سدسیمره دربرگیرنده آثار غنی از ادوار پارینه سنگی و فراپارینه سنگی است

به گزارش ایلنا، مهناز شریفی؛ عضوهیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی در پنل تخصصی همایش پژوهش‌های باستان‌شناسی سد سیمره گفت: عوامل طبیعی و جغرافیایی به‌‌ همان اندازه که محدود کننده و دشواری آفرین بوده‌اند گاهی به خدمت گرفتن آن‌ها امکاناتی را فراهم آورده که منجر به زایش، رشد و تعالی فرهنگی شده است.

او افزود: وضعیت توپوگرافی و زمین ریختی زاگرس موجب شده تا شکل گیری استقرار‌ها و مکان یابی آن‌ها تحت تاثیر عوامل جغرافیایی باشد در واقع محیط زیست منطقه نقش مهمی در شکل گیری تمدن‌ها داشته است.

به گفته وی، نتایج بررسی‌های سطحی باستان‌شناختی حوضه روخانه سیمره آثار غنی از ادوار پارینه سنگی، فراپارینه سنگی، نوسنگی، مس سنگی، مفرغ، عصرآهن، ادوارتاریخی و اسلامی را معرفی می‌کند.

این باستان‌شناس گفت: این تنوع، غنا و توالی فرهنگی حاکی از اهمیت سوق الجیشی، جغرافیایی و اقلیمی منطقه دارد.

او گفت: این رودخانه شرایط بسیار مناسبی را در دره‌ها و دشت‌های میان کوهی بخشی از زاگرس مرکزی ایجاد کرده تا بسیاری از زیستگاه‌ها و استقرارگاه‌ها از ادوار پیش از تاریخی تا متاخر برحاشیه آن شکل گیرد.

غرق شدن تعداد زیادی محوطه تاریخی

شقایق هورشید کار‌شناس ارشد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، به عنوان دیگر سخنران این همایش گفت: در جریان ساخت سد برروی رودخانه سیمره تعداد زیادی از محوطه‌های باستانی درطول سال‌های اخیر زیر آب دریاچه پشت سد غرقاب شده و تعداد دیگری نیز در معرض غرقاب شدن بودند از این رو کاوش نجات بخشی محوطه‌های موجود درحاشیه دریاچه سد دارای اولویت مضاعفی بودکه یکی از این محوطه‌ها به نام محوطه گندم زار است.

وی افزود: این محوطه درجریان برنامه بررسی کلی حوضه سد سیمره در سال ۸۶مورد شناسایی قرار گرفت اما بخشی از آن با نام محوطه گندم زار شرقی به صورت خاص درسال ۹۳بررسی و شناسایی شد.

این باستان‌شناس گفت: در بلند‌ترین سطح این محوطه که به صورت پشته‌ای مشرف بر رودخانه سیمره بوددیوارسنگ چین پراکنده‌ای که مربوط به بنایی متشکل از شش فضای معماری به ابعاد تقریبی ۵۵۰مترمربع بود شناسایی شدکه به دلیل پایان یافتن فصل نخست کاوش بخش‌های دیگری از بنا همچنان در زیر خاک مدفون ماند.

هورشید در ادامه گفت: به نظر می‌رسد این محوطه با توجه به نمونه سفال‌های نخودی منقوش به دست آمده مشابه با گودین IIIو شوش IVالف که از داخل فضاهای معماری مذکور بدست آمده و همچنین نمونه سفال‌های سطحی دوره تاریخی (ساسانی) شواهدی از استقرار دردوره‌های پیش از تاریخ و تاریخی را در خود محفوظ نگه داشته است.

 به زیرآب رفتن روستا‌ها و مزارع کشاورزی

گزارش کاوش‌های نجات بخشی درمحوطه باستانی له لار درحوضه آبگیر سد سیمره عنوان مقاله لیلی نیاکان باستان‌شناس و استادیار پژوهشکده باستان‌شناسی بود که به پنل همایش ارایه شد.

