتامبر و در جریان نشست عمومی آژانس منتشر خواهد شد؛ این گزارش نتیجه تلاش‌های بین‌المللی گسترده شامل 180 متخصص از 42 کشور عضو آژانس و چندین هیات فنی است.
این گزارش یک تصویر واقعی، روشن و متعادل از آن‌چه در نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما رخ داد نشان می‌دهد و متن آن به نحوی تنظیم شده که برای مخاطبان عام نیز قابلیت فهم داشته باشد.
من امیدوارم حادثه فوکوشیما برای همه دولت‌ها، نهادهای نظارتی هسته‌ای و نیروگاه‌های هسته‌ای درس عبرت شود.
هم‌چنین پنجمین کنفرانس بازنگری در مورد مدیریت سوخت هسته‌ای مصرف شده و مدیریت پسماندهای رادیواکتیو ماه گذشته برگزار شد که درواقع این نشست یکی از ابزارهای کلیدی در چارچوب اجرای امنیت هسته‌ای در سطح جهان است.
هفته گذشته نیز آژانس یک کنفرانس بین‌المللی با موضوع امنیت سایبری در دنیای هسته‌ای برگزار کرد که 650 نفر در آن حضور یافتند. این کنفرانس نیز فرصت خوبی را برای تبادل نظرات و ایده‌ها میان متخصصان در این زمینه فراهم کرد.
انرژی هسته‌ای:
انرژی هسته‌ای یکی از منابع تولید برق است که کم‌ترین میزان تولید کربن را دارد. در حالی‌که کشورها برای حضور در کنفرانس تغییرات آب و هوایی در پاریس تا اواخر سال جاری آماده می‌شوند، من معتقدم که شناخت میزان تأثیر استفاده از انرژی هسته‌ای در کاهش تولید آلایندهد‌های کربنی امر بسیار مهم و ضروری است.
امروزه 438 راکتور هسته‌ای فعال در سرتاسر جهان وجود دارند و تعداد 67 راکتور هسته‌ای دیگر نیز در حال ساخت است.
آژانس هم‌چنین از کشورهایی تازه ورود پیدا کرده به صنعت انرژی هسته‌ای در زمینه‌هایی هم‌چون فراهم کردن نیروی کار ماهر و لازم برای دوره فعالیت نیروگاه هسته‌ای حمایت می‌کند.
آژانس ماه گذشته یک مرکز آموزشی مدیریت انرژی هسته‌ای را در امارات متحده عربی دایر کرد و یک مرکز دیگر را نیز هفته جاری در ژاپن تأسیس خواهد کرد.
هم‌چنین فرصت‌ها برای همکاری‌های منطقه‌یی در زمینه توسعه انرژی هسته‌ای؛ محور اصلی سومین کنفرانس انرژی هسته‌ای آفریقا بود که در ماه آوریل در کنیا برگزار شد؛ شرکت کنندگان از 35 کشور آفریقایی در مورد موضوعات مربوط به برنامه‌ریزی‌های انرژی ملی و همکاری‌های اقتصادی در توسعه انرژی هسته‌ای به بحث و تبادل نظر پرداختند.
راستی‌آزمایی:
در مورد راستی‌آزمایی؛ گزارش اجرای پادمان‌های آژانس در سال 2014 شامل اقدامات آژانس در اجرای پادمان‌ها در بیش از 180 کشور است که در سال گذشته اجرا شد؛ اطلاعات درج شده در این گزارش بر پایه ارزیابی آژانس از همه اطلاعات مربوط به پادمان‌ها بوده است.
ما در آژانس به‌روزرسانی سیستم (IT) پادمان‌ها را ادامه می‌دهیم و با موفقیت اطلاعات پادمان‌ها را به یک سرور جدید و به‌روزرسانی شده انتقال داده‌ایم؛ قطعا این یک گام ضروری و مهم در مسیر انتقال کامل اطلاعات مربوط به همه پادمان‌ها به یک محیط ایمن و جدید است.
نشست فنی بعدی در مورد اجرای پادمان‌ها و رویکرد کشورهای عضو در این باره ماه آینده برگزار خواهد شد.
