یادداشتی از مصطفی میرزاییان؛
لزوم تقدم عدالت هنری بر اجرای کمی برنامه‌های هنری
رویدادهای هنری مشابه جشنواره و... تنها یک اتفاق صرف هنری محسوب نمی‌شود با تمامیت اخلاق کردار و درستی مجریان که اگر دولتی باشد شاخصی است که با چیستی و سلامت کل آن دولت ارتباط برقرار می‌کند.
هر رویداد هنری (جشنواره یا مسابقه یا نمایشگاهی) بخشی از زمینه گسترده اجتماعی است که در نوع خود وضعیتی را بازتاب می‌دهد که می‌تواند کمیت وکیفیت هویت هنری یک کشور را نشان دهد. لذا رویدادهای هنری مشابه جشنواره و... تنها یک اتفاق صرف هنری محسوب نمی‌شود با تمامیت اخلاق کردار و درستی مجریان که اگر دولتی باشد شاخصی است که با چیستی و سلامت کل آن دولت ارتباط برقرار می‌کند.
رویدادهای هنری همچون بی‌ینال‌ها؛ اکسپو‌ها و حراجی‌ها مجموعه‌ای‌ست از کنش‌های مختلف مادی و معنوی. تقسیم فرصت‌های هنری، تقویت یا تضعیف موقعیت‌ها و تلاش‌ها، توزیع عادلانه یا ظالمانه و رانت‌گونه سرمایه‌های هنری، انتخاب شدن‌ها و رد کردن‌های درست علمی یا واسطه‌ای و سفارشی و.. انتخاب منطقی و شفاف‌یابی حساب و کتاب و تلفنی داوری‌ها و... اعزام‌های به خارج و... لذا دانستن کم‌وکیف این قبیل رویداد‌ها؛ حق جامعه هنری است. دانستن چگونگی اجرای برنامه‌های هنری در بخش دولتی نه تضعیف و مداخله و فضولی و پای را از گلیم بیرون گذاشتن، بلکه نوعی همدلی و همکاری لازم برای رسیدن به عدالت هنری است. به عدالتی که مقدم است بر نفس کمیت‌های هنری.
برحسب مشاهدات عدیده و مکرر نگارنده که به ناچار از نزدیک و دور با واسطه و بی‌واسطه با برنامه‌های هنری در اشکال مختلف آشناست و کم و بیش تلاش کرده تا توجه مدیران و جامعه هنرمندان را به مولفه تقدم عدالت و سلامت هنری در توزیع فرصت‌ها بر صرف اجرای تقویمی و تحمیل شده آن جلب نماید؛ شوربختانه دولت در این بخش موفق نبوده ونیست. دولت‌های قبلی نیز به این مهم یا کم‌توجه بودند یا بی‌توجه.
با مشاهده ده‌ها نشانه وسند غیرقابل انکار در توزیع ناعادلانه فرصت‌های هنری و نبود مکانیزم کنترلی و ارزیابی دقیق به موقع از سوی هنر مندان و حتی کار‌شناسان مسئول هنری به نظر می‌رسد بخش دولتی با عنایت به اینکه از بودجه عمومی و ملی برای برپایی رویدادهای هنری ازجمله جشنواره هنرمندان جوان استفاده می‌کند باید به سوال‌های اساسی در این بخش پاسخ دهد:
مکانیزم انتخاب هنرمندان جوان از سطح کشور چیست و کجا می‌توان مستدل ومکتوب بدان دست یافت؟ در سال‌های گذشته افراد چگونه انتخاب می‌شدند؟ آیین‌نامه‌های این انتخاب‌ها کجاست؟
۲- طی چندین دوره برپایی بی‌ینال‌های هنری، خرید‌ها، اکسپو‌ها و جشنواره‌ها وعقد قرارداد با فلان هنرمند چرا برخی اغلب در صف اول برنامه و یک پای ثابت این جشنواره و آن برنامه شده‌اند؟
لیست قرارداد و اعطای دستمزد و موقعیت‌های هنری داده شده تحت عناوین مختلف به داوران و مسئولان و دبیران برنامه‌ها را در ده سال گذشته منتشر بفرمایند و مجریان خود رویت نمایند آنگاه پاسخ دهند چرا برخی و بخصوص افرادی شناخته‌شده در اغلب برنامه سکاندار اصلی برنامه‌های هنری کوچک و بزرگ می‌شوند؟
