شرایط حضور کتاب‌های ایران در فرانکفورت اعلام شد/ اتحادیه مسٔول خرید و فروش رایت نیست

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ رئیس هیات مدیره ناشران و کتابفروشان با اشاره به اینکه مطابق رویه دو سال گذشته امسال نیز ایران غرفه مجتمعی را در نمایشگاه فرانکفورت خواهد داشت؛ گفت: تلاش داریم کتابهایی که قرار است از ایران در شصت و هفتمین دوره نمایشگاه فرانکفورت عرضه شود را در این غرفه به نمایش بگذاریم و همچون دو سال گذشته اتحادیه ناشران نیز حضور مشخصی در غرفه ایران خواهد داشت.

وی سپس به تفاوتهای نحوه حضور اتحادیه در این دوره نمایشگاه اشاره و بیان کرد: امسال سعی داریم با تمرکز بر تجربه کشورهایی مثل ترکیه، مالزی و اندونزی که و ضعیت مشابهی از نظر شرایط فرهنگی و اقتصادی به ایران دارند و همچون آن کشورها که نهادهای دولتی و متولی فرهنگ بعد از اجاره غرفه اختیارات آن را به تشکلها و نهادهای صنفی واگذار می کنند؛ اقدامات اجرایی شرکت در نمایشگاه فرانفکورت را به عهده بگیریم.

آموزگار اضافه کرد: خوشبختانه معاونت فرهنگی وزارت ارشاد و موسسه بین‌المللی نمایشگاههای فرهنگی نیز پاسخ مثثبت به این اقدام داده‌اند و ضمن دعوت از دیگر تشکل‌ها و انجمن‌های فعال در حوزه نشر بستر خوبی برای این کار فراهم کرده‌اند. البته جای تردید نیست که وقتی مراحل اجرایی هر اقدامی در اختیار نهادهای صنفی قرار می‌گیرد المان‌هایی برای بررسی و سنجش بازدهی آن در نظر گرفته می‌شود.

رئیس هیات مدیره ناشران و کتابفروشان سپس با تاکید براینکه این اتحادیه خودش را در جایگاهی نمی‌بیند که برای عرضه و فروش رایت کتابها اقدام کند؛ اظهار داشت: آژانس‌های ادبی باید مسئول پیگیری و رسیدگی به موارد حقوقی و کپی رایت آثار ادبی و کتابهای ایرانی باشند البته متاسفانه آژانس‌های ادبی که در حال حاضر مشغول به فعالیت هستند تجربه خوبی در این زمینه ندارند و گهگاه برخلاف حمایت‌هایی که به ندرت صورت می‌گیرد بازهم به دلیل اینکه برنامه مشخص و واضحی از سوی وزارت ارشاد برای چرایی حضور نشر ایران در بازارهای جهانی تبیین نشده است؛ با موانعی برای ادامه فعالیت روبرو می‌شوند.

وی ادامه داد: اگر در این زمینه هم به تجربیات کشورهای مشابه برگردیم تقبل بخشی از هزینه نشر آثار در بازار جهانی در قالب حق الترجمه می‌تواند باعث افزایش انگیزه و ترغیب ناشران خارجی به چاپ و نشر کتاب‌های ایرانی بینجامد. حتی در این خصوص طرحی به نام گرنس در وزارت ارشاد مورد بررسی قرار گرفته اما هنوز پختگی‌های لازم در آیین‌نامه آن به دست نیامده است. ما نیاز داریم این طرح در دستور کار قرار بگیرد. اگر در این دوره نمایشگاه فرانکفورت حتی به صورت موردی برای چهار یا پنج کتاب این طرح را اجرایی کنیم؛ می‌تواند محک خوبی برای نحوه برخورد ناشران خارجی با نشر ایران باشد.

آموزگار همچنین به مسئولیتی که اتحادیه در خصوص  مسئولیتی که ناشران و اهالی قلم در حوزه اقتصادی دارند؛ گفت: به لحاظ مسئولیتی که در قبال ناشران،‌ اهالی قلم،‌ ویراستاران و تمامی دست‌اندرکاران تولید کتاب داریم باید وضعیت اقتصادی نشر را مورد اهمیت قرار دهیم و پیگیر راهکارهای مناسبی باشیم تا با هماهنگی با نهادهای مرتبط بستر حضور ایران در بازارهای جهانی را فراهم کنیم. با حضور در بازارهای جهانی است که می‌توانیم از اقتصاد گلخانه‌ای فاصله بگیریم.

