طرح الزام دولت به عمل متقابل در قبال کشورهای مانع فعالیت رسانه‌های ایران

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی طرح الزام دولت به عمل متقابل در قبال کشورها و سازمان‌هایی که از فعالیت رسانه‌های ایرانی جلوگیری می‌کنند را بررسی کرد.

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر فرهنگی این مرکز در اظهارنظر کارشناسی خود با بیان اینکه طرح الزام دولت به عمل متقابل در قبال کشورها و سازمان‌هایی که از فعالیت رسانه‌های ایرانی جلوگیری می‌کنند در یک ماده واحده و دو تبصره به امضای 35 نفر از نمایندگان مجلس رسیده و برای طی مراحل قانونی تقدیم شده است، اعلام کرد: به موجب این طرح، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف خواهد شد از فعالیت رسانه‌های گروهی، کشورهایی که بر خلاف قراردادهای فی ما بین و پروتکل (تشریفات)‌های بین‌المللی در مغایرت با آزادی بیان و جریان آزاد اطلاع‌رسانی اقدام به قطع برنامه‌های شبکه‌های برون مرزی سازمان صدا و سیمای ایران می‌کنند یا مانع فعالیت خبرنگاران و نمایندگی‌های خبری جمهوری اسلامی ایران می‌شوند، در قلمرو جمهوری اسلامی ایران جلوگیری کند.

در بررسی این طرح باید توجه داشت با عنایت به برد اندک رسانه‌های ایران هم از نظر پراکندگی زبانی و هم از منظر تعداد پایگاه‌های رسانه‌ای در سطح جهانی در مقابل گستره وسیع رسانه‌های رقیب جبهه رسانه‌ای ایران در حال حاضر در موقعیتی قرار ندارد که به طور مطلق و الزامی در همه موارد عمل متقابل صورت دهد زیرا این رویکرد در نهایت سبب انسداد ارتباطی ایران خواهد شد.

در این شرایط معمولا اقدام متقابل باید به صورت اقتضایی به عنوان یک امر اداری صورت گیرد و نه به عنوان مطلق و تکلیف قانونی، به این معنی که مرجع ذی صلاح اداری تشخیص خواهد داد که کجا محدودیت به طور موقت ایجاد و چه زمان بدون واکنش مستقیم، رفتار شود.

در این خصوص همچنین باید توجه داشت هنگامی که خبرنگاران و خبرگزاری‌های خارجی با هویت مشخص و با مجوز فعالیت رسانه‌ای و خبری تحت نظارت دستگاه‌های ذی صلاح به خدمات‌رسانی در ابعاد جهانی می‌پردازند و به کمک اهرم‌های نظارتی مانیتور می‌شوند عملا مانع انزوای رسانه‌ای ایران خواهند شد و در صورتی که این مسیر رسمی برای خبرنگاران و موسسات خبری مسدود شود آنها عملا از کانال‌های غیررسمی و با تحریفات فراوان به تهیه اخبار مبادرت خواهند کرد و در نهایت نتیجه تصویب چنین طرحی آن است که امکان اطلاع‌رسانی جهانی اخبار ایران توسط رسانه‌های خارجی تحت نظارت و کنترل رسمی و با مجوز از دست ما رفته و در عوض رسانه‌های خارجی اخبار ایران را از راه‌های غیررسمی و بدون مجوز به دست خواهند آورد که مخاطرات بیشتری داشته و انسداد و انزوای ارتباطی ایران را به دنبال خواهد داشت.

پیش‌بینی نوشتار حاضر آن است که اتخاذ رویکرد مندرج در این طرح و تصویب آن به شکل کنونی به بازی باخت رسانه‌های ایران ـ برد رسانه‌های غربی منتهی خواهد شد و در مجموع باید تأکید کرد برای پیگیری چنین مسائلی بیش از اقدامات سیاسی، اقدامات حقوقی ـ رسانه‌ای مفید فایده خواهند بود.