وی گفت: محوطه باستانی له لار درحاشیه رودخانه سیمره و در 14/5 کیلومتری ساختگاه سد در دره‌ای کم وسعت به همین نام در منطقه تاریخی بدره در استان ایلام واقع شده بود.

نیاکان افزود: له لار را می‌توان در زمره محوطه‌های باستانی مهم و یکی از گسترده‌ترین آثار فرهنگی موجود در حوضه آبگیر سد سیمره به حساب آورد که با رقوم ارتفاعی ۷۰۰تا ۶۳۰باشماری از روستا‌ها و مزارع کشاورزی به همراه دیگر محوطه‌های باستانی در طی سال‌های اخیر به زیر آب رفته است.

وی با اشاره به اینکه هیاتی از دانشگاه ناپل ایتالیابه سرپرستی پرفسور جنیتو به مدت یک ماه با هیات ایرانی بطورمشترک کاوش را انجام داده‌اند، گفت: هدف از این پژوهش نجات بخشی بقایای برجای مانده و حفظ ارزشهای فرهنگی و همچنین شناخت ادوار تاریخی این محوطه باستانی در معرض خطر بود.

این باستان‌شناس تصریح کرد: با توجه به زمان اندکی که برای نجات بخشی این محوطه ارزشمند وجود داشت با کمک مطالعات ارکئوژئوفیزیک بخشی‌هایی ازاین محوطه برای کاوش مشخص شد و در این فصل ۲۲کارگاه به همراه ۲۲گمانه آزمایشی برای پی بردن به ماهیت بخش باقی مانده له لار ایجادشد.

وی افزود: نتایج بدست آمده درمحوطه باستانی له لار توانست برای نخستین بار تاریخ استقرار این محوطه را به دوره فرهنگی عصرآهن مرتبط سازد.

عباس مترجم باستان‌شناس نیز یکی دیگر از سخنرانان پنل این همایش بود که به تشریح فصل اول کاوش‌های باستان‌شناختی، نجات بخشی محوطه برزه قلا (له لار) پرداخت.

وی گفت: محوطه باستانی موسوم به برزه قلا که در محل به نام له لار نامیده می‌شود مکانی وسیع درحاشیه رودخانه سیمره است که بقایای آثار معماری آن با سنگ لاشه آهکی و گچی به شیوه‌ای خاص ساخته شده است.

مترجم گفت: دراین شیوه تقریبا دیوار‌ها به صورت خشکه چین ساخته و سپس با اندود ضخیم گچی تحکیم شده‌اند بطوری که اغلب مقداری بیشتر از این اندود در دیوار نفوذ کرده است.

وی تصریح کرد: دراین محوطه کاوش مقدارمحدودی سفال معمولی و روزمره و همچنین بخش زیرین یک دستاس خانگی پیداشدکه به نظر می‌رسد دارای کاربردی صرفا روزمره و معمولی بوده‌اند.

 کشف بنای ساسانی

کاوش باستان‌شناسی در محوطه گندم زار۲با تمرکز برویژگی‌های معماری بنای مکشوفه ساسانی عنوان مقاله بیژن پیرانی کار‌شناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استا ن ایلام بود.

وی گفت: محوطه تاریخی گندم زار۲در ساحل راست رودخانه سیمره در استان ایلام واقع شده بود که کاوش در آن به صورت اضطراری و نجات بخشی با هدف مطالعه و بررسی آثار موجود در حوضه آبگیر سد سیمره انجام گرفت.

پیرانی گفت: براساس بررسی محوطه موردکاوش و بقایای برجای مانده سفال ودیگر آثاربرای تاریخ گذاری جمع آوری شد و این روند منجر به شناسایی و تاریخ گذاری محوطه برای پی بردن به دوره‌های استقراری این محوطه شد.