پروتکل الحاقی:
از زمان انتشار گزارش پیشین آژانس؛ پروتکل الحاقی در کشور کامبوج اجرا شد. هم‌چنین یک قرارداد امنیتی جامع و پروتکل الحاقی در جیبوتی به اجرا درآمد.
اجرای پادمان‌های آژانس در جمهوری خلق دموکراتیک کره (کره شمالی):
من به طور جدی نگرانی خود را از برنامه هسته‌ای کره شمالی بیان می‌کنم. هم‌اکنون بیش از 6 سال از زمان خروج بازرسان آژانس از کره شمالی می‌گذرد. اگرچه آژانس در طول تمام این مدت به انجام مطالعات و تحقیقات خود برای شناسایی و راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای کره شمالی انجام داده است.
من از کره شمالی درخواست می‌کنم که به صورت کامل به همه الزامات تعیین شده توسط شورای امنیت عمل کند و یک همکاری سازنده با آژانس در مسیر اجرای پادمان‌های معاهده NPT و رفع همه موضوعات مورد اختلاف داشته باشد.
اجرای پادمان‌های آژانس در ایران:
با توجه به نگرانی‌های موجود درباره اجرای پادمان‌ها در ایران، آژانس هم‌چنان به راستی‌آزمایی انحراف نداشتن مواد هسته‌ای اعلام شده در ایران تحت توافقات پادمانی ادامه می‌دهد.
اگرچه آژانس در موضعی نیست که بتواند در خصوص نبود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران تضمین دهد بنابراین نمی‌تواند نتیجه‌گیری کند که تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح‌آمیز استفاده می‌شوند.
ایران و گروه 3+3 در مذاکرات‌شان در ماه آوریل در لوزان با اعلام پارامتر‌های کلیدی برنامه جامع اقدام مشترک یک گام روبه جلو برداشتند. اگر این درخواست مطرح شود آژانس آماده است تا اقدامات مرتبط هسته‌ای برای نظارت و راستی‌آزمایی در این توافق را به کار گیرد.
آژانس برای این که برنامه جامع اقدام مشترک به لحاظ فنی صحیح باشد، هم با ایران و هم با گروه 3+3 همکاری نزدیک داشته است. دستیابی به یک برنامه جامع اقدام مشترک که شامل اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران باشد منجر به تقویت اجرای پادمان‌ها در ایران و افزایش قابل توجه توانایی آژانس برای تضمین نبود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در این کشور می‌شود. هم‌چنین انتظار می‌رود دیگر اقدامات در برنامه جامع اقدام مشترک ضمانت‌های بیش‌تری به همراه داشته باشند.
من اطمینان دارم که اگر ایران اقداماتی که در بیانیه لوزان ذکر شده است را اجرایی کند شفاف‌سازی درخصوص مساله وجود ابعاد نظامی احتمالی در یک جدول زمانی منطقی امکان‌پذیر خواهد بود. هر زمان که آژانس بتواند به یک درک از تمام مسائل مربوط به ابعاد نظامی احتمالی برسد، من ارزیابی‌های‌مان را به شورای حکام گزارش خواهم داد.
من با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و عباس عراقچی معاون ایشان رایزنی‌هایی داشته‌ام که در آن درباره راه‌حل‌هایی برای تمام مسائل باقیمانده درخصوص برنامه هسته‌ای ایران و چگونگی تسریع آن گفت‌وگو کرده‌ایم.
آژانس هم‌چنان آماده است تا روند حل تمام مسائل باقیمانده در چارچوب همکاری‌ها را تسریع بخشد که می‌تواند با افزایش همکاری ایران و فراهم شدن امکان دسترسی به موقع به تمام اطلاعات، اسناد، سایت‌ها، مواد و افراد مربوطه مفهوم یابد.
موضوعات مدیریتی:
برنامه و بودجه آژانس برای سال‌های 2016 و 2017 در واقع نشان دهنده همان اولویت‌های آژانس در سال‌های 2014 و 2015 مثل همکاری‌های فنی، ایمنی و امنیت هسته‌ای و به‌روزرسانی آزمایشگاه‌ها و نیروگاه‌های هسته‌ای است؛ هم‌چنین در بودجه سال 2016 و 2017 آژانس سعی شده است هم‌زمان با ایجاد کارآمدی بالا، صرفه‌جویی‌های لازم نیز اعمال شود.