این مهم حتی از پیش شرط‌های عمل متقابل در حقوق بین‌الملل است، از جمله اینکه می‌توان این تحریم‌ها را در دادگاه‌های داخلی کشورهای تحریم‌کننده مطرح کرد تا ادله آنها را برای این کار به چالش کشید و با دلایل و استناد به قوانین مانع ادامه تحریم‌ها شد و نیز می‌توان در مراجع بین‌المللی مانند سازمان بین‌المللی ارتباطات ماهواره‌ای (ITSO) پیگیر جبران خسارات ناشی از تحریم رسانه‌های ایرانی بود.

در مقدمه توجیهی این طرح به ماده (19) اعلامیه حقوق بشر و بند «2» میثاق حقوق مدنی و سیاسی استناد شده و آمده است و با وجود مستندات قانونی فوق از تاریخ 24/7/1391 جمع کثیری از مخاطبان جمهوری اسلامی ایران از دریافت شبکه‌های برون مرزی صدا و سیمای ایران محروم شده‌اند که این امر بر خلاف موازین پیش گفته است.

در مجموع باید تأکید کرد برای پیگیری چنین مسائلی بیش از اقدامات سیاسی، اقدامات حقوقی مفید فایده خواهد بود، درست است که اقدامات حقوقی زمان بر اما نتیجه حاصله پایدار خواهد بود.

برخورد سیاسی جنبه تبلیغات سیاسی دارد و دستاورد قابل ملاحظه‌ای نخواهد داشت زیرا واکنش‌های شتاب‌زده هرگز نتیجه بخش نبوده‌اند، بنابراین توصیه اکید به پیگیری حقوقی برای احقاق حقوق ایران در این مسئله است.

تحریم متقابل رسانه‌های خارجی در نهایت امکان ارسال اخبار و توانایی‌های داخلی را کاهش داده و امکان رفع تحریم‌های علیه ایران و دریافت جبران خسارت‌های ناشی از اینگونه برخوردهای غیرقانونی را کاهش می‌دهد.

در بررسی تجربه در حال اجرا باید توجه داشت دولت‌های غربی به اقدامات دولت ایران در محدودسازی حق دسترسی مردم به ماهواره استناد می‌کنند و عنوان می‌شود دولتی که خود چنین حقی را برای مردم به رسمیت نمی‌شناسد، نمی‌تواند به نبود آن اعتراض کند که باید برای این موضوع استدلال حقوقی متقن تهیه شود.

دولت ایالات متحده صراحتا اعلام کرده است که مردم ایران را محروم نکرده و تنها صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یک موجودیت مستقل محروم کرده است و هم اکنون سرویس‌های دیگر ارگان‌ها را کما فی سابق ادامه می‌دهد.

برای این موضوع نیز استدلال شده است که صدا و سیما انحصار دارد و عملا قطع آن، قطع یک سازمان است.

دولت آمریکا معتقد است که این محدودیت را خود ایران برای خود ایجاد کرده است و می‌تواند آن را حل کند.

ایجاد اجماع جهانی علیه ایران و مستندسازی تداخل ایران بر ماهواره‌ها با وجود تکذیب قوی آن توسط دولت ایران و ارگان‌های مسئول، علت اصلی موفقیت طرح توقف شبکه‌های ایران بوده است به طوری که حتی کشورهای چین و روسیه نیز با آن تماما همراهی کرده‌اند و از بین بردن شائبه چنین اقدام‌هایی توسط ایران می‌تواند از اقدام متقابل بسیار موثرتر باشد.

با توجه به اینکه اصل قطع شبکه‌های ایرانی روی ماهواره‌ها به دلیل فقدان امکانات فنی اقدام متقابل ندارد و اقداماتی چون اخراج خبرنگاران، اقدامات واکنشی‌اند، که میزان اثربخشی آنها زیر سؤال است.