یک ضرورت در صندوقهای با درآمد ثابت
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک با درآمد ثابت جزء ابزارهای سرمایهگذاری هستند که در سالهای اخیر بسیار مورد رغبت سرمایهگذاران قرار گرفتهاند.
از جمله دلایل اصلی آن میتوان به رکود در سایر بازارها و عدم امکان تأمین نرخهای بازدهی مورد انتظار سرمایهگذاران به صورت کوتاهمدت اشاره کرد.
با توجه به تورم سالهای اخیر و نیز رکود حاکم بر فضای اقتصادی، ریسک قابل توجهی بر فرصتهای سرمایهگذار در کشور سایه افکند که همین مسأله موجب شد عملاً حوزههای سرمایهگذاری که کمترین ریسکی نسبت به آنها انتظار میرفت، نتوانند اقبالی به خود جلب کنند. در سایهی چنین شرایطی بود که صندوقهای سرمایهگذاری مشترک توانستند گوی سبقت را از رقبای خود بربایند. البته نقش مکمل بانکها و بهرهگیری از صندوقهای بادرآمد ثابت در ویترین مالی خود غیرقابل کتمان است.
موضوعی که علت اصلی این نوشتار بود، بحث امکان حفظ قدرت این صندوقها در حفظ وضعیت موجود و یا ارتقای آن است.
تجربهی تاریخی در فضای مالی و سرمایهگذاری کشور و در همهی بازارها نشان میدهد که معمولاً بازارها و ابزارهای سرمایهگذاری در آنها توفیق خود را تضعیف سایر بازارها و ابزارها به دست میآورند.
به عبارت دیگر با افزایش حجم نقدینگی در کشور شاید بتوان گفت که همهی بازارها و ابزارها تا حدودی از این رشد در جذب منابع بهرهمند میشوند اما زمانی که بازاری یا ابزاری بیش از این روند رشد را در خود شاهد باشد، این به معنی آن است که آن بازار و ابزار موفقیتی در جذب منابع رسوب کرده در بازارهای رقیب کسب کرده است.
با بررسی 20 صندوق بزرگ با درآمد ثابت مشخص شد که حجم سرمایههای جمع شده این صندوقها از حدود 57 هزار میلیارد تومان در انتهای سال 94 به حدود 122 هزار میلیارد ریال در پایان سال 95 رسیده است.
این افزایش حجم منابع جمع شده در صندوقها حکایت از رشد 114 درصدی دارد. این در حالی است که در پایان سال 94 حجم کل نقدینگی در کشور با رشد 30 درصدی نسبت به سال 93 به حدود 1017 هزار میلیارد تومان رسید.
در سال 95 حجم نقدینگی با رشد 23 درصدی نسبت به سال قبل به 1253 هزار میلیارد تومان رسید.
از طرف دیگر در انتهای سال 94 میزان کل سپردهها معادل 106 هزار میلیارد تومان بوده است که میزان سپردهها بعد از کسر سپرده قانونی به 96 هزار میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که در سال 95 میزان سپردهها با رشد 20 درصدی به 127 هزار میلیارد تومان و میزان سپردهها بعد از کسر سپرده قانونی با رشد 19 درصدی به 113 هزار میلیارد تومان رسیده است.
از طرف دیگر، ارزش بازار سرمایه با کاهش 7 درصدی از رقم 346 هزار میلیارد تومان در پایان سال 94 به رقم 322 هزار میلیارد تومان در پایان سال 95 رسیده است.
طی سالهای اخیر صندوقهای سرمایهگذاری توانستهاند رشد کاملاً شتابداری داشته باشند به طوریکه نام صندوقهای سرمایهگذاری در بین شعب بانکهای تجاری و موسسات مالی و اعتباری و مشتریان آنها نامی آشنا است، برخلاف آنچه که قبل از سه سال گذشته وجود داشته و کمتر کسی صندوقهای سرمایهگذاری را میشناخت یا حداقل با ساز و کارهای این صندوقها آشنا بود. آنچه که باعث زبانزد شدن صندوقهای سرمایهگذاری در بین سرمایهگذاران به ویژه مشتریان بازار پول شده است، نرخ سود بالاتر از سپردههای بانکی و تسهیل شدن ساز و کار صدور و ابطال واحدهای سرمایهگذاری این صندوقها است. اما سوال اساسی که باقی میماند این است که تا چه زمانی صندوقها همچنان میتوانند در مقابل بانکها در جذب منابع و یا سایر بازارها و ابزارهای سرمایهگذار مقاومت کنند.
آیا با کاهش نرخ تورم، کاهش توان بانکها در ارائهی نرخهای ترجیحی، انتشار اوراق بدهی با نرخهای پائینتر از سنوات گذشته و ... این امکان همچنان برای صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت مهیا است که بتوانند نرخهای بازدهی رقابتی را ارائه دهند.
و بهعنوان سوال آخر، بانکها تا چه زمانی میتوانند همچنان میتوانند از صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت به عنوان ابزاری که به کمک بازار پول آمده بهره بگیرند، آیا با وجود سختگیری بورس و بانک مرکزی همچنان امکان آن وجود دارد؟
مسألهای که اینک وجود دارد این است که در صورتی که بتوان تجربیات گذشته را به آینده تعمیم داد، برای این صندوقها ارائهی تنوع در فرصتهای سرمایهگذاری، پوشش ریسک نرخ بازدهی و نرخ بهره و چالش فرصتهای سرمایهگذاری رقابتی بهعنوان یک ضرورت تلقی میگردد.
به نظر میآید در زمانی نزدیک نیاز باشد مدل سرمایهگذاری و البته مدل عملیاتی صندوقها تا حدودی دستخوش تغییر و بهروزآوری شود.
منبع: ماهنامه بورس امروز، شماره سیزدهم