هنری که قابل احیا نیست

به گزارش ایلنا، اخیرا با توجه به گنجینه ارزشمند فرهنگسرای نیاوران در حوزه نقاشی قهوه‌خانه‌ای، آیین رونمایی از سه کتاب نفیس در این حوزه همچنین نمایش تابلوهای نقاشی قهوه خانه‌ای و یک ورک‌شاپ جالب توجه به منظور آشنایی بیشتر با این هنر اصیل آیینی و سنتی برگزار گردید.

هادی سیف نویسنده کتاب «از قهوه خانه تا فرهنگسرای نیاوران» یکی از عوامل اصلی در اجرای این رویداد توسط بنیاد آفرینش‌های هنری نیاوران بود.

او بابیان اینکه زندگی‌های جدید باعث بی‌‌توجهی ما به هنرهای سنتی ایرانی شده است ولی ما به‌هیچ عنوان اجازه نداریم به سادگی هویت هنری‌مان را از دست بدهیم گفت: نقاشی قهوه‌خانه‌ای، نقاشی مردمی بوده که درشرایط اجتماعی و موقعیت زمانی گردهم آمده بودند، اگر تهران را درسال 1300 درنظر بگیرید، 95 سال پیش قهوه‌خانه‌ها سرپا بودند و مردم مشغله‌ای جز رفتن به قهوه‌خانه نداشتند و این نقاشی‌ها نیز پاسخگوی نیاز مردم بودند.

وی افزود: نقاشان قهوه‌خانه‌ای تابلوها و پرده‌ها را به سفارش از نقال‌ها می‌کشیدند و ارائه می‌دادند. بعد از تغییر بافت شهری و بزرگ‌شدن شهرها تغییر زندگی مردم وتبدیل شدن قهوه‌خانه ها به کافی‌شاپ این نقاشان پراکنده شدن و جانشیان این نقاش‌ها و نقال‌ها اقبال خود را بین مردم از دست دادند. نقاشی قهوه‌خانه‌ای نیز همراه آن ارتباط فرهنگی که بین مردم کوچه و بازار در سال‌های دور رواج داشت، به پایان رسید.

این پژوهشگر هنرهای سنتی افزود: تاکنون شش جلد کتاب درباره نقاشی قهوه‌خانه‌ای ایران نوشته‌ام ولی نباید انتظار داشت این نقاشی احیاشود. این هنر مانند هنرهایی چون نقاشی برشیشه، نقاشی روی دیوار و هنرهای سنتی دیگر  به دست فراموشی سپرده شده‌است. دیگر این نوع نقاشی را باید در موزه‌ها دید.نقاشی قهوه‌خانه‌ای مضامین شاهنامه‌ای و مذهبی دارد. فرزند مینیاتور ایران است، نقاشی قهوه‌خانه‌ای جسارت نقاشی مینیاتوری ایران است، ولی مهمترین مسئله درنقاشی قهوه‌خانه‌ای انتقال و فهماندن پیام به مخاطبان است.

وی درخصوص نمایشگاه" قهوه خانه تا فرهنگسرای نیاوران" و آثار ارائه شده درآن اظهار داشت: 52 اثری که دراین نمایشگاه ارائه شد درسال 1374 به دستور مرحوم دکتر حسین حبیبی که معاون اول رئیس‌جمهور وقت بودند، زیرنظر مهندس کاظمی معاون هنری وزارت ارشاد شکل گرفت. قرارشد به همراه یک گروه پژوهشی، برنامه مدت‌داری را در فرهنگسرای نیاوران با عنوان «بازماندگان نقاشان قهوه‌خانه» برگزار کنیم و این کار باعث جمع‌آوری خاطرات عباس بلوکی‌فر، محمد فراهانی، فتح الله قوللر آغاسی و محمد حمیدی و خلق این آثارشد.

وی افزود: کارگاه تا سال 1378 نیز ادامه داشته است ولی دیگر مشتری برای این نوع نقاشی وجود نداشت، البته عجیب این است پس از فوت این طلایه‌داران نقاشی خیال‌ساز، اقبال جامعه برای این نوع نقاشی زیاد شد.

  هادی سیف در ادامه اظهار داشت: چندین بار آثار به خارج از کشور فرستاده شده و مورد استقبال نیز قرار گرفت است، ولی باید بگویم فرهنگسرای نیاوران بزرگترین کار را برای هنرنقاشی قهوه‌خانه‌ای انجام داده است. چه آن زمان که این استادان را گردهم آورد و همه هزینه‌ها را پرداخت کرد و این اساتید رادرآن زمان سرپا نگه‌داشت و چه اکنون که این آثار را در معرض دید عموم گذاشته شده است.

هادی سیف درمورد ضرورت پژوهش درباره مکتب نقاشی قهوه‌خانه‌ای و زندگی هنرمندان این مکتب گفت: تا زمانی که قلم از دستم نیفتد، به پژوهش درباره هنرهای سنتی ایرانی ادامه خواهم داد. این پژوهش‌ها تاکنون باعث شده که نام هفت هزار هنرمند گمنام ایرانی، دوباره زنده شده و به تاریخ هنر ایران اضافه شود.

هادی سیف، متولد 1326 در شیراز، یکی از پرکارترین پژوهشگران در حوزه هنرهای سنتی ایرانی است. از وی به عنوان نخستین نویسنده و مورخی نام می‌برند که به پژوهش و نگارش کتاب درباره نقاشی قهوه‌خانه‌ای ایران اقدام کرد.

 آیین رونمایی از 3 کتاب نقاشی قهوه‌خانه‌ای و نمایشگاه نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای 4 بهمن در فرهنگسرای نیاوران برگزار گردید و این نمایشگاه تا 8 بهمن در گالری اصلی این فرهنگسرا  پذیرای علاقمندان بود.