آسیب شناسی عملکرد بورس کالای ایران

مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، عملکرد بورس کالای ایران (در بخش گروه صنعتی و معدنی) را آسیب شناسی کرد.

به گزارش ایلنا دفترمطالعات اقتصادی این مرکز در گزارش خود نوشت: شاید بتوان یکی از کارکردهای اصلی بورس های کالایی را تسهیل فرآیند عرضه محصولات و کالاهای تولیدی بخش های مختلف اقتصاد دانست، اما بورس کالایی ایران تحت تاثیر برخی از موانع ساختاری و اجرایی در جذب محصولات و تولیدکنندگان به این بازار با مشکلاتی روبرو بوده است.

در این گزارش ابتدا به طور مختصر بورس کالای ایران معرفی شده و سپس رویه انجام معاملات در آن مورد ارزیابی قرار گرفته و در نهایت به بررسی و آسیب شناسی عملکرد بورس کالای ایران در رینگ محصولات فلزی پرداخته شده است. بررسی ها نشان می دهند که در بورس کالایی مداخلات عمده ای در مکانیسم عرضه و تقاضا به وجود آمده که موجب خروج برخی از تولیدکنندگان از این بازار شده اند. علاوه بر این تفاوت قیمت ایجاد شده برای محصولات در این بازار با بازار آزاد موجب جلب توجه رانت جویان شده و تداوم این روند، بورس را از اهداف اصلی خود دور کرده است.

این گزارش می افزاید: در شرایط کنونی اقتصاد، خریداران متقاضی در بورس کالای ایران اعم از تولیدکنندگان و سفته بازان با وجود افزایش روز افزون بهای فلزات از بیم گرانی بیش از پیش به خرید روی آورده و سبب فزونی تقاضا بر عرضه و افزایش قیمت مضاعف محصولات فلزی شده اند. متاسفانه به دلیل عدم ایفای تعهدات دو یا سه شرکت خصوصی در سنوات گذشته، عرضه محصولات این قبیل شرکت ها با مشکل مواجه شده است زیرا طبق مقررات بورس، عرضه برخی از محصولات فلزی نظیر فولاد در بورس کالا، مستلزم ارائه ضمانتنامه بانکی به میزان 100 درصد ارزش عرضه از طرف عرضه کننده است و بانک ها نیز برای پوشش ریسک فوق به میزان 50 درصد ضمانتنامه ای را که تعهد کرده اند به صورت نقدی از حساب شخص متقاضی بلوکه کرده و علاوه بر آن معادل 75 درصد ارزش ضمانتنامه را به صورت وثیقه ملکی از متقاضی صدور ضمانتنامه بانکی طلب می کنند.

همچنین به دلیل وقایع و تخلفات بانکی اخیر، شرایط صدور ضمانتنامه روز به روز دشوارتر شده و این امر باعث ایجاد مانعی برای ورود برخی از شرکت های خصوصی به رینگ فلزات شده است. بنابراین پیشنهاد می شود با اتخاذ تدابیری ورود شرکت های خصوصی در بورس تسهیل شود.