رئیس هیات مدیره ناشران و کتابفروشان با بیان اینکه 200 تا 300 عنوان کتاب در شصت و هفتمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت عرضه خواهد شد؛ گفت: فراخوان نحوه ثبت نام و نحوه حضور در این نمایشگاه منتشر شده و علاقمندان تا 25 مرداد می‌توانند برای ثبت نام اقدام کنند. براساس این فراخوان حتی اگر ناشری رغبت به حضور در نمایشگاه فرانکفورت نداشته باشد مولف اثر با پدیده آورنده می‌تواند شخصا برای ثبت نام اقدام کند.

وی از جمله قوانین شرکت در نمایشگاه فرانکفورت تالیفی بودن کتابها دانست و عنوان کرد: از آنجایی که بیشتر کتاب‌های ترجمه شده در ایران فاقد کپی رایت هستند امکان عرضه در بازارهای بین‌المللی را ندارند. از سوی دیگر تنهای کتاب‌هایی مجاز به ثبت نام در این فراخوان هستند که به شکل قانونی منتشر شده باشند. توجه به ذائقه مخاطب جهانی از جمله مواردی است که درخواست داریم تا متقاضیان هنگام ثبت نام در نظر بگیرند. از سوی دیگر اولویت انتخاب با کتاب‌هایی در حوزه‌های ادبیات، تاریخ، ایران شناسی و هنر است.  کتاب‌هایی که در پنج سال اخیر منتشر شده باشند شانس بیشتری برای حضور در نمایشگاه فرانکفورت خواهند داشت. همچنین کتاب‌هایی که از فارسی به یک زبان خارجی دیگر ترجمه شده باشند یا در قالب متن‌های دو زبانه به چاپ رسیده‌اند موقعیت بهتری برای قرار گرفتن در لیست انتخاب دارند.

به گفته آموزگار تهیه چکیده 200 تا 300کلمه‌ای به زبان فارسی و حتی چکیده‌ای به زبان انگلیسی از جمله اقداماتی است که ناشران باید برای ثبت نام کتاب‌هایشان انجام دهند.

رئیس هیات مدیره ناشران و کتابفروشان درباره چگونگی نحوه ثبت نام در نمایشگاه فرانکفورت نیز گفت: متقاضیان باید از طریق کارتابل ویژه‌ای که در سایت اتحادیه ناشران به نشانی www. Nasheran .org طراحی شده؛ مراجعه کنند و برای ثبت نام اقدام نمایند. پس از آن هیاتهای داوری انتخاب کتاب‌ها کار بررسی کتاب‌های متقاضی را آغاز کرده و لیست کتاب‌های انتخاب شده تا 1/6/94 به موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی تحویل داده می‌شود. در نمایشگاه امسال قصد داریم حداقل سی درصد نسبت به سال گذشته عناوین جدید بیشتری عرضه کنیم که فعالیت‌های یک سال اخیر صنعت نشر ایران را پوشش بدهد.

او در پاسخ به این سوال که لیست انتخابی کتاب‌ها آیا تحت نظارت و زارت ارشاد نیز قرار خواهد گرفت و یا کتاب‌های انتخابی مورد تایید این وزارتخانه هستند؛ گفت: ما اعتقاد داریم تمام کتاب‌هایی که از مجاری قانونی و با دریافت مجوز منتشر شده‌اند برای شرکت در این نمایشگاه مشکلی ندارند حالا شاید به صورت موردی و استثناء حساسیت ویژه‌ای روی برخی کتاب‌ها وجود داشته باشد که ما مطمئنا در موقع انتخاب تمامی حساسیت‌ها را مدنظر خواهیم داشت.

آموزگار مبادله حق  کپی رایت را یکی از مهمترین موضوعاتی دانست که باید در این نمایشگاه بین‌المللی پیگیری شود.

او با اشاره به درخواست‌های سال گذشته دانشگاه‌های آمریکا و کانادا برای همکاری با حوزه علمی نشر ایران گفت: خوشبختانه طی دو سال گذشته هدف اتحادیه از شرکت در نمایشگاه فرانکفورت تقریبا محقق شده و توجه لازم به بازار نشر جهانی بین اهالی قلم و همکاران ناشر جلب شده است حالا ما باید از این امکان اقتصادی به صورت عاقلانه بهره‌برداری کنیم.

