واشنگتن به‌دنبال دلجویی از کشورهای عربی و مقام‌های تل‌آویو است
اینکه چرا اشتون کارتر به اسرائیل سفر کرده است نمی‌تواند به طور قطع به توافقنامه وین ارتباط داشته باشد بلکه دلایل دیگری از حیث نظامی و سیاسی در این بین مطرح است.
«امیرعلی ابوالفتح» کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره سفر وزیر دفاع آمریکا به تل‌آویو تصریح کرد: سفر وزیر دفاع ایالات متحده به سرزمین‌های اشغالی از هفته‌ها پیش از اعلام جمع‌بندی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تدارک دیده شده بود یعنی این سفر صرفاً به خاطر توافق هسته‌ای صورت نگرفت و از قبل سازماندهی شده بود. البته به دلیل اینکه این دیدار بعد از توافق وین صورت گرفت، قطعاً بحث مذاکرات هسته‌ای و کمک‌های تسلیحاتی که آمریکا قرار است به متحدان خود ارائه کند؛ در کانون سفر اشتون کارتر به خاورمیانه قرار گرفت.
وی ادامه داد: از قبل هم پیش‌بینی می‌شد که اگر مذاکرات ایران با 1+5 به ویژه بین ایران و آمریکا به جایی برسد، واشنگتن برای اطمینان دادن به متحدان خود و حفظ توازن سیاسی در منطقه حمایت خود را از کشورهایی مانند عربستان، اردن، کشورهای حاشیه خلیج فارس و همچنین رژیم صهیونیستی انجام دهد تا از یک طرف توافق به منزله برتری سیاسی – نظامی ایران در خاورمیانه قلمداد نشود و از سویی دیگر تلاشی باشد برای جلب رضایت متحدان آمریکا که در زمره منتقدان و مخالفان اصلی توافق هستند تا لابی‌هایی که اسرائیل و اعراب در کنگره دارند، اصلی‌ترین دستاورد سیاست خارجی دولت کنونی آمریکا را از بین نبرد. بنابراین می‌شد انتظار داشت که وزارت دفاع ایالات متحده برنامه‌ای را تدارک ببیند و باید منتظر باشیم که قراردادهای بیشتری در عرصه تسلیحاتی و امنیتی مابین آمریکا و کشورهای منطقه امضا شود تا به نوعی توازن شکل گرفته در منطقه به هم نخورد.
این کارشناس مسائل آمریکا با اشاره به سنگ‌اندازی‌های نتانیاهو و آیپک در توافقنامه هسته‌ای گفت: اینطور که رسانه‌ها و منابع غربی اعلام کرده‌اند؛ گویا اشتون کارتر قصد ندارد در سفرش به تل‌آویو تلاش کند تا دیدگاه نتانیاهو به توافقنامه هسته‌ای را تغییر دهد. شاید این حرف به این معناست که آمریکایی‌ها چندان امیدوار نیستند که بتوانند دیدگاه نتانیاهو و افراطی‌ترین جریان‌های سیاسی داخل اسرائیل را تغییر دهند و به همین دلیل است که با ارائه بسته‌های تسلیحاتی کم‌سابقه، تاحدودی نگرانی‌های آنها را کاهش دهند.
وی افزود: باید این نکته را هم درنظر بگیریم که شاید بتوان گفت اوج مخالفت‌های اسرائیل و لابی صهیونیسم که می‌توانستند در آمریکا انجام دهند، سخنرانی جنجالی نتانیاهو بود که اوایل سال میلادی جاری در آمریکا انجام داد که رو در روی رئیس‌جمهوری آمریکا در نهاد قانونگذاری این کشور ایستاد و به ایراد سخنرانی پرداخت و هر آنچه که در توان داشت را به میدان آورد تا شاید آمریکایی‌ها از ادامه مذاکرات با ایران صرف‌نظر کنند که البته این اقدام نتیجه‌بخش نبود و آمریکایی‌ها بنابر مصالح ملی و جمع‌بندی که داشتند، تصمیم گرفتند تا این مذاکرات را ادامه دهند که در نهایت به انتشار سند برجام منجر شد.
ابوالفتح درباره فعالیت لابی‌های صهیونیسم برای ضربه زدن به توافق هسته‌ای گفت: در هفته‌های آینده و حداقل تا 60 روز پیش رو که فرصت بررسی این سند در کنگره ایالات متحده وجود دارد، لابی اسرائیل از هر ابزاری استفاده خواهد کرد تا بتواند بر رای نمایندگان کنگره تاثیر گذار باشد و این سند از جانب آنها رد شود. این درحالی است که گفته شده لابی آیپک 20 میلیون دلار تنها برای تبلیغات تلویزیونی اختصاص داده است تا شبکه‌های بین‌المللی تلویزیونی دائماً علیه توافق تبلیغ کند که اگر این توافق تایید شود دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای امکان‌پذیر خواهد شد و امنیت منطقه و حتی جهان را به خطر می‌اندازد. لذا آنها در صدد هستند از طریق تهییج افکار عمومی و در حقیقت رای‌دهندگان آمریکایی بر نمایندگان کنگره فشار وارد کنند و آنها در نهایت رأیی را به صندوق بیاندازند که موجب مرگ توافق شوند.
