گزارشی از حواشی طرح توسعه بلوار ساحلی و هشدارهای فرهنگدوستان هرمزگانی؛
شهرداری بندرعباس شمارش معکوس تخریب کتابخانه شهداء را متوقف كند!
سه سال گذشت و حالا کتابخانه 37 ساله شهداء بندرعباس نگران تایید نهایی حکم شهادتش است؛ هنرمندان استان اما اعلام کردهاند که جلوی تخریب این مکان فرهنگی میایستند.
ایلنا: بیش از ۲۰ نفر از فعالان فرهنگی و هنری هرمزگان طی بیانیهای نسبت به عواقب تصمیم غیرفرهنگی مسئولان شهری بندرعباس درخصوص تخریب قدیمیترین کتابخانه این شهر هشدار داده و اعلام کردهاند: جامعه هنری استان در برابر تخریب این مکان فرهنگی میایستد و سکوت را جایز نمیداند.
به گزارش خبرنگار ایلنا از بندرعباس، کتابخانه شهداء بندرعباس با قدمتی ۳۷ ساله دارای هزار متر مربع زیربناست که تعداد سی هزار جلد کتاب دارد و تا پایان سال ۹۰ با حدود شش هزار عضو فعال، دایر بوده است. اهمیت این کتابخانه تا بدانجاست که به عنوان کتابخانه مرکزی شهر مطرح بوده و منابع کتبی موجود در این کتابخانه، در دیگر کتابخانههای استان یافت نمیشود.
این کتابخانه قدیمی از زمان تأسیس تاکنون توانسته بیش از ۴۵ هزار نفر از فرهنگدوستان هرمزگانی را به عضویت خود درآورد و ضمن کسب افتخاراتی همچون مقام برتر کشوری در رده کتابخوانترین کتابخانههای کشور تا پیش از تعطیلی محسوب میشده است، اما در اسفندماه سال ۸۹ مسئولان شهری تصمیم بر تخریب این بنا و انتقال آن به محلی دیگر گرفتند.
این طرح جنجالی مدیران شهری بندرعباس با انتشار گزارشهایی در مطبوعات محلی و خبرگزاریهای هرمزگان، مورد اعتراض بسیاری از فرهنگدوستان استان قرار گرفت که ورود به موقع استاندار وقت به ماجرا و صدور دستور توقف موقت طرح، چند ماهی خیال فرهنگدوستان بندرعباس را آسوده کرد. سال ۸۹ با نگرانی و دلهره برای فرهنگدوستان به پایان رسید، ولی ۹۰ سالی نسبتاً آرام برای کتابخانه پیر بندرعباس بود.
یکسال و نیم تعطیلی و سرنوشت شوم کتابخانه قدیمی شهر
در ابتدای سال ۹۱ کتابخانه شهدا به دستور مدیریت وقت اداره کل کتابخانههای استان به منظور تعمیرات اساسی و زیباسازی کتابخانه تعطیل شد که با وجود هزینه کردن ۱۶۰ میلیون تومان، به علت کمبود اعتبار و همچنین ممانعت شهرداری، پروژه راکد ماند و در حال حاضر حدود یک سال و نیم است که این کتابخانه به حالت تعطیل درآمده است.
در پی این اقدام، شهرداری بندرعباس با اداره کل امور کتابخانههای استان به منظور تسریع در عملیات تخریب کتابخانه نامهنگاریهایی انجام داد اما با مقاومت مسئولان فعلی این اداره کل، ماجرا چند ماه به تعویق افتاد تا اینکه انتشار دوباره حرف و حدیثهایی در محافل خبری و فرهنگی استان مبنی بر اصرار مسئولان شهری بندرعباس برای تخریب این کتابخانه و پیگیری آنان برای گرفتن حکم نهایی تخریب، توجه افکار عمومی را بار دیگر به سرنوشت این مکان فرهنگی معطوف کرد.
