وزیر امور خارجه:
یکی دو هفته آینده در مورد مذاکره کننده هستهای تصمیم گیری میشود
واژه ها در سیاست خارجی معنا دارند/استفاده از نیروهای غیر زبده که با اتوبوس و بدون بلیط آماده اند را متوقف خواهم کرد/باید از عبارات هیجان زده ای که ممکن است این تصور را ایجاد کند که ما قصد رسیدن به سلاح هسته ای را داریم اجتناب کنیم.
وزیر امور خارجه گفت: «تحریمها فشار روی مردم ایجاد میکند اما باعث تغییر سیاست نمیشود. غربیها باید این را غربیها بفهمند که فشار به تغییر سیاست نمیانجامد. ما هم موظف هستیم که فشارها را از روی مردم بکاهیم اما این فشار نه به تغییر سیاستها انجامیده و نه در ادامه خواهد انجامید. تحریمها به مردم عادی لطمه میزند اما این مردم از کشور توقع ندارند که از حقوق خود صرف نظر کند.»
به گزارش خبرنگار ایلنا، محمد جواد ظریف در برنامه «دیروز، امروز، فردا» در پاسخ به این سوال که تغییر در سیاست خارجی شامل چه مواردی میشود گفت: «اصول سیاست خارجی توسط قانون اساسی، فرمایشات امام راحل، رهنمودهای رهبری و اسناد بالا دستی تعیین شده و مبنای روابط بین الملل جمهوری اسلامی ایران را تشکیل داده و تغییر هم نخواهد کرد. اما شرایط بین المللی این نیاز را ایجاد میکند که همه دولتها در دوران خود روش و گفتمان خود را متناسب با تحولات بین المللی تعریف کند و با شناخت دقیق از تحولات جهان، زمینههای حضور قدرتمند کشور در صحنه بین الملل را فراهم بیاورد.»
وی افزود: «سیاست خارجی جای پیگیری مستمر منافع ملی و آرمانهای کشور بر اساس تحولات جهانی است. مردم در انتخابات به گفتمان اعتدال و تدبیر و امید رای دادند. ما این سیاست را مبتنی بر حضور معقول، قدرتمند و عزتمندانه در سیاست خارجی پیش خواهیم گرفت.
ظریف ادامه داد: «باید این واقعیت را قبول کنیم که در جهان امروز قدرت مولفههای جدیدی پیدا کرده است. توان معنایی که جمهوری اسلامی داشته چیزی است که این دولت قصد دارد از آن استفاده کند و سیاستهای جمهوری اسلامی را پیش ببرد تا در ادامه وضعیت معیشتی مردم بهبود پیدا کند.»
نماینده سابق کشورمان در سازمان ملل همچنین گفت: «صحنه دیپلماسی، یک مسابقه جدی در به دست آوردن منابعی است که برای شما قدرت ایجاد میکند. امروز احساسات هم جهانی شده، در واقع نحوه ارائه دیدگاههای شما میتواند برای شما در سطح دنیا نفوذ یا آسیب پذیری ایجاد کند. اینکه شما سیاستهای کشور را با چه زبانی مطرح و پیش میبرید و... خیلی مهم است. جمهوری اسلامی هیچ وقت دنبال جنگ طلبی نبوده است. ایران نسبت به سرزمینش راضی است و برای رفع نیازهای خود نیاز به کشور گشایی ندارد. ایران منابع غنی مادی و انسانی دارد و مجموعه شرایط کشور باعث شده ایران یک کشور صلح طلب باشد.
وزیر امورخارجه گفت: «باید پیام صلح خواهی مردم ایران را به صورت واضح برای دنیا تبیین کنیم و از همین مبنا دیدگاههای خود را جلو ببریم. از طرفی کشور ما به دلیل انقلاب در سطح دنیا حرف برای گفتن دارد. استقلال ما با قیمت بالایی به دست آمده که این استقلال قدرت ویژهای برای بیان صحبتهایمان داده است. مردم سالاری ما در شرایط کنونی که از یک طرف سکولاریسم و از طرف دیگر افراطیگری نتوانسته به نیازهای منطقه پاسخ دهد، یک مردم سالاری نمونه است. تنها این الگوی مردم سالاری بومی جمهوری اسلامی است که توانسته بعد از ۳۵ سال انتخاباتی را برگزار کند که مردم چنین حضور فعالی را داشته باشد.»
