آزادسازی ۷ هکتار از محدوده مسکونی ربع رشیدی تبریز
مشکلی که وجود دارد این است که از ۱۳ هکتار محدوده مسکونی مجموعه ۷ هکتار آزادسازی شده و مابقی به دلیل عقیم ماندن و نگرفتن ارزش افزوده‌ها از کمیسیون ماده ۵ به تعویق افتاده است.
رئیس سازمان میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آدربایجان‌شرقی از آزادسازی ۷ هکتار از ۱۳ هکتار محدوده مسکونی مجموعه تاریخی ربع رشیدی تبریز خبر داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا فرزین حق‌پرست روز پنج شنبه در جلسه بررسی مشکلات احیای مجتمع علمی و فرهنگی ربع رشیدی اظهار داشت: مشکلی که وجود دارد این است که از ۱۳ هکتار محدوده مسکونی مجموعه ۷ هکتار آزادسازی شده و مابقی به دلیل عقیم ماندن و نگرفتن ارزش افزوده‌ها از کمیسیون ماده ۵ به تعویق افتاده است.
وی افزود: متاسفانه در این ارتباط چندین پرونده به ارزش ۸ میلیارد تومان مختومه اعلام شده و در حال حاضر شدیدا درمانده هستیم؛ به هرحال راه‌اندازی مجدد هیئت امنا و ارائه طریق می‌تواند راهگشا باشد.
حق‌پرست خاطرنشان کرد: مجموعه تاریخی ربع رشیدی مربوط به دوره ایلخانی و مدفون شده در زیر زمین است؛ عرصه وسیعی دارد و نمونه بارز معماری و شهرسازی اسلامی است بنابراین برخورد با قضیه آسان نبوده و کارهای دقیقی می‌طلبد.
لازم به ذکر است مجموعه تاریخی ربع رشیدی نخستین دانشگاه جهان است که ۴۰۰ سال پیش از دانشگاه آکسفورد ساخته شده و نشان از اهمیت علم آموزی در میان ایرانیان دارد.
مجموعه ارزشمند ربع رشیدی در سال ۱۳۵۴ و با شماره ۹۴۳ به ثبت آثار ملی رسیده است.
این مجموعه عظیم شامل ۲۴ کاروانسرای بزرگ، یک‌هزار و ۵۰۰ مغازه، ۳۰ هزار واحد مسکونی، باغ‌های با صفا، کتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالایتام، حمام، مهمانسرا، بیمارستان، مدارس عالی و کارگاه‌های صنعتی بوده است که با درایت فضل‌الله همدانی برای تامین هزینه‌های این مراکز املاک فراوانی در نقاط مختلف اعم از ایران قدیم، بخش‌هایی از عراق، افغانستان، گرجستان، ولایت روم، آذربایجان و سوریه وقف این مرکز شد.
مجموعه ربع رشیدی در سال ۷۱۸ هجری قمری در ادامه دسیسه‌های دربار ایلخانی و کشته شدن خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی، دانشمند بزرگ ایرانی، غارت و ویران شد.
خرابه‌های ربع رشیدی باقیمانده شهر علمی و دانشگاهی از زمان غازان‌خان است که توسط وزیر نامی ایران «خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی» در سال ۷۰۰ هجری قمری در شمال شرق شهر تبریز در محله رشیدیه(عباسی) ساخته شد.
این دانشگاه شامل چهار دانشکده در چهار طرف بود. این شهر در دوران اوج حیات خود، مورد مراجعه مستقیم دانشمندان معروف جهان و از جمله پزشکان و محققین یونان، روم، مصر، چین و دیگر ممالک آن روز آسیا و اروپایی قرار می‌گرفت.
حفاری‌های صورت گرفته در منطقه، باستان‌شناسان را به نشانه‌های اصلی مرکز ربع رشیدی کشانده است، به طوری که گمانه‌زنی‌ها و سه فصل کاوش در این منطقه نشان می‌دهد که ربع رشیدی و نشانه‌هایش سه متر پایین‌تر از سطح کنونی، قرار دارد.
محله رشیدیه دارای سه بخش ربع‌رشیدی، ربظ و شهرستان بوده است، شهرستان شامل باغات و نهرهای شهر، ربظ محله مسکونی و بناهای عام‌المنفعه مثل مسجد، حمام، بازار و ربع‌رشیدی محل بناهای دانشگاهی، مسجد زمستانه و تابستانه و حوزه‌های علوم اسلامی بوده است.
خواجه رشیدالدین در سال ۷۱۸ هجری و در زمان سلطان ابوسعید ایلخانی کشته و جنازه وی در مقبره‌اش دفن میشود، پس از وی ربع‌رشیدی رو به ویرانی می‌رود.
در دوران صفوی و در سال ۱۰۱۹ هجری قمری(شاه عباس بزرگ) برای جلوگیری از حمله عثمانی یک قلعه از مصالح شنب غازان‌خان(مقبره غازان‌خان) و گورستان‌های تاریخی تبریز و مصالح ربع رشیدی یک قلعه برای حاکم تبریز ساخته میشود. بنایی که امروزه از آن به قلعه رشیدی یاد میشود، همین قلعه دوران صفوی است و تا پیش از کاوش‌های امسال باستان‌شناسان هیچ نشانی از معماری دوره ایلخانی در این محوطه کشف نشده بود.