تغییر کاربری یا تخریب کتابخانه شهداء در گرو موافقت مقامات کشوری
مدیرکل کتابخانههای عمومی استان هرمزگان اوایل مردادماه گذشته در واکنش به فشارهای رسانهای فرهنگدوستان بندرعباس طی مصاحبهای اعلام کرد که «با توجه به قانون کتابخانههای عمومی، هرگونه تغییر کاربری یا تخریب کتابخانه از جمله کتابخانه شهداء بندرعباس باید به تایید هیات امنای کتابخانههای عمومی کشور برسد.»
محسن زینلی تختی با اشاره به رأی کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری مبنی بر تخریب این کتابخانه برای توسعه بلوار ساحلی چنین توضیح داد: در تاریخ سوم خرداد ماه سال ۹۱ جلسه کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری تشکیل و در آن جلسه رأی بدوی به تخریب کتابخانه شهدای بندرعباس صادر شد و به امضای نمایندگان وزیر دادگستری، وزیر کشور و شورای شهر نیز رسید. براساس رای این کمیسیون فضای کتابخانه مازاد بر مجوز ساخته شده است و به طور کلی در حریم ۶۰ متری دریا قرار دارد.
این مقام مسئول در ادامه بیان کرد: کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری در تاریخ بیست و چهارم تیرماه سال ۹۲ طی نامهای رای کمیسیون را به اداره کل کتابخانههای عمومی استان ابلاغ کرده است و نهاد کتابخانههای عمومی کشور نیز در تاریخ سی و یکم تیرماه لایحه اعتراضی را به دبیرخانه کمیسیون ماده ۱۰۰ ارسال کرد.
مدیرکل کتابخانههای عمومی استان هرمزگان خاطرنشان کرد: شهرداری بندرعباس توافق نامهای را جهت تغییر کاربری کتابخانه شهدا به اداره کل کتابخانههای عمومی هرمزگان پیشنهاد داده است، ولی با توجه به قانون کتابخانههای عمومی، هرگونه تغییر کاربری یا تخریب کتابخانه باید به تایید هیات امنای کتابخانههای عمومی کشور برسد.
جامعه هنری هرمزگان: در برابر تخریب کتابخانه میایستیم
این روزها که کتابخانه قدیمی بندرعباس خود را آماده قربانی شدن زیر تیغ بولدوزرهای شهرداری کرده و جدیتر از پیش، شمارش معکوس برای تخریب آن آغاز شده، ۲۳ نفر از فعالان فرهنگی و هنری هرمزگان طی بیانیهای نسبت به عواقب تصمیم غیرفرهنگی مسئولان شهری بندرعباس در خصوص تخریب قدیمیترین کتابخانه این شهر هشدار داده و اعلام کردهاند که «جامعه هنری استان این بار و در برابر تخریب این مکان فرهنگی میایستند و سکوت را جایز نمیداند.»
در متن کامل این بیانیه چنین آمده است: وضعیت فرهنگ در هرمزگان ره به کجا دارد؟ البته که میتوان با استفاده از ابزار رسانه و تبلیغات کاذب، وضعیتی متعالی برای این فرهنگ قایل شد. اما با مشاهداتی که از واقعیتی تلخ حکایت دارد، چه میکنید؟ هنرمندان بارها نگرانی خود را از وضعیت نابسامان فرهنگ و هنر در هرمزگان بیان داشتهاند. آنها این زنگ خطر را سالها پیش به صدا درآوردند. اما گویا این صدا به گوش همه میرسد الا کسانی که باید؛ پس این بار بر حسب وظیفه و دغدغهای که نسبت به جامعه و مردم، داشته و دارند، پنبهها را از گوشها بیرون میکشند.