وی تصریح کرد: البته تمام لابی اسرائیل این موضع را ندارند. به گونه‌ای که گروه «جی استیت» که یک گروه لیبرال در ایالات متحده محسوب می‌شود، از دیدگاه دولت اوباما حمایت کرده و تلاش بر این است که این گروه به همراه گروه‌های دیگر یهودی که البته کوچک‌تر و کم نفوذتر از آیپک هستند، تلاش کنند تا نمایندگان را تشویق کنند تا به این سند رای بدهند چراکه از دید این گروه راه رسیدن ایران به سلاح اتمی مسدود می‌شود و امنیت اسرائیل از این طریق تامین می‌شود.اما اینکه بشود پیش‌بینی کرد که کنگره در نهایت چه رأیی را صادر می‌کند، بسیار دشوار خواهد بود؛ هرچند که به نظر می رسد که هرچه از زمان انتشار برجام می‌گذرد، جزئیات و فرصت بیشتری در اختیار نمایندگان کنگره قرار می‌گیرد تا ابعاد این سند را بررسی کنند و همینطور پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت را مورد بررسی قرار دهند و همین موضوع باعث می‌شود تا وزنه حامیان توافق در کنگره سنگین‌تر شود و چه بسا با گذشت زمان عده‌ای از منتقدان کنونی هم به جمع حامیان قطعی یا مشروط توافق بپیوندند و در نهایت بتواند زمینه را برای تصویب این سند در کنگره هموار کند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در توصیف سفر کارتر به کشورهای حاشیه خلیج فارس گفت: در اینکه سفر کارتر برای توجیه کشورهای عربی به خصوص عربستان سعودی در خصوص توافق هسته‌ای صورت گرفته است، شکی وجود ندارد و این امر قبلاً هم صورت گرفته است. چراکه پس از انتشار تفاهم‌نامه لوزان، رئیس‌جمهوری آمریکا در سخنرانی خود در کاخ سفید اعلام کرد که از سران کشورهای خلیج فارس دعوت خواهد کرد به کمپ دیوید بیایند که این نشانه‌ای بود تا آمریکایی‌ها اثبات کنند تا به سمت ایران نیامده‌اند و همچنان روابط استراتژیک خود را با کشورهای عربی حفظ خواهند کرد و دغدغه‌های کشورهای عربی را مورد توجه دارند و تلاش می‌کنند در جهت رفع این دغدغه‌ها گام بردارند.
وی در پایان با تاکید بر اقدام‌های غربی‌ها برای جلب اعتماد کشورهای عربی و حاشیه خلیج‌فارس عنوان کرد: پس از آن سخنرانی هم این نشست شکل گرفت که البته پادشاه عربستان سعودی و چند نفر دیگر از سران کشورهای خلیج فارس هم در این نشست حضور نداشتند و این به این معنی است که آمریکایی‌ها مدت‌ها پیش از انتشار سند برجام تلاش خودشان را آغاز کرده بودند تا به کشورهای عربی اطمینان خاطر دهند.
به نظر می رسد آنچه تحلیلگران سیاسی و رسانه‌ها به آن معتقدند، این است که این نگرانی‌ها همچنان رفع نشده و کشورهای خلیج‌فارس به همراه اسرائیل نگرانند که این توافق منجر به وجود آمدن رابطه میان ایران و آمریکا شود و واشنگتن حمایت خود را از این کشورها بردارد یا کاهش دهد و به همین دلیل باید گفت که تنها سفر وزیر دفاع آمریکا نبوده است.
به گونه‌ای که بلافاصله پس از انتشار سند برجام نخست‌وزیر بریتانیا به همراه وزیر خارجه این کشور برای اطمینان خاطر دادن به مقام‌های اسرائیل به تل‌آویو سفر کردند تا نسبت به این قضیه اطمینان خاطر دهند ولی حداقل در سخنان مقام‌های اسرائیل این اطمینان تاکنون حاصل نشده بود.اما به نظر می‌رسد که کشورهای عربی به تدریج شرایط جدید را پذیرا خواهند بود و به نوعی می‌خواهند مناسبات خود را با ایران حفظ کنند و از طرفی می‌خواهند طرفدار جنگ در منطقه معرفی نشوند و در پله بعدی می‌خواهند تا از طریق اینگونه نگرانی‌ها امتیازاتی را از آمریکا بگیرند که بیشترین امتیاز می‌تواند فروش تسلیحات نظامی و دفاعی باشد تا در ازای آن همراهی خود را با توافق هسته‌ای اعلام کنند.
گفت‌وگو: فرشاد گلزاری