رئیس هیات مدیره ناشران و کتابفروشان ارسال دو هزار ایمیل برای هماهنگی ساعت قرار ملاقات با فعالین نشر جهانی را یکی دیگر از اقدامات این اتحادیه در دوره 4 روزه نمایشگاه فرانکفورت دانست که ازچند روز پیش آغاز شده است.

وی همچنین ابراز امیدواری کرد تا 35 قرار ملاقات دو سال پیش و 120 ملاقات سال گذشته امسال هم از نظر تعدادو هم از نظر کیفیت با افزایش روبرو باشند.

آموزگار؛ درسی که از دو سال حضور در نمایشگاه فرانکفورت می‌توان گرفت را عدم شناخت کافی ما از مخاطبان خارجی عنوان کرد و گفت: طی مذاکراتی که این دو سال با فعالین نشر جهانی داشتیم؛ متوجه شدیم نکات بسیاری است که ما در تولید کتاب و خلق اثر توجهی به آن نمی‌کنیم مواردی مانند زیاده‌گویی‌های بی‌مورد یا مختصرنویسی‌هایی که متن را غیرقابل فهم می‌کند از این جمله‌اند. فهمیدن این نکات می‌تواند کمک کند تا اثر مقبول‌تری تولید کنیم تا بازارهای جهانی به راحتی پذیرای آنها باشند. برخی کتاب‌های علمی و دانشگاهی ما که در دانشگاه تدریس می‌شود؛ کتاب‌های خارجی است درصورتی که رشد علمی کشور طی این سالها بسیار قابل قبول بوده اما متاسفانه صنعت نشر ما نتوانسته همپای آن به پیش برود. در حال حاضر 100 عنوان دانشگاهی می‌توان پیدا کرد که توسط اساتید ما نوشته شده‌اند و ناشران معتبر خارجی مانند جان وایلی، استیگر، الزویر آن ها را منتشر کرده‌اند.

رئیس هیات مدیره ناشران و کتابفروشان دو حوزه ادبیات داستانی و تاریخ را از جمله حوزه‌های مورد علاقه بازار نشر جهانی عنوان کرد و گفت: البته وقتی گفته می‌شود حوزه‌های داستانی برای بازار نشر جهانی جذابیت دارد باید توجه کنیم منظور مضامین داستانی و نوع شخصیت‌پردازی که در رمان‌های غربی نیز جریان دارد نیست بلکه نحوه زندگی، عقاید و ویژگی‌های شخصیت‌های مردم ایران وقتی به تولید داستان‌های بومی بینجامد مورد استقبال فراوانی قرار می‌گیرد در حوزه تاریخ نیز همینطور علاقمندی‌های زیادی برای دانستن تاریخ مرتبط با کشور ما وجود دارد که تاکنون نسبت به آن کم‌توجهی کرده‌ایم.

وی روابط حقوق مولف و قانون کپی رایت را از شروط اولیه ورود به بازار جهانی عنوان کرد و گفت: ما وقتی صحبت از فروش کپی رایت می‌کنیم باید بدانیم که با این کار به حقوق مولف احترام می‌گذاریم و رعایت این اصل برخلاف بیم و خوف عده‌ای؛ اصلا ما را در تنگنا و محدودیت قرار نمی‌دهد. روش فعلی ما و اصرار بر عدم پذیرش قانون کپی رایت باعث شده در این سال‌ها جریان ادبی و کتاب‌های ما نسبت به بازارهای جهانی یکسویه باشد در صورتی که می‌توانیم به بازارهای جهانی وارد شویم.

آموزگار در پایان با اشاره به اینکه در شورای سیاستگذاری بیست و نهمین نمایشگاه کتاب حضور ندارد؛ گفت: این اتفاق به درخواست خود ما برای ورود دیدگاه‌های مختلف و متنوع از جریان نشر بود. نباید حضور افراد در این شورای سیاستگذاری فردی و شخصی باشد بلکه باید اعضا هرکدام نماینده صنف و انجمن خود باشند که در حال حاضر به این سمت پیش رفته‌ایم.