ظریف افزود: «اگر ما باور کنیم که ایران قدرتمند است و میتواند در صحنه بین المللی نقش ایفا کند و یک گفتمان جدید را ارائه کند میتوانیم بسیار آرام، متین و منطقی با دنیا صحبت کنیم. قدرت چیزی است که به شما قدرت نفوذ میدهد و از آسیب پذیری شما کم میکند و دولت تدبیر و امید از گفتمانی که عرض کردم در جهت افزایش نفوذ و کاهش آسیب پذیری کشور گام خواهد برداشت. مهمترین برگ برنده جمهوری اسلامی مردم هستند. این توان عظیم انسانی که در حماسه سیاسی امسال خودش را نشان داد سرمایه بزرگی برای کشور ما هستند. البته مردم هم نعمت بزرگ الهی هستند که در خدمت این کشور قرار گرفتند.»
ظریف افزود: «فهم واقع بینانه شرایط بین المللی ضروری است. نظام دو قطبی دوران جنگ سرد فروپاشیده و هنوز نظام دیگری جایگزین آنها نشده است. البته آمریکاییها خیال میکردند نظام دو قطبی به یک نظام تک قطبی به ریاست آمریکا تبدیل شده اما تحولاتی که در دنیا صورت گرفت نشان داد که این تصور باطلی است. اینکه شما بفهمید این تحول در دنیا یعنی چی خیلی مهم است. باید ببینیم در این شرایط چطور باید منافع کشور را در سطح بین المللی جلو برد.»
وی افزود: «طرف مقابل هنوز به این فهم نرسیده که نمیتوان در دنیای امروز به هزینه دیگران به رفاه و پیشرفت رسید. اگر میشد بعد از یازده سپتامبر باید همه چیز آرام میشد و آمریکا از لحاظ جهانی در آرامش به سر میبرد. اگر آمریکا به دنبال بازی با حاصل جمع صفر باشد هم خودش میبازد و هم طرف مقابل. ما نیازمندیم دیگران را به درک این واقعیت وادار کنیم که تنها از راه بازی برد برد میتوان به نفع جمعی رسید.»
نماینده سابق کشورمان در سازمان ملل اظهار داشت: «دولتها زیاد دوست ندارند باکسی غیر از دولتها در تماس باشند. شرایط جهانی اقتضاء میکند شما از مجموعه دیپلماسیها استفاده کنید. دیپلماسی عمومی مهم است اما باید توجه داشت که هیچ یک از ابعاد مختلف دیپلماسی نباید به هزینه بعد دیگری از دیپلماسی شکل بگیرد. جمهوری اسلامی در زمینه دیپلماسی ارزشی حرفهای زیادی برای گفتن دارد. در جهان امروز به نظام مبنایی اهمیت زیادی داده میشود و به همین جهت جمهوری اسلامی باید از انواع دیپلماسی به شکل متوازن استفاده کند.»
وی ادامه داد: «استفاده از کلیه امکانات و زمینهها برای پیشبرد اهداف سیاسی و توسعه کشور یعنی دیپلماسی اقتصادی! دیپلماسی اقتصادی یعنی شما از ابزارها و توانمندیهای اقصادی کشور استفاده کنید. لازمه این دیپلماسی شناخت توانمندیهای کشور است. همچنین باید اجازه حضور بخش خصوصی در دیپلماسی اقتصادی داده شود.»
ظریف افزود: «تحریم مانعی است که این دولت در شروع کار با آن روبه رو است. لازمه برداشتن این مانع از مسیر اقتصاد تلاش مداوم و هوشمندانه است تا قدم به قدم در مسیر نرم کردن و از بین بردن زمینههای تحریمها حرکت کنیم. بسیاری از این تحریمها مبنای قانونی ندارد و باید این را به دنیا نشان دهیم. از طرف دیگر با مذاکرات هوشمندانه باید در میان مدت و دراز مدت زمینههای تحریم را از بین برد. مهمترین کار این دولت ایجاد اجماع بین مردم و نخبگان در سیاست خارجی است تا با صبر به سمت کاهش فشارهای اقتصادی و باز کردن راه حضور بخش خصوصی در زمینه اقتصاد بین المللی حرکت کنیم.»