آیا وجود احتمال برخی روابط و دوستی برخی داوران و منتخبین و مجریان هنری با سیستم دولتی در بخش هنری که دراغلب برنامه‌های اداور مختلف وجود دارند یا دبیر جشنواره یا مجری برنامه یا وام‌گیرنده یا طراحی‌های ساده شاگردان موسسه خصوصی و آموزی‌اش (در دولت‌های قبلی) حتی با هزینه فلان موسسه تحت امر ارشاد منتشر کرده‌اند و... نمی‌تواند سیستم هنری در بخش دولتی را به توجه ودقت لازم در اجرای عدالت و شفاف‌سازی مدیریت هنری حساس نماید؟
این حساسیت آنجا دوچندان می‌شود که همه هنرمندان و شهروندان حق استفاده برابر از فرصت‌های هنری را دارند عاری از اینکه با منِ مسئول دولتی همسو وهم‌جناح باشند یا نباشند. بخصوص آنجا که عملکرد و تصمیم مدیریت‌های هنری مستقیم وغیرمستقیم با هویت هنری کشور و جامعه و حق عموم هنرمندان در ارتباط است.
چرا وضعیت اطلاع از کم‌وکیف عملکرد هنری در توزیع فرصت‌ها و سرمایه‌های هنری تحت عناوین مختلف به گونه‌ای نیست که اعضای جامعه هنری هر وقت اراده کنند در هر سطحی بدانند از آن استفاده کنند درعوض در ده سال گذشته یک تعداد هنرمند و کارمند و کار‌شناس هنری دولتی از رهگذر قراردادهای هنری دولتی و محول کردن پروژه‌ها، داوری‌ها و... چه مقدار نام و موقعیت اجتماعی، مادی، دستمزد و دریافتی حاصل نموده‌اند؟ والباقی هنرمندان و کار‌شناسان چه نسبتی با سهم آنان برقرار کرده‌اند؟ چرا؟ آن فرد یا افراد مثالی که یافتن و بیان نام و موقعیتشان چندان هم مشکل نیست در حلقه و جریان‌های هنری اغلب وابسته به کدام تشکل، موسسه و تفکرهنری محسوب می‌شوند؟
۶- یحتمل چه نسبتی است میان برخی دوستی‌های هنری با بدنه سیستم و کار‌شناسی آن. مثلا فلان هنرمند در مقایسه با سایر هنرمندان چندین بار با فلان کار‌شناس هنری و مدیر دیروز به سفر و گردش دوستی خانوادگی در کارنامه خود دارد و یحتمل این مشخصه چه نسبتی با دریافت برخی موقعیت‌های هنری برای آنان داشته است؟
و..... سوال‌های مشابه بیشتری که اگر سیستم مدیریت شفاف و شیشه‌ای را جایگزین مدیریت پستویی و محرمانه نمایید دیگر این احتمالات و مشابه آن بیانش جز تخریب گوینده و نویسنده نتیجه‌ای دربرنخواهد داشت.
آیا ورود به این قبیل پرسش‌ها جنبه محرمانه و امنیتی و مجرمانه دارد یا نه به اجرای درست و پویای وظایف اساسی وزارت ارشاد در بخش هنری کمک می‌کند؟
اگر اینگونه است امیدواریم مسولین و مدیریان بخش هنری ارشاد که خود اشراف دقیقی به کم‌وکیف و جزییات فرصت‌ها و موقعیت‌های داده شده به جامعه هنری تحت عناوین مختلف برپایی جشنواره و... دارند راهی برای شفاف‌سازی بیشتر برنامه و عملکرد هنری در بخش دولتی بیابند. راهی که یافتنش ساده است و بیش از هر چیز موجب توزیع عادلانه و منصفانه فرصت‌ها و موقعیت‌های هنری و ترجیح بر صرف انجام برنامه با اسم و رسم وتبلیغ و خوش‌آمدهای هنری برخی جریان‌ها و هنرمندان می‌گردد. به امید آن روز.
