مردم باید تصویر زندگی خود را در نمایش مشاهده کنند

ایلنا: کورش سلیمانی روز گذشته هم زمان با آغاز اجرای عمومی نمایش «مکبث» به نویسندگی و کارگردانی قطب‌الدین صادقی در سالن استاد سمندریان مجموعه ایرانشهر به روی صحنه رفته است، این هنرمند تاكید دارد این روزها كمتر نمایشی اجرا می‌شود كه آینه مسئله‌های قشر متوسط جامعه باشد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، سلیمانی در ارتباط با نقشی که در این نمایش برعهده دارد، گفت: بیشتر افرادی که تئاتر را جدی‌تر دنبال می‌کنند می‌دانند نمایشنامه مکبث یکی از بزرگترین تراژدی‌های شکسپیر است. این اثر توسط صادقی بازنویسی شده و تمام شخصیت‌های نمایشنامه مکبث در این بازنویسی حضور دارند. من در این نمایش نقش مک‌داف را بازی می کنم که یکی از شخصیت‌های اصلی نمایشنامه است و به دلیل فراز و فرودهای فراوان شخصیتی که دارد کارکتری بسیار دوست داشتنی است.

وی با اشاره به اینکه متن بازنویسی شده در مقایسه با متن اصلی کلیت نقش مکداف را حفظ کرده است، ادامه داد: تنها نکته‌ای که وجود دارد این است که در نهایت تحلیل خاص دکتر صادقی وارد اثر می‌شود و در همین راستا نقش مک‌داف به طبع از این تحلیل تاثیراتی پذیرفته است.

این هنرمند همچنین درباره تاثیر کارگردان و دیگر عوامل در ایفای نقش مکداف، بیان کرد: بازیگر هرکجا باشد برای ارائه نقش خود به نحو احسن سه منبع اصلی در اختیار دارد که شامل متن، خود بازیگر و توانایی‌هایش و کارگردان اثر می‌شود.

وی ضمن تاکید بر این نکته که اتکای بازیگر تنها به توانایی خودش یا فقط به توانایی‌های کارگردان اشتباه است، افزود: بازیگر باید به همان میزان که به توانایی‌های خودش متکی است به نکته‌هایی که توسط کارگردان بیان می‌شود توجه کند. من با توجه به شناخت و اعتمادی که به دکترصادقی داشتم به نکته‌های مورد نظر ایشان هنگام تمرین توجه می‌کردم، رابطه میان ما کاملا در فضایی دو سویه و دوستانه جریان داشت که موجب می‌شد حتی چیزهایی که منطبق بر نظر من نبود را نیز بپذیرم، به همین علت اگر من هم مطلبی به نظرم می‌رسید به راحتی با کارگردان درمیان می‌گذاشتم.

سلیمانی با اشاره به اینکه تا به این لحظه تجربه مشترک شیرینی را در همکاری با قطب‌الدین صادقی پشت‌سر گذاشته است، اضافه کرد: یکی از نکات اصلی این است که اصولا تئاتر بدون تعامل اعضای گروه معنی پیدا نمی‌کند، مبنای تئاتر بر پایه دیالوگ استوار شده و یکی از ویژگی‌های اساسی آن دموکراسی در گروه است.

این هنرمند در ادمه ضمن پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با توجه به فعالیت در حوزه‌های مختلف تحلیل او از شرایط این روزهای اهالی تئاتر چیست، گفت: متاسفانه هنر تئاتر از ابتدای پیدایش در ایران همواره دچار مشکل بوده و نسبت به این هنر بی‌انصافی شده است.

وی ضمن برشمردن زوایای چندگانه مشکلاتی که سر راه هنر تئاتر کشور قرار دارد، اظهار داشت: اول، درخصوص سیاستگذاری‌هایی است که از سوی مدایران فرهنگی صورت می‌پذیرد. در این زمینه برنامه‌ریزی کوتاه مدت را می‌توان یکی از آفت‌های تئاتر کشور دانست، اصولا اینکه در کشور تئاتر می‌خواهیم یا نه و اینکه آیا به کارکردهای آن واقف هستیم یا خیر از سوی مدیران فرهنگی تعریف نمی‌شود.

بازیگر نمایش مکبث با تاکید بر این نکته که قصد زیر سوال بردن مدیریت تئاتر را ندارد، ادامه داد: ما به مدیرانی نیاز داریم که با ظرایف هنر تئاتر آشنا باشند و فریب افرادی را که صرفا می‌خواهند خوشان کار کنند را نخورند. این مسئله را از این بابت مطرح می‌کنم که ما سالانه فارغ‌التحصیلان زیادی در رشته تئاتر داریم که بسیاری از آن‌ها امروز به دلیل عدم توزیع عادلانه امکانات دست از کار کشیده‌اند، صحبت من به این معنی نیست که اصلا کار خوب اجرا نشده، اما شاهد هستیم بعضا آثاری اجرا رفته که عاملی غیر از شایستگی موجب روی صحنه رفتن آن‌ها شده است.