نماینده سابق کشورمان در سازمان ملل گفت: «از مکانیزم شورای امنیت برای بحث فنی و تکنیکی که جایگاهش در آژانس حکام انرژی اتمی بود، سوء استفاده شده است. اصولاً از همان مرحله، تحریمها مبنای درستی ندارد و یک اقدام سیاسی بود. ما باید این موضوع را روشن کنیم چون تا امروز شفاف و قابل ارائه انجام نشده است. تحریمهای یک جانبه ایالت متحده نیز با سوء استفاده از ابزار فشار و سیاه نمایی یکی دیگر از مواردی است که مبنای قانونی ندارد و به دنیا تحمیل شده است. بر اساس اصول مسلم حقوق بین الملل که مداخله در امور داخلی کشورها غیرقانونی است، هیچ یک از تحریمهایی که آمریکا بر ضد کشورهایی که با ایران معاملات پولی دارند، قانونی نیست.»
وی ادامه داد: «ما باید با زبان منطقی و ارام نشان دهیم جمهوری اسلامی آمادگی این را دارد که این موضوع را سامان دهد چون از نظر اصول بین المللی برنامه هستهای ما نمیتواند غیر صلح آمیز باشد.»
نماینده سابق کشورمان در سازمان ملل گفت: «پیامهای تبریکی که به صورت خصوصی و علنی ارسال شد نشان دهنده این است که دنیا نیازمند تصحیح روابط خود با ایران است که ما از آن استقبال میکنیم. من فکر میکنم دنیا از ایران و انتخاباتش فهم درستی ندارد. غرب فکر میکند بعد از انتخابات دولت آماده صرف نظر از حقوق مردم است. این نشان میدهد یک بار دیگر اینها جمهوری اسلامی را اشتباه فهمیدهاند. درست است که مردم در این انتخابات نشان دادند که نسبت به گفتمان قبلی رغبت ندارند، اما از طرف دیگر نشان دادند که میخواهند از موضع عزت و از طریق تعامل سازنده کار را پیش ببرند. اگر این پیام درست فهمیده نشود، راه برای آینده چندان هموار نخواهد بود. مردم و ملت از حقوق خود نمیگذرند اما در عین حال میخواهیم به دنیا نشان دهیم که هیچ تهدیدی از طرف ایران متوجه دنیا نیست.»
وی ادامه داد: «ما سلاح هستهای را تامین کننده امنیت خود نمیبینیم. سلاح هستهای در دکترین ایران جایگاهی ندارد و نه تنها باعث امنیت کشور نمیشود، بلکه تهدیدی برای امنیت ملی ماست. ما کشور قدرتمندی هستیم و اصولاً احتیاجی به سلاح هستهای نداریم.»
ظریف افزود: «تشدید تحریمها در کنگره آمریکا، وحشت تندروهای آمریکایی بود. تندروهای آمریکا و رژیم افراطی صهیونیستی نگران هستند که گفتمان دولت جدید باعث کاهش تنش و تشنج شود و چون منافع آنها در تنش و تشنج است، از این موضوع واهمه دارند و نمیخواهند زمینه برای گفتوگو و رسیدن به راه حل فراهم شود. این نشان میدهد آنها نگران برنامه هستهای ما نیستند بلکه از این بهانه برای به وحشت انداختن دنیا از ایران استفاده میکنند. اینکه لابی اسرائیل در آمریکا تمام تلاش خود را به خرج میدهد که قبل از مراسم تحلیف و تنفیذ، تحریمهای جدیدی را به کنگره آمریکا تحمیل میکند، نشان دهنده این است که تندروها از رویکرد دولت جدید میترسند و میخواهند مردم دنیا را از برنامه نظامی هستهای ایران که وجود خارجی ندارد، بترسانند.»
وزیر امورخارجه گفت: «البته در داخل دولت آمریکا این گرایش وجود دارد که از یک طرف فشار بیاورند و از یک طرف مذاکره کنند که این سیاست هم جواب نمیدهد. راه برخورد با ایران تکریم است، نه تحریم. این مردم به فشار جواب نمیدهند.»
وی ادامه داد: «جامعه سیاسی آمریکا مجموعه منسجم و یکپارچه نیست. متاسفانه گاهی میبینیم منافع رژیم صهیونیستی روی دوش آمریکا بار میشود که بعضاً به ضرر آمریکا هم هست. انواع فشارها در آمریکا وجود دارد و به همین دلیل باید اینجامعه را یک مجموعه پیچیده دانست که همانطور که اسرائیل در آن حضور فعالی دارد، ایران هم باید نقش خوبی ایفا کند. مجموعه ایرانیانی که در آمریکا حضور دارند سرمایه مهمی برای ما هستند که باید با فعالیت خود اجازه ندهند یک عده کوچکی منافع جنگ طلبانه خود را نه تنها به ایران، بلکه به آمریکا تحمیل کنند.»