کدام ملت است در دنیا، که چون ما به داشتههای فرهنگی خود بیتوجه باشد؟ همانگونه که چیزی جز آسیبهای جدی سهم فرهنگ در این سالها نبوده، مکانهای فرهنگی، چون خانهٔ فرهنگ و فرهنگسرای آوینی نیز از آماج تیغها در امان نبودهاند و این تخریبها به موازات همان آسیبها ادامه دارد. هم اکنون کتابخانه شهداء به بهانه واقع شدن در حریم ۶۰ متری دریا در آستانه نابودی است و در آینده لابد خانه شهریاران جوان به بهانه توسعهٔ شهری. این بیتوجهی تا کجا ادامه دارد؟ حال که در پیشبرد فرهنگ نقشی نداریم دیگر تیشه به ریشهاش نزنیم.
آقای شهردار!
کتابخانهٔ شهدای بندرعباس به چشم انداز گردشگری این شهر آسیب میرساند یا قلیان فروشان حاشیه ساحل؟ یک مکان فرهنگی که میتواند از همان جاذبهها باشد را مُضر میدانید اما ریختن فاضلاب به دریا، بوی تعفن جوبها، رژه ارتش موشها و هزار مورد ریز و درشت دیگر را نادیده گرفتهاید؟
جناب استاندار!
شما که از این تخریب حمایت کردهاید، چه چیز را میراث فرهنگی مینامید. آیا کتابخانه شهداء به عنوان نخستین کتابخانه بندرعباس که شروع بسیاری از حرکتهای فرهنگی را به خود دیده و صاحب پیشینه درخشان فرهنگی است را نمیتوان به عنوان میراثی از فرهنگ برشمرد؟ شما با تخریب میراث فرهنگی یک شهر موافقید؟
حریم شصت متری دریا و توسعهٔ شهری نمیتواند بهانهٔ مناسبی برای تخریب این ساختمان باشد. شهرداری بندرعباس که موارد بسیاری از تخلفات قانونی (مسأله پارکینگ طبقاتی، بازار ستارهٔ شهر، مجتمع سیتی سنتر و...) را در کارنامه دارد، چگونه دم از قانون میزند؟ اگر حریم شصت متری دریا و ممنوعیت ساخت و ساز در آن مطرح است، که بحث تخریب ساحل تاریخی سورو و ساخت همین بلوار ساحلی که حالا کتابخانه شهداء را مانعی بر آن میدانید، مگر چیزی غیر از تجاوز به حریم شصت متری ساحل و دریاست؟ به عنوان مجریان قانون بد نیست به «بند «ج» ماده ۶ اساسنامه سازمان زمین شهری مصوب ۳۰/۳/۶۱ و ماده ۱۰ قانون اراضی شهری مصوب ۱۳۶۰ و همچین ماده ۱۱ قانون اراضی مستحدث و ساحلی مصوب ۱۳۵۴» نگاهی بیندازید.
سه سال تمام گذشت و حالا کتابخانه ۳۷ ساله شهداء نگران تایید نهایی حکم شهادتش است. از سال ۸۹ کمر به نابودی این کتابخانه بسته شد، یک مکان فرهنگی دیگر در لیست نابودی اما اعتراضهای مقطعی این موضوع را سه سال به تعویق انداخت و امروز دوباره اما جدیتر از پیش، شمارش معکوس برای تخریبش آغاز شده؛ وقتی کتابخانه به عنوان یکی از مهمترین عوامل ارتقای فرهنگ در جامعه تعطیل شده و دهها هزار عنوان کتابش در انبار نمور دیگر کتابخانه بندرعباس با جوندگان در حال جدال است، یعنی یا درک درستی از فرهنگ نداریم یا اینکه فرهنگ را به عنوان تاثیرگذارترین عامل در جامعه نادیده میگیریم. با توجه به نمونههای عینی که روزانه شاهد آن هستیم ـ نه کتمان واقعیت با تبلیغاتی که در ابتدا به آن اشاره شدـ وقتی یک کتابخانه تعطیل و درلیست تخریب قرار میگیرد طبیعی است و باید، چاقو کشی، دزدیهای خیابانی و ناامنی بیش از پیش نمود پیدا کند. بسیاری از مشکلات امروز بندرعباس ریشه در نبود همین تفکر فرهنگی یا سطح پایین آن دارد.
