همه‌‌ی متون را باید مانند تفأل زدن به حافظ بخوانیم
درست این است که همه متون را بایستی مانند تفأل زدن به حافظ بخوانیم، با این دید که مخاطب آن اثر شخصا خودمان هستیم در این صورت است که کیفیت متفاوتی از برقراری ارتباط پدید می‌آید.
به گزارش ایلنا، سیدمحمدبهشتی (رئیس سازمان پژوهشگاه میراث فرهنگی) در مراسم آئین حافظ خوانی در شهرکتاب فرشته ضمن تفألی به حافظ سخنانی در باب کتاب و چگونه خواندنِ آن بیان نمود.
او گفت: حدودا 80 سال پیش در حفاری‌های کاخ آپادانا در عمق زمین دو جعبه سنگی یافت شد که در هر کدام از آن‌ها دو لوح وجود داشت. یک لوح زرین و یک لوح سیمین که این الولح در زمان داریوش اول و به فرمان او در آن نقطه مشخص گذاشته شده بود. اساسا بنای تخت جمشید به گونه‌ای ساخته شده بود که پایدار بماند و اینگونه هم بود چراکه بنِ آن تا کنون نیز برجای مانده است. بدین ترتیب این الواح نیز در واقع به مثابه نامه‌هایی بودند که خطاب به کسانی نوشته شده‌اند.به عقیده‌ی من این الواح در واقع برای کسانی پست شده بودند. ما نامه‌هایمان را برای یک آدرس جغرافیایی پست می‌کنیم اما داریوش این الواح را به آدرسی در تاریخ پست کرده بود. در حقیقت او این نامه‌ها را برای کسانی در 2500 سال بعد پست کرده بود با این فکر که حتی نوشته‌های آن الواح برایشان قابل خواندن نباشد.
بهشتی افزود: اگر بدانید که مخاطب این نامه‌ها شما هستید چه احساسی به شما دست می‌دهد؟ فرض کنید که در راهرویی در حال قدم زدن هستید و در اتاقی در این راهرو چند نفر مشغول صحبت با هم هستند، ناگهان حس می‌کنید اسم شما برده شده است، آنگاه چه احساسی به شما دست می‌دهد؟ در این صورت کنجکاو خواهید شد که بدانید درباره شما چه می‌گویند. در واقع یکی از شیوه‌های مطالعه کردن، استراق سمع است. یعنی دزدانه گوش دادن و دزدانه خواندن نامه‌ای است که برای دیگری پست شده و خطابش به ما نیست. ما عموما با چنین روشی مطالعه می کنیم. اما زمانی هست که نامه ای خطاب به ما نوشته شده است مانند الواح دوران داریوش. در این صورت ما باید به نحو دیگری با آن ارتباط برقرار کنیم. معمولا ما در اینگونه خواندن تمرین نداریم. به عنوان مثال اگر فرض کنیم هر کتابی را نویسنده شخصا برای ما نوشته است، نحوه خواندنِ ما نیز طبعا متفاوت خواهد بود.
او با اشاره به اینکه در فرهنگ ما حافظ شیرازی از اینگونه خواندن و شنیدن برایمان یادگاری به جای گذاشته است گفت: بدین معنا که با تفأل زدن به دیوان حافظ به نوعی مخاطب او می‌شویم. گویی غزل مذکور را حافظ برای ما سروده است، و این تجربه خاصی است. چرا که معمولا با اشعار و سایر متون شعری و ادبی اینگونه ارتباط برقرار نمی‌کنیم. در صورتی درست این است که همه متون را بایستی مانند تفأل زدن به حافظ بخوانیم، با این دید که مخاطب آن اثر شخصا خودمان هستیم در این صورت است که کیفیت متفاوتی از برقراری ارتباط پدید می آید.