تجمیع و بازنگری رشته‌های علوم قرآن و حدیث به تصویب رسید

به گزارش ایلنا از روابط عمومی وزارت علوم، ابوالفضل خوش‌منش رئیس مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور و رئیس کمیته تحول در مطالعات قرآن و حدیث با اعلام این خبر گفت: همان‌طور که قبلاً هم اعلام شده بود، برنامه جدید دارای 100 واحد مشترک و شش مجموعه اختیاری 35 واحدی، دربردارنده تمام گرایش‌های موجود علوم قرآن و حدیث مقطع کارشناسی، اعم از گرایش‌های تفسیری، قرائت و کتابت، تربیت معلم و مطالعات قرآنی و حدیثی است.

وی افزود: این تجمیع، همراه با بازنگری و به روزآوری محتوا، منطبق با  نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی و در راستای ارتقا و کاربردی شدن رشته علوم قرآن و حدیث بوده است و می‌توان گفت محتوای شش مجموعه‌ اختیاری پیش‌بینی‌شده، به جهت روزآمدی سرفصل‌ها، سابقه‌ای در سرفصل‌های فعلی گرایش‌های علوم قرآن و حدیث ندارد.

خوش منش تصریح کرد: برخلاف تصور برخی از همکاران  مبنی بر تک‌رشته‌ای شدن برنامه علوم قرآن و حدیث و مشکلات ناشی از آن باید گفت که برنامه درسی علوم قرآن و حدیث شش مجموعه در یک برنامه است که هر دانشگاهی در صورت توانمندی در تأمین استادان مرتبط با هر یک از مجموعه‎های اختیاری، فضای آموزشی متناسب، وضعیت شهر،استان و اولویت‌ها و مأموریت‌های دانشگاه می‌تواند یک یا بیشتر از یک مجموعه را ارائه دهد.

وی همچنین ساختار جدید برنامه درسی علوم قرآن و حدیث را گامی در جهت مأموریت‌گرایی دانشگاه‌ها و مراکز مجری دانست و گفت: دانشگاه‌ها با تشخیص نیازها و اولویت‌ها، مشروط به تأمین شاخص‌های مورد نیاز، می‌توانند مجری مجموعه‌های اختیاری مورد نیاز باشند.

رئیس مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور درمورد شرط اجرای مجموعه‌های اختیاری افزود: از آنجا که مجموعه‌های اختیاری می‌بایست از ترم چهارم ارائه شوند، فرصت کافی برای احصای شاخص‌های مورد نیاز اجرای هر یک از مجموعه‌ها وجود دارد. اما پیش از آن، در حال حاضر به دنبال اخذ نظرات گروه‌های علوم قرآن و حدیث کشور در این مورد هستیم که ضمن تشخیص و اعلام اولویت‌های استان خود، اعلام کنند که در تأمین استاد و فضای آموزشی کدام مجموعه یا مجموعه‌ها توانمند هستند.

وی ادامه داد: با توجه به ظرفیت موجود مراکز مجری، امکان اجرای مجموعه مطالعات قرآن در کلیه مراکز فعلی فراهم است. همچنین دانشگاه‎هایی که تا کنون مجری رشته علوم حدیث بوده‎اند، در صورت وجود ظرفیت کافی، امکان ارائه این مجموعه اختیاری را دارا هستند. البته اگر تعداد دانشجویان به قدر کافی باشد، در صورت وجود شاخص‌های مورد نیاز، مجموعه‌های دیگر نیز قابل ارائه است. با این حال کمیته در صدد است که با تدوین شاخص‌ها و تطبیق آن با وضعیت دانشگاه‌ها و مراکز مجری، جدولی منظم از نحوه توزیع مجموعه‌های اختیاری طراحی کند تا هم، پایه‌ای برای تعیین ظرفیت‌ها و ظرفیت‌پردازی اجرای مجموعه‎های جدید قرار گیرد و هم، در هنگام انتخاب رشته و دانشگاه، راهنمایی برای دانشجویان پذیرفته شده در کنکور سال بعد باشد.

رئیس کمیته تحول در مطالعات قرآن و حدیث در ادامه به برخی ویژگی‌های خاص برنامه درسی جدید اشاره کرد و گفت: قرآن اساس دانش و اندیشه اسلامی است و دانشجو باید ریشه تمام دانسته‎های خود را در قرآن بیابد. هدف اصلی ما تحقق این امر بوده و با اینکه از مزایای برنامه جدید توجه خاص به متن قرآن است، اما هنوز با آن فاصله داریم و امیدواریم در بازنگری سال‌های آینده به این سو برویم.

وی در ادامه گفت: برنامه‌ریزی اولیه کمیته تحول در مطالعات قرآن و حدیث تخصیص 14 تا 21 واحد درسی در راستای تحقق یک دور مرور کامل قرآن بود، ولی به دلیل برخی موانع از جمله تعلق مجریان به محتوای برنامه سابق، ساختار این درس در حد آموزش 65 سوره آخر قرآن به صورت چهار واحد عملی کارگاه قرائت و ترجمه قرآن 1 و 2 و ده واحد تفسیر ترتیبی اصلاح شد.