شهرداری در تخریب پافشاری و استانداری نیز حمایت میکند. این تنها یکی از مواردی است که میتوان در مورد بیتوجهی یا عدم شناخت صحیح از فرهنگ نام برد. اما این عدم توجه تا کجا ادامه دارد؟ تا کجا باید ادامه داشته باشد؟ هنرمندان هرمزگان بارها این عدم توجه و خطری که جامعه را تهدید میکند را گوشزد نمودهاند. اما انگار گوشی برای شنیدن نبوده. هر بار ما خود را ناگزیر از گفتن دیدیم و پنداشتیم که این بار نگرانی و هشدار جامعه هنری در عملکردها تاثیر خواهد داشت. اما دریغ از ذرهای، و این بار نیز چون گذشته ناگزیریم از گفتن، اما بیان نگرانی خود را این بار با یک پیشنهاد و هشدار مطرح میکنیم.
میشود گام مثبت را از همین کتابخانه و لغو تخریب آن آغاز کرد. بگذارید دوران کوتاه باقی مانده از مسئولیتتان آرام و با خاطرهای خوب از شما به پایان برسد. اما اگر گوش شنوایی باشد. امضا کنندگان این بیانیه به عنوان هنرمندانی که خود را در برابر مردم و جامعه مسئول میدانند، این بار و در برابر تخریب این مکان فرهنگی میایستند و سکوت را جایز نمیدانند.
این بیانیه به امضای ۲۳ نفر از فعالان فرهنگی و هنری استان هرمزگان رسیده است که اسامی آنان به شرح ذیل است: جهانگیر سایانی (شاعر و نویسنده) / رضا دبیرینژاد (نویسنده و کارشناس میراث فرهنگی) /مهدی عطایی دریایی (نویسنده و کارگردان تئاتر) / سعید آرمات (شاعر) / احمد کارگران (نقاش و مجسمه ساز) / محمد ذاکری (نویسنده و منتقد) / مرتضا نیک نهاد (فیلم ساز) / عبدالحسین رضوانی (عکاس) / ناصر منتظری (خواننده و آهنگساز) / طیبه شنبهزاده (شاعر) / حسن بردال (عکاس) / بلقیس بهزادی (شاعر) / بهروز عباس دشتی (بازیگر و وبلاگ نویس) /احسان رضایی (فیلمساز) / رضا غریبزاده دریایی (کارگردان و بازیگرتئاتر) / مجید جمشیدی (عکاس و کارگردان تئاتر) / عدنان انصاری (شاعر) / شهاب آبروشن (فیلمساز) / رخشنده پاسلار (شاعر) / جواد قاسمی (شاعر) / مهرداد امیرزاده (فیلم ساز) /خیام مویدی (گرافیست و طراح) / علی قاسمی (بازیگر)
بناهایی که قربانی تفکر ضدفرهنگی مسئولان شدند
طی یک دهه گذشته بناهای فرهنگی زیادی در بندرعباس ازجمله ساختمان کارخانه خنجی، بنای فرهنگسرای آوینی سابق، خانه فرهنگ بندرعباس در حوالی میدان شهربانی و... که معماری شاخصی داشتهاند، به سرپنجه بیتدبیری مسوولان گرفتار شدند و حتی شنیدهها حاکی است طرحهایی برای دست اندازی به بناهای قدیمی صدا و سیمای خلیج فارس نیز در آینده عملیاتی خواهد شد.
با این تفاصیل، جا دارد مسئولان با اندکی تدبیر و اتخاذ تصمیمات کارشناسی و فرهنگیتر، مانع از بین رفتن بنایی فرهنگی و تاریخی در شهر بندرعباس شوند تا مانند فرهنگسرای آوینی که پس از تخریب و انتقال به محل کنونی دیگر حال و هوای سابق را ندارد و اهالی هنر همچنان در افسوس از دست دادن این فرهنگسرا به سر میبرند، سالهای سال حسرت از دست دادن آن را نخوریم!
گزارش از مهدی دهدار