محمد جواد ظریف در پاسخ به این سوال که چطور میخواهیم از موانع سیاست خارجی در مواجه با کشورهای همسایه عبور کنیم گفت: «ما نیاز داریم که همراه با همسایگان خود نسبت به منافع خود به یک فهم درست برسیم. دوستان ما فراموش کردهاند که یک بار صدام را برای مقابله با جمهوری اسلامی قدرتمند کردند و نتیجهشان را دیدند؟ یک بار طالبان را قوی کردند و نتیجه عکسی از آن دیدند؟ نیاز هست که این بحث را با این دوستان به صورت جدی پیش ببریم که ما به دنبال ثبات و آرامش در منطقه است.»
وی ادامه داد: «آنها فکر میکنند تندروی را به خارج صادر کردهاند اما این تندرویها در داخل مرزهای هیچ کشوری محدود نخواهد شد و میتواند کل منطقه را به آتش بکشاند. در اوایل هزاره جدید برای حفظ صدام بحث فرقهای هلال شیعی به راه انداخته شد که ابعاد وسیع امنیتی دارد. در منطقهای که این میزان از گروهها و مذاهب مختلف وجود دارد، نمیتوان با دعوای فرقهای منافع خود را پیش برد.»
ظریف همچنین گفت: «فجایعی که در سوریه اتفاق میافتد که گروههای افراطی که از طرف دولتهای خارجی حمایت میشوند از سلاحهای شیمیایی استفاده میکنند، نشان دهنده عمق درک غلط از شرایط بین المللی. باید به صورت جدی با این کشورها وارد مفاهمه شویم و به آنها نشان دهیم که افراط چیزی است که آنها را تهدید میکند.»
وی افزود: «ما قدرتمندترین کشور منطقه هستیم و باید به دیگران این ارامش را دهیم که بدون نگرانی و ترسی که به افراط میانجامد، به تفاهم برسیم. ما در نشان دادن این واقعیت به کشورهای منقطه تعلل کردهایم. البته یک سری از کشورها مثل رژیم صهیونیستی هستند که منافع خود را در جنگ و درگیری جستوجو میکنند. وظیفه ما این است که تلاش گروههای تندرو را با شکست مواجه کنیم که این هم راهی جز مسیر اعتدال و اجتناب از هیجان زدگیهای سیاسی ندارد.»
ظریف تاکید کرد: «منافع ملی جمهوری اسلامی بسیار مهمتر از این است که آن را در سیاست داخلی خود هزینه کنیم.»
وی در بخش دیگری از برنامه در مورد مذاکرات هستهای اظهار داشت: «زمانی که آقای روحانی مسول مذاکرات هستهای بودند بنده هم در کنار ایشان بودم اما اینکه چه میزان وزارت خارجه در بحث هستهای نقش داشته باشند چیزی است که رئیس جمهور و مقامات عالی نظام باید در مورد آن تصمیم گیری کنند. افتخار من این است که همیشه به عنوان کارشناس عمل کردهام و به همین دلیل اگر دوست عزیز دیگری هم عهده دار مذاکرات هستهای شود، به او کمک خواهم کرد. اگر چیزی به ذهنم برسد حتماً اعلام خواهم کرد.»
ظریف گفت: «ظرف یکی – دو هفته آینده در مورد مذاکره کننده هستهای ایران تصمیم گیری خواهند کرد.»
نماینده سابق کشورمان در سازمان ملل همچنین گفت: «تحریمها فشار روی مردم ایجاد میکند اما باعث تغییر سیاست نمیشود. غربیها باید این را غربیها بفهمند که فشار به تغییر سیاست نمیانجامد. ما هم موظف هستیم که فشارها را از روی مردم بکاهیم اما این فشار نه به تغییر سیاستها انجامیده و نه در ادامه خواهد انجامید. تحریمها به مردم عادی لطمه میزند اما این مردم از کشور توقع ندارند که از حقوق خود صرف نظر کند.»
ظریف افزود: «ایران یک حقوقی دارد که از بین بردن این حقوق تضمین امنیتی هیچ کجای دنیا نخواهد بود. ایران باید بتواند از حقوق خود در موازین بین المللی استفاده کند. ما هم آمادگی داریم که برای دنیا شفاف سازی کنیم که موضوع هستهای ما تهدیدی برای دنیا نخواهد بود. اگر اراده سیاسی در غرب شکل بگیرد، راه حل خیلی نزدیک است.»