خوش منش در خصوص نحوه ارائه کارگاه قرائت و ترجمه قرآن ادامه داد: این درس از نیمسال دوم تحصیلی ارائه خواهد شد و پیش از آن، گروه موظف است در بدو ورود دانشجو، از وی آزمون شفاهی «روان‌خوانی و تجوید مقدماتی قرآن (فصیح‌خوانی)» گرفته و در صورت کسب حدنصاب لازم، درس کارگاه قرائت و ترجمه قرآن (1) را در نیمسال دوم به وی ارائه دهد. در غیر این صورت می‌بایست در نیم‌سال اول تحصیلی، درس پیش‌نیاز «روان‌خوانی و تجوید مقدماتی» به ارزش 3 واحد درسی عملی (6 ساعت در هفته)  به صورت حضوری و یا غیرحضوری، به دانشجویانی که حد نصاب لازم را کسب نکرده‌اند ارائه شود. حال دانشگاه می‌تواند خود متکفل برگزاری این کلاس شود و یا دانشجو را ملزم به کسب این مهارت به صورت خودخوان یا در دوره‌های بیرون از دانشگاه کرده و مجدد از وی آزمون بگیرد. این کار، گام نخست و مقدمه‌ای برای اصلاح یک از کاستی‎های اصلی نحوه جذب دانشجو در رشته علوم قرآن و حدیث می‎باشد.

وی خاطرنشان کرد: مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور در حال برنامه‌ریزی برگزاری کارگاه‌های دانش‌افزایی و توجیهی نحوه اجرای رویکردهای آموزش قرائت و ترجمه قرآن برای استادان توانمند و علاقه‌مند این حوزه است، که ان‌شاءالله بعد از شروع سال تحصیلی انجام خواهد شد.

رئیس مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور در ادامه، با اشاره به اینکه تاکنون در بسیاری از دروس رشته علوم قرآن و حدیث رویکردی خاص حاکم بوده است، یکی از مطالبات جامعه دانشگاهی قرآن و حدیث، اعم از استادان و دانشجویان را ورود و توسعه مباحث جدید و متفاوت با رویکرد حاکم خواند و یکی از رسالت‌های نهاد آموزش عالی را پاسخ به این مطالبه دانست.

وی افزود: این مطالبه منجر به یکی دیگر از ویژگی‌های خاص برنامه جدید شد. به این صورت که در برخی دروس دو سرفصل با دو رویکرد مختلف ارائه شده و یا سرفصل به گونه‌ای تدوین شده که نسبت به هر دو رویکرد منعطف است. در این صورت استاد نسبت به تدریس یکی از دو رویکرد و در صورت امکان و صلاحدید مقایسه اجمالی آنها مخیر است. این کار، هم باعث آشنایی دانشجویان با رویکردهای مختلف و هم موجب توسعه دیدگاه‌های گوناگون خواهد شد.

خوش منش افزود: این نحوه طراحی در برنامه‌های درسی مسبوق به سابقه است و بارها اتفاق افتاده است سیاست‌گذار به عللی از جمله عدم وفاق بر سرفصل یک درس، برنامه را بدون سرفصل آن درس مصوب کرده و نحوه ارائه درس را به اختیار استاد گذاشته است. حال، در برنامه جدید علوم قرآن و حدیث، تدبیر بهتر این دانسته شده است که به جای تهی گذاشتن جدول سرفصل، رویکردهای مختلف در ارائه سرفصل ذکر شود که اتفاق مبارک و قابل دفاعی است.

عضو شورای توسعه فرهنگ قرانی با توجه به جایگاه قانون‎گذاری این شورا اعلام کرد: درصدد هستیم با رایزنی با سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی کشور، شرایط احراز برخی از مشاغل قرآنی را، تحصیل در رشته‎ تجمیعی قرآن و حدیث قرار دهیم.

وی ادامه داد: با بازنگری صورت گرفته که منطبق با نیازهای نظام توسعه فرهنگ قرآنی رخ داده، مطلوب سیاست‌گذاران این نظام، تأمین نیروی انسانی مورد نیاز از جمله مربیان و معلمان قرآن، کارشناسان هنری، رسانه‎ای قرآنی از میان فارغ‎التحصیلان این رشته است.

 خوش‌منش در پاسخ به این سؤال که برنامه‌های آینده کمیته تحول در مطالعات قرآن و حدیث چیست گفت: در حال حاضر ضمن نظارت بر اجرای برنامه درسی جدید و اخذ بازخوردها برای بازنگری مجدد رشته در سه تا پنج سال آینده، در حال برنامه‌ریزی و تشکیل مجدد کمیته تحول برای شروع بازنگری برنامه‌های درسی مقاطع تحصیلات تکمیلی رشته‌های قرآنی هستیم. البته رویکرد کمیته در این دور از فعالیت خود، برون‎سپاری و اخذ مشارکت مراکز مجری در بازنگری و تعریف رشته‎های جدید و نظارت راهبردی مطابق سیاست‌های وزارت علوم و مطالبات اسناد بالادستی و تایید نهایی در کمیته برنامه‎ریزی آموزش عالی قرآنی است. کمیته دست اصحاب نظرات صائب و سازنده از حوزه و دانشگاه را در این خصوص به گرمی می‎فشارد.