سلیمانی بخش دیگری از مشکلات امروز تئاتر کشور را گذشته از مباحث مربوط به مدیریت متوجه آثاری که روی صحنه می‌آید دانست و اضافه کرد: نمایش بسته به اینکه چقدر حرف مردم را می‌زند امکان برقراری رابطه با مخاطب را خواهد داشت. به دلیل اینکه ذات تئاتر از دل مردم و با طرح نیازهای جامعه پدیدآمده است، به همین دلیل تا زمانی که اثر نمایشی تصویر درستی از مردم نشان ندهد تماشاچی به سالن نخواهد آمد. تئاتر ما زمانی می‌تواند مدعی تاثیرگذاری در فضای فرهنگی باشد كه تصویر درستی از زندگی مردم، ‌دغدغه‌ها و سوال‌هایشان را بتوانیم در آن بیابیم، متن اثر نمایشی هم الزاما نباید ایرانی باشد تا بتواند با جامعه ایرانی ارتباط برقرار کند. بلکه می‌تواند اثری باشد از نویسنده‌ای خارجی، و مسئله‌ای جهان شمول مانند دروغ و حرص قدرت را بیان کند که همه جای جهان وجود دارد و برای همه قابل فهم است.

وی با بیان اینکه مردم باید کارها را بفهمند و با آن ارتباط بگیرند، افزود: گاهی آثاری روی صحنه می‌رود که کارشناسان هم از آن سر در نمی‌آورند. هنگامی که این قضیه را با کارگردان درمیان می‌گذارید پاسخ می‌دهد که تماشاچی اصلا برای من اهمیت ندارد. متاسفانه طی این سال‌ها بعضا مدعیانی پرورش داده‌ایم که اصولا معنای تئاتر را متوجه نمی‌شوند.

این هنرمند همچنین از اوضای سخت معیشت هنرمندان تئاتر نیز غافل نشد و بیان کرد: مولاعلی(ع) می‌فرماید، هنگاهی که فقر از پنجره داخل شود، ایمان از در بیرون می‌رود. یکی دیگر از مسائل جلوی پای هنرمندان تئاتر این است که علی‌رغم زحمت بالای تولید و اجرای تئاتر دستمزدها در این رشته بسیار پایین است. گاهی حتی شرایط معلوم نیست، درحال حاضر خود من به دلیل علاقه به تئاتر، دکتر صادقی و متن شکسپیر در این نمایش بازی می‌کنم اما هنوز وضعیت مالی کار مشخص نشده است.

وی همچنین به تاثیر منفی شرایط سخت اقتصادی بر تئاتر تاکید کرد و افزود: امیدوار هستم از این علاقه هنرمندان تئاتر حسن استفاده شود نه سوء استفاده. برنامه‌ریزی سیاستگذاران باید به گونه ای باشد که با تبلیغات درست به سمت تئاتر خصوصی حرکت کنیم و دست هنرمند برای خلق اثر باز باشد. من معتقد هستم تمامی خطوط شرعی و قانونی باید در خلق اثر درنظر گرفته شود اما نمی‌شود دایره را همینطور بسته‌تر کنیم تا اصلا اثری خلق نشود. اوضای بد اقتصادی و تورم یکی دیگر از عواملی است که موجب می‌شود مردم به سالن‌های سینما و تئاتر نروند، من از همین طریق از مردم می‌خواهم به تماشای آثار نمایشی بنشینند و از این هنر حمایت کنند.

سلیمانی همچنین درباره اینکه دوتن از پیشکسوت‌های تئاتر نظر متفاوتی در زمینه مشکلات مالی مطرح کرده و یکی مسائل مالی را کم اهمیت و دیگری بسیار جدی و مهم تلقی کردند، گفت: در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد و احساس می‌کنم در فضای تئاتر ما میان هنرمندان یگانگی حقیقی وجود ندارد که گویا دردی تاریخی است.

وی با بیان این مطلب که تا وقتی نتوانیم باهم تعامل کنیم کسی از بیرون به فکر ما نخواهد بود، اظهار داشت: آقای زنجانپور درست می‌گوید، تئاتر هنری متعالی است و نباید به خود اجازه بدهیم به بهانه تامین معیشت هرکاری را روی صحنه ببریم. از طرفی هم حرف آقای فراهانی درست است چون معیشت هم بسیار مهم است به خصوص در شرایط اقتصادی امروز.

این بازیگر در ارتباط با اینکه ممکن است اثری نماشی مجوز اجرا دریافت کند اما بعد دچار مشکل شود، درباره اینکه چه عاملی موجب می‌شود از این بابت نگران نباشد، اضافه کرد: با توجه به متن انتخاب شده و بازبینی‌های صورت گرفته بعید می دانم کار دچار مشکل شود. البته طی این سال‌ها آثار زیادی بوده که تولید شده اما اجازه اجرا پیدا نکرده است. به همین خاطر به پاسخی که قبل تر بیان کردم بازمی‌گردم که باید مشخص کنیم اصولا نگاه ما به تئاتر چیست؟

وی در پایان، تصریح کرد: اگر تئاتر مهم است و برای ما ارزش دارد دیگر نمی‌توانیم نگاه حذفی به آثار داشته باشیم و باید مانند مادر و پدر تولیدات را مورد تشویق قرار دهیم. ما در برهه‌هایی شاهد حضور مدیرانی بوده‌ایم که سال‌های سال از آن‌ها به نیکی یاد خواهد شد. اگر می‌خواهیم میان طبقه متوسط و هنر تئاتر آشتی برقرار شود نیاز است ممیزها دست نویسنده و کارگردان را در طرح مسائل اجتماعی باز بگذارند تا هنرمندان نیز مسائل این طبقه را طرح کنند. تا چه زمانی کارها باید یا فانتزی باشد یا تاریخی؟. ما نویسندگان خوبی مانند علیرضا نادری، حمید امجد و محمد رحمانیان را در این زمینه داریم که متاسفانه این روزها به دلایلی از تئاتر فاصله گرفته‌اند. چرا تئاتر ما نباید از حضور بزرگانی مانند بهرام بیضایی بهره‌مند شود.