وی افزود: «اگر از امکانات جدی مذاکراتی استفاده شود و برای رسیدن به راه حل وارد مذاکره شویم، راه حل حاصل خواهد شد. طرف مقابل برای رسیدن به راه حل وارد مذاکره نشده و ما هم از همه ظرفیت خود برای رسیدن به راه حل استفاده نکردهایم. جمهوری اسلامی قدرتمند است و میتواند از موضع اعتماد به نفس مذاکره کند. ما به هیچ وجه سر حقوق خود معامله نخواهیم کرد. آنها باید بدانند جمهوری اسلامی از حقوق مردم کوتاه نخواهد آمد. من مطمئن هستم که با صبر و حوصله و اجماع ملی میتوانیم به نتیجه خوبی برسیم.»
ظریف اظهار داشت: «باید از عبارات هیجان زدهای که ممکن است این تصور را ایجاد کند که ما قصد رسیدن به سلاح هستهای را داریم اجتناب کنیم. متاسفانه در گذشته از این عبارات استفاده شده است. گاهی ما از عباراتی استفاده کردهایم که در سطح جهانی معانی دیگری دارد. مثلاً نمیدانستیم وقتی میگوییم ایران هستهای، این کلمه چه بازتابی در دنیا به همراه خواهد داشت. مثلاٌ نام لایحهای که در مجلس آمریکا تصویب شد، لایحه مقابله با ایران هستهای است. در واقع از واژه غلطی که دوستان ما استفاده کردند، برای پیشبرد اهداف رژیم صهیونیستی استفاده شد. واژهها در سیاست خارجی معنا دارند. از همه دوستان خواهش میکنم مراقب واژهها و کلمات باشند.»
وی در بخش دیگری از «دیروز، امروز، فردا» گفت: «ایران و عمان دو کشور همسایه هستند که روابط دیرینهای دارند. سلطان عمان از قبل از تحلیف ریاست محترم جمهوری اظهار علاقه کرده بودند که به عنوان اولین رهبر خارجی به ایران میآیند. اینکه ایشان پیامی از جایی برای ما داشته باشند چیزی است که باید صبر کنیم و بعد از سفر ایشان به آن پی ببریم
ظریف در مورد سفر روحانی به مجمع سالانه سازمان ملل هم گفت: «اینطور نیست که رئیس جمهور هر سال در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کند. دکتر روحانی اصرار دارند سفرهای محتوایی داشته باشند تا برای کشور دستاورد داشته باشد. ایشان به حضور فعال در مجمع عمومی معتقدند. اجلاسهای مجمع عمومی فرصت خوبی برای ملاقاتهای دیپلماتیک است اما آقای روحانی در این زمینه وسواس خاصی دارند اما باتوجه به شرایطی که وجود دارد، فکر میکنم حضور آقای روحانی با توجه به جلسه ویژهای که در مورد خلاء سلاح هستهای تشکیل خواهد شد، مفید خواهد بود.»
وی افزود: «راهبرد جمهوری اسلامی احترام به حقوق مردم جهان است. مداخله خارجی در منطقه آثار نامناسبی دارد و هرگونه تلاشی در جهت جلوگیری از سرکوب و کشتار باید انجام شود. مجموعه این دیدگاهها چیزی است که سیاست جمهوری اسلامی را در منطقه شکل میدهد. توجه به نظر و نگاه مردم در همه کشورها مهم است. خشونت و مداخله خارجی و نسخههای بیگانه نمیتواند مشکلات منطقه را حل کند.»
ظریف همچنین گفت: «همسایگان برای همه کشورها در اولویتها هستند و برای ما هم در اولویت هستند.»
وی ادامه داد: «وزارت خارجه مملو از کارشناسان زبده سیاست خارجی است. ما نخبگان خوبی در این حوزه داریم که باید از آنها استفاده کنیم و به این عزیزان فرصت و شخصیت دهیم. کارشناس باید در تحلیل خود شخصیت داشته باشد. نباید در حوزه تحلیل دیدگاه مخالف را سرکوب کرد بلکه باید آن را تشویق نمود.»
ظریف گفت: «مجموعه ایرانیانی که در خارج از کشور هستند ظرفیت بزرگی برای ایران تلقی میشوند. ایرانیان مقیم خارج میتوانند حامیان منافع ملی کشور باشند.»
وی اظهار داشت: «استفاده از نیروهای غیر زبده که با اتوبوس و بدون بلیط آمادهاند را متوقف خواهم کرد.»