وی افزود: به دلیل زمان کم کاوش هیات کاوش دو ترانشه در سطح محوطه به ابعاد ۱۰در۱۰ و ۱۰در۱۵م‌تر با یک بازوی 1/5 متر در کنار یکدیگر ایجاد کرد و نتایج نشان داد که سطح بزرگی از این محوطه در عصر آهن ۳و دوران اشکانیان دارای اسکان موقت بوده است.

این باستان‌شناس گفت: ساختارهای معماری بدست آمده بامصالح قلوه سنگ و گچ نیم کوب با توجه به معماری این دوره و جزییاتی چون طاقچه‌هایی با طاق هلالی و نشیمن‌گاه قابل مقایسه با معماری شهر دره شهر، بیشاپور و... است، بنابراین با توجه به مشرف بودن برشهر برزقواله در آن سوی رودخانه سیمره و واقع شدن در حاشیه رودخانه که راه اصلی ارتباط دهنده بین دو مرکز ایالات سیروان و سیمره است به نظر می‌رسد بقایای برجای مانده از این ساختار معماری در روند استقرار دائم در دوره ساسانی برپا شده است.

یعقوب محمدی فر در مقاله خود با گزارش مقدماتی کاوش در قلعه سیرم شاه گفت: به نظر می‌رسد که قلعه سیرم شاه آثاری از استحکامات را دربردارد که در برخی موارد آثاری از برجک‌ها، حصار، پشتیبان‌ها و دروازه‌های آن پیش ازکاوش قابل رویت هستند.

با مدنظرقراردادن اطلاعات یاد شده هیات کاوش به منظور بررسی انتساب این قلعه به ادوار اشکانی و ساسانی مطالعه‌گاه نگاری نسبی سفال‌های قلعه سیرم شاه و مطابقت یافته‌ها با‌گاه نگاری غرب و شمال غرب ایران اقدام به کاوش دراین محوطه کرد.

سیدرسول سیدین بروجنی درمقاله خود با عنوان کاوش برزقواله (برزقاواله) به معرفی محوطه و بررسی پیشینه پژوهشی آن پرداخت.

وی گفت: با توجه به مباحث مطرح شده درمورد محوطه‌های همجوار باستانگاه برزقواله می‌توان نتیجه گرفت که همه محوطه‌ها در واقع یک محوطه واحد بوده و می‌توان از ان تلقی شهری مربوط به دوره تاریخی داشت.

کاوش‌های نجات بخشی شهرباستانی رماوند (محوطه برزقواله) عنوان مقاله محمدرضا محمدیان باستان‌شناس بود که در پنل تخصصی همایش پژوهشهای باستان‌شناختی حوضه آبگیر سد سیمره مطرح شد.

وی گفت: کاوش‌های نجات بخشی حوضه سد سیمره و مشخصامحوطه برزقواله در سال ۹۲ -۹۳ توسط چندین هیات اعزامی از سوی پژوهشکده باستان‌شناسی پی گیری شد و از آنجا که بخش گسترده‌ای از محوطه همچنان زیر آب قرار گرفته بودکارگاه‌ها و ترانشه‌ها به ناچار در محدوده کم عرضی در حاشیه شمالی تا شمال شرقی محوطه ایجاد شدند.

این باستان‌شناس گفت: ساختارهای شناسایی شده در کارگاه ۱شامل دیوارهای سنگی – گچی، دیوارهای گلی، طاقچه‌ها، درگاهی‌ها و بخش کوچکی از یک کف کچی بود این ساختار‌ها در مجموع تشکیل دو دیوار اصلی یک فضای معماری را می‌دهند.

کارگاه شماره ۲حدودا در ۵۰متری جنوب یک سازه حرارتی بزرگ و مدور که در حال کاوش بود ایجاد گردید که قطعاتی از ساختارهای حرارت دیده در آن مشاهده شد.

وی گفت: در ‌‌نهایت با بالاآمدن آب دریاچه سد سیمره و به دلیل آبگرفتگی کاوش در هر دو کارگاه ناتمام ماند.