یک باستان‌شناس:
تدوین اطلس باستان‌شناسی در ۷۸ روز محال است
تهیهٔ این نقشه با به حداقل رساندن آسیب به میراث تاریخی و فرهنگی کشور، به رشد اقتصادی و گسترش صنعت و توسعهٔ زیرساخت‌ها کمک می‌کند.
ایلنا: یک باستان‌شناس گفت: هنوز دو منطقهٔ باستانی و مهم، یعنی مصر و بین‌النهرین نتوانسته‌اند چنین اطلس را برای کشور‌هایشان تهیه کنند، حالا در یک فرصت سه‌ماهه که امروز ۷۸ روز از آن باقی مانده است، چطور می‌توان این اطلس را تهیه کرد.
به گزارش ایلنا، محمدصادق شهمیرزادی باستان‌شناس پیشکسوت در مراسم رونمایی از مرحلهٔ نخست نقشهٔ باستان‌شناسی کشور در ارگ آزادی، اظهار کرد: ۱۹ سال پیش، در یکی از اتاق‌های ساختمان ارگ آزادی دفتری بود که روی در آن نوشته بود «نقشه باستان‌شناسی». سال ۱۳۸۶ دو خبر در نشریهٔ داخلی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به چاپ رسید؛ تیتر خبر نخست «باستان‌شناسان شانه خالی نکردند» و نخستین جملهٔ آن این بود که «نقشه باستان‌شناسی کشور یکی از مهمات علمی و موثر‌ترین ابزارهای اجرایی کشور است.»
این باستان‌شناس با اشاره به دستور رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور به رییس پژوهشگاه در مراسم افتتاحیهٔ خانهٔ باستان‌شناسان ایران که دوم اسفندماه در خانهٔ جلال آل احمد برگزار شد، مبنی بر دادن فرصتی سه‌ماهه برای تهیهٔ اطلس باستان‌شناسی، بیان کرد: هنوز دو منطقهٔ باستانی و مهم، یعنی مصر و بین‌النهرین نتوانسته‌اند چنین اطلس را برای کشور‌هایشان تهیه کنند، حالا در یک فرصت سه‌ماهه که امروز ۷۸ روز از آن باقی مانده است، چطور می‌توان این اطلس را تهیه کرد.
وی ادامه داد: بسیاری از روسای قبلی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آرزو داشتند که در زمان تصدی آن‌ها در این سازمان، نقشهٔ باستان‌شناسی تهیه شود و امروز بخشی از این اتفاق افتاده است.
ملک شهرمیرزادی خاطرنشان کرد: امیدواریم بتوانیم ۲۰ تا ۳۰ سال دیگر، اطلس باستان‌شناسی کشور را نیز تهیه کنیم. اطلس به یک کار جمعی، پژوهش و نیروی متخصص زیادی نیاز دارد در حالی که نقشهٔ باستان‌شناسی فقط یک نقشه است. دکتر نگهبان - پدر باستان‌شناسی در ایران - سال ۱۳۳۹ شروع به تهیه این نقشه کرد و در زمان او، ۴۵هزار نقطه روی نقشه جانمایی شد.
مدیر دفتر تهیهٔ نقشهٔ باستان‌شناسی کشور نیز در این مراسم اظهار کرد: کار بزرگ تهیهٔ نقشهٔ باستان‌شناسی کشور را به روح دکتر عزت‌الله نگهبان تقدیم می‌کنیم، چون او تلاش کرد تا بنیان‌های نقشهٔ باستان‌شناسی را بریزد. اگرچه خودش این نقشه را ندید، اما حرکت‌های اولیهٔ انجام این کار بزرگ توسط او انجام شد.
عباس مقدم با اشاره به این‌که ۵۲ سال، زمان زیادی برای تهیهٔ نقشهٔ باستان‌شناسی است، گفت: سال ۱۳۳۹ دکتر نگهبان برنامه‌ای برای تهیهٔ این نقشه آماده و اطلاعات مربوط به باستان‌شناسی و مکان‌های تاریخی کشور را جمع کرد.
وی ادامه داد: نگهبان قصد داشت با این کار، بانک اطلاعاتی باستان‌شناسی کشور، ارزیابی اطلاعات موجود در این زمینه، انجام بررسی‌های باستان‌شناسی برای تکمیل اطلاعات، تلاش برای ثبت آثار، اعمال سیاست‌های حفاظتی برای آثار شناسایی‌شده و تدوین اطلاعات جامع فرهنگی و تاریخی ایران را انجام دهد. در آن زمان، یکی از عمده‌ترین کارهایی که انجام شد تشکیل کارگروه نقشهٔ باستان‌شناسی در پژوهشکده بود که رهبری آن را دکتر محمدرحیم صراف برعهده داشت و همهٔ اطلاعات مربوط به باستان‌شناسی را براساس چارچوب‌های آن زمان تهیه کرد.
رییس پیشین پژوهشکدهٔ باستان‌شناسی با اشاره به تشکیل مرکز اسناد میراث در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، اظهار کرد: این مرکز، یک چیز کم داشت و آن، اسناد باستان‌شناسی ایران بود که تا قبل از این در مرکز اسناد نگهداری می‌شد، اما بعد از انتقال این مرکز به شیراز، این اسناد دیگر به تهران بازگردانده نشدند، در حالی که آن‌ها برای باستان‌شناسی بسیار اهمیت دارند.
وی گفت: تا کنون ۴۵هزار اثر تاریخی شامل تپه‌ها و بنا‌ها برای نقشهٔ باستان‌شناسی جانمایی شده‌اند، این تعداد همهٔ آن چیزی است که در دسترس داشته‌ایم. بسیاری از اطلاعات نیز شاید در گنجینهٔ دل باستان‌شناسان یا انبارهایی باشد که اکنون به آن‌ها دسترسی نداریم. امیدواریم در مراحل بعدی بتوانیم به آن‌ها برسیم.
مقدم در پایان اضافه کرد: اگر امکانات مهیا باشد، امیدواریم تا ۱۰ سال آینده، مرحلهٔ دوم تهیهٔ نقشهٔ باستان‌شناسی کشور تکمیل شود. بعد از آن نیز تا عمر داریم باید روزبه‌روز این نقشه را تکمیل‌تر و کامل‌تر کنیم.
رییس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این مراسم اظهار کرد: تهیهٔ نقشهٔ باستان‌شناسی پاسخی مناسب برای دغدغه‌های علاقه‌مندان به آثار و میراث ارزشمند کشور، در داخل و خارج است همچنین تهیهٔ این نقشه با به حداقل رساندن آسیب به میراث تاریخی و فرهنگی کشور، به رشد اقتصادی و گسترش صنعت و توسعهٔ زیرساخت‌ها کمک می‌کند.
وی ادامه داد: امیدواریم با تکمیل مراحل بعدی طرح و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفتهٔ ایمن و به‌روز، زمینهٔ حفظ و نگهداری بیشتر این آثار فراهم شود؛ زمان زیادی است که جامعهٔ باستان‌شناسان کشور به دیدن این روز چشم دارد. امروز توانستیم ظرفیت‌های بالقوه خود را به فعلیت تبدیل کنیم و باستان‌شناسی ایران با همهٔ فراز و نشیب‌هایش در عرصهٔ ملی و بین‌المللی جایگاه واقعی خود را نشان دهد. تهیه و تکمیل نقشهٔ باستان‌شناسی مسیر پرشتاب کشور را هموار می‌کند.
