کاربرد "تسبیح" برای سیاسیون ایران

تیپ‌شناسی رجال سیاسی در ایران پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و شاید برای بسیاری از افراد خارجی که تازه وارد ایران می‌شوند، آشنایی با این موضوع کمی زمان لازم داشته باشد.

به گزارش ایلنا به نقل از پارسینه، در اکثر کشورهای دنیا کت و شلوار و کروات لباس رسمی سیاسیون است اما در ایران کروات از همان ابتدای انقلاب جایی نداشت و هنوز هم ندارد. برخی سیاسیون دهه شصت نه تنها کروات را کنار گذاشتند بلکه همراه با آن کت هم نپوشیدند و کاپشن به تن کردند. احمد توکلی چهره شاخص این تیپ دهه شصتی است. مصطفی میرسلیم نیز کتی با یقه‌ای متفاوت به تن کرده و هنوز هم به همان شکل ظاهر می‌شود. علی‌اکبر ولایتی در سمت وزارت خارجه هم یقه پیراهن خود را تغییر داد و حتی می‌گوید برخی در خارج از کشور مدل یقه لباس وی را نه یقه آخوندی و دیپلماتیک که به نام یقه ولایتی می‌شناسند. هم‌اکنون نیز وجه تمایز ظاهری دیپلمات‌های ایرانی حتی از دیگر چهره‌های سیاسی داخلی همین "یقه" است.

اما به نظر می‌رسد آنچه در تیپ و رفتارشناختی رجال سیاسی ایرانی که کمتر به آن توجه شده است، "تسبیح" است. تسبیح به معنی «سبحان‌الله» یا «سبحان‌الله گفتن» است چون تکبیر که الله اکبر و تحمید که الحمدلله گفتن است و آنچه اکنون به تسبیح مشهور شده سُبحه است که منظور از آن مهره‌هایی است که عدد تسبیح را با آن می‌شمارند و کاربرد واژه تسبیح در معنی مهره‌های به رشته کشیده برای شمارش عدد تسبیحات و تحمیدات و تکبیرات از غلط‌های مصطلح فارسی به حساب می‌آید که بر اثر رواج و کاربرد زیاد، استعمال آن به معنی سبحه مجاز شده‌ است. چنانکه در بیت زیر از صائب تبریزی از تسبیح معنای امروزی استنباط می‌شود:

منه زنهار دل بر مهلت صد ساله دنیا //// که آخر می‌شود چندان که یک تسبیح گردانی

همچنین در فرهنگ عامه تسبیح‌گردانی خارج از زمان ذکر و دعا و فقط برای چرخاندن و بازی کردن با این وسیله مخصوصا نزد بزرگان مذموم است. اما کاربرد دیگر این وسیله غیر از ذکر و بازی کردن عوامانه، تسبیح‌بازی بزرگان سیاسیون و تسبیح‌گردانی سیاسی است. بسیار دیده می‌شود در مهم ترین مذاکرات و ملاقات‌ها چهره‌های سیاسی تسبیح به دست دارند و در حال تسبیح‌گردانی هستند. بدون شک قصد سیاسیون در این زمان نه ذکر و دعا و نه اسائه ادب به طرف مقابل است.

به نظر می‌رسد تسبیح‌گردانی برای سیاسیون حرکتی برای آرام‌سازی یا وسیله‌ای برای تمرکز ذهن باشد. پیدا کردن نفر اولی که از سیاسیون تسبح‌چرخانی را آغاز کرد بسیار مشکل است اما شاید ورود روحانیون به سیاست و تقلید از برخی فرهنگ‌های خاص علماء سرآغاز این فرهنگ بوده باشد.

در ایران سیاست پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و حتی از مدل "تسبیح‌گردانی" چهره‌های سیاسی هم نباید غافل بود!