پدرام لعلبخش در گفتگو با ایلنا:
گرانی کتاب، میل به ترجمه را کم کرده است
کار ترجمه، کار طاقت فرسا و سنگینیست که در مقابل دشواریهایش، چندان توجیه اقتصادی برای مترجم ندارد. با شرایط به وجود آمده، اوضاع از آن که بود هم بدتر شده است.
ایلنا: پدرام لعلبخش(مترجم و مدرس ادبیات انگلیسی) معتقد است پس از یک دوره افزایش نرخ ترجمه در حوزهی ادبیات، مدتیست که بنا به دلایلی این میل کاهش یافته و نرخ ترجمه رو به کاهش است.
وی به خبرنگار ایلنا گفت: دلیل افزایش نرخ ترجمه و انتشار کتابهای ترجمهای در سالهای اخیر، این بود که بازار فروش کتاب در یک مقطع، رونق نسبی پیدا کرد و مخاطبان نیز به خواندن داستانهای خارجی علاقه نشان دادند. همین مساله باعث شد تا انگیزهی فارغالتحصیلان رشتههای زبان خارجی، بالا برود و به حوزهی ترجمه ورود پیدا کنند.
لعلبخش ادامه داد: اما در یکی دو سال اخیر، آن سیر رو به رشد ترجمه در کشور با کاهشهای چشمگیری مواجه شد. دلیل اصلیاش هم مسائل و معضلات اقتصادی بوده. نرخ کاغذ و ملزومات نشر بالا رفت و به گران شدن کتاب انجامید و توان خرید کتاب پایین آمد. این گونه شد که بازار نشر، خصوصا بازار ترجمه دچار نوعی رکود شد.
وی ضمن بیان این مطلب که «وقتی قیمت پشت جلد کتاب جدیدم را دیدم، شوکه شدم»، گفت: کار ترجمه، کار طاقت فرسا و سنگینیست که در مقابل دشواریهایش، چندان توجیه اقتصادی برای مترجم ندارد. حالا با شرایط به وجود آمده، اوضاع از آن که بود هم بدتر شده و فارغالتحصیلان زبان، کمتر تصمیم میگیرند به حوزه نشر وارد شوند.
مترجم آثار دوریس لسینگ، درمورد افت کیفیت برخی ترجمهها در دورهی رشد ترجمه، اظهار داشت: من قبول دارم که با استقبال فارغالتحصیلان از ترجمه، ترجمههای بیکیفیت زیاد شد. خصوصا این بلیه در مورد کتابهای نظری و آموزشی در حوزهی ادبیات، بیشتر به چشم میآمد. گاهی آنقدر غلطها زیاد میشود که قابل چشمپوشی نیست. ولی باید قبول کنیم که وقتی تولید زیاد میشود، خطا و بیکیفیتی هم به نسبه بیشتر میشود.
وی که در مجموع استقبال دانشجویان و فارغالتحصیلان زبانهای خارجی را از ترجمه مثبت میداند، ادامه داد: جامعهی کتابخوان، خودش کتاب خوب را از کتاب بد جدا میکند؛ به گونهای که این تمیز را با استقبال و یا عدم استقبال از یک کتاب، نشان میدهد. همچنین ناشر نیز به سرعت متوجه میشود که کدام ترجمه خوب بوده و کدام بد.
لعلبخش افزود: بنابراین میل به ترجمهی هرچه بیشتر، به نظر من اتفاق خوبیست. البته در مقابل، یکسری انتقاد میکنند به افزایش نرخ ترجمه. من با این انتقادها مخالفم. برای من سوال است در حوزهای که هنوز نویسندگان ما نتوانستهاند تجربه کافی را کسب کنند، استفاده از آثار و تجربیات نویسندگان خارجی چه تاثیر منفی میتواند داشته باشد؟
وی در پایان، از ترجمههای تازهاش خبر داد و گفت: در حال حاضر میخواهم ترجمهی یک کتاب تئاتری را شروع کنم که نویسندهاش اریک بنتل نام دارد. این کتاب صرفا به مباحث تئاتری اختصاص دارد و برای دانشجویان تئاتر بسیار مفید خواهد بود.
این مترجم ادامه داد: ویرایش نهایی راهنمای علمی داستان نویسی تمام شده و به نشر افراز سپردمش. همچنین 4 نمایشنامه از ییتس؛ نویسنده و نمایشنامهنویس مشهور انگلیسی در ابتدای قرن بیستم را نیز ترجمه کردهام که باید ویرایش شود.