آثار برتر مسابقهٔ معماری طراحی آرامگاه شمس تبریزی معرفی شدند
چگونگی روند داوری آثار رسیده به مسابقهٔ معماری طراحی آرامگاه شمس تبریزی در خوی و شرایط قایل شدهٔ هیات داوران برای شش طرح منتخب داوران بررسی شد.
ایلنا: ایرج اعتصام رییس بنیاد میرمیران، حجت اله ایوبی رییس بنیاد شمس تبریزی و مولانا و موسسه فرهنگس اکو، و نادر اردلان معمار نامدار ایرانی و مدرس دانشگاه هاروارد آمریکا و عضو هیات داوران، شامگاه گذشته(7 آبان) با ارایهٔ گزارشی به تشریح چگونگی روند داوری آثار رسیده به مسابقهٔ معماری طراحی آرامگاه شمس تبریزی در خوی پرداحتند و از شرایط قایل شدهٔ هیات داوران برای شش طرح منتخب داوران گفتند.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی موسسه فرهنگی اکو، از روز دوم آبان ماه هیات داوران متشکل از فریار جواهریان- معمار و شهرساز، ایرج اعتصام- معمار و شهرساز، حسن بلخاری - فلسفه هنر، محمد بهشتی- معمار، داراب دیبا- معمار، علیاکبر صارمی- معمار، شهاب کاتوزیان- معمار و شهرساز، نادر اردلان- معمار و شهرساز، با استقرار در مجموعهٔ برج آزادی طرحهای رسیده به مسابقه را بررسی و چهل اثر را در مرحلهٔ نخست داوری انتخاب کردند.
در نشستهای دیگر هیات داوران از مجموع این آثار منتخب، شش طرح بهعنوان برترینها انتخاب شد. اما هیچ کدام حایز شرایط مورد نظر هیات داوران نبودند. بنابراین بنا به نظر جمعی هیات داوران به شش طرح برگزیده یک ماه فرصت داده شد تا با تکمیل، اصلاح و در نظر گرفتن پیشنهادهای هیات داوران طرحها بار دیگر اجرا کنند تا مورد بازبینی داوران قرار گیرند. سپس از میان آنها سه طرح برتر به عنوان برگزیده اول تا سوم معرفی میشوند.
«امروز روز بسیار مهمی در تاریخ فرهنگ ایران زمین است؛ سالهاست آرزوی رسیدن چنین روزی را برای انتخاب و ساخت نمای نهایی مقبره شمس تبریزی داشتهایم. وقتی مسابقهٔ طراحی آرامگاه شمس تبریزی برپا شد این آرزو را داشتیم تا مقبره متروک و مهجور شمس تبریزی آباد و تبدیل به قونیه ایران زمین شود، چرا که شمس تبریزی به عنوان مراد اصلی مولانا جایگاه ویژهای در فرهنگ و ادبیات ما دارد. در این مدت جلسات متعددی با استادانی چون محقق، موحد، توفیق سبحانی و... داشتیم تا مفاهیم موردنظر برای اعلام به معماران را استخراج کنیم و شاهد کار ارزندهای باشیم که جهانی بوده و ماندگار بماند و هیچ کس در هیچ دورهای ارادهای به تخریب آن نکند. از این جهت پشتوانه چنین حرکت و جریانی بر دوش بزرگانی استوار است که اگر نبودند این کار به نتیجه نمیرسید.»
اینها سخنان حجتاله ایوبی در نشست با اهالی رسانه در حاشیهٔ مراسمی بود که شامگاه گذشته در محل موسسه فرهنگی اکو برای قدردانی از هیات داوران جایزهٔ بزرگ طراحی معماری آرامگاه شمس تبریز در خوی برگزار شد؛ رییس بنیاد شمس تبریزی و مولانا با اشاره همکاری بنیاد معماری میرمیران با این مجموعه توضیح داد: سال گذشته با بنیاد میرمیران به عنوان یکی از معتبرترین بنیادهای معماری ایران وارد مذاکره شدیم و این همکاری تا امروز ادامه داشته است و اعضای این مجموعه بیش از یک سال است که همدلانه و از صمیم قلب با بنیاد شمس تبریزی و مولانا برای تحقق چنین آرزویی مشارکت میکنند.
ایوبی گفت: حدود هزار و ۸۰۰ نفر ثبت نام و اعلام آمادگی کردند، اما از آنجا که ما فقط طرح نمیخواستیم و باید ماکت کامل طرح تحویل بنیاد میشد که در نهایت ۲۴۴ اثر در برج آزادی مورد قضاوت هیات داوران با دقت و وسواس قرار گرفت.
به تعبیر او این هیات داوری جزو معتبرترین هیاتهای ممکن برای قضاوت آثار چنین حادثه مهمی به شمار میرود.
ایوبی افزود: دکتر نادر اردلان به عنوان چهره صاحب نام این عرصه با عشق و علاقه به ایران سفر کرد تا داور یک رویداد معنویگرا در عرصه معماری باشد. از این رو نتایج چنین رویدادی بسیار امیدبخش است.
او در بخش دیگری از سخنان خود به شاکله بنیاد شمس و تصمیم این مجموعه برای برگزاری چنین رویداد بزرگی اشاره کرد و افزود: بنیاد شمس بیشتر یک بنیاد علمی است، اما از آنجا که دلمان میخواهد مقبره شمس تبریزی یک بار ساخته شود و دیگر هیچ گروهی این فکر را نکند که کاری جایگزین آن اثر شود، لذا عهدهدار چنین رویدادی شدیم.
مدیر عامل بنیاد فرهنگی شمس تبریزی تاکید کرد: استاد موحد به عنوان فردی که مقالات شمس تبریزی را تصحیح کرده، سازنده اصلی این مقبره است و یا استاد ریاحی با پشتوانه علمیاش که در مقالات خود ثابت کرد شمس تبریزی ایرانی است اگر در کنار ما نبود، قطعا چنین پروژهای به سرانجام نمیرسید.
ایرج اعتصام - رییس هیات داوران مسابقه بزرگ طراحی معماری آرامگاه شمس درخوی - نیز در بخش دیگری از این مراسم گفت: استقبال بسیار زیادی از این رویداد صورت گرفت زیرا با توجه به تجربهای که در برگزاری مسابقات معماری دارم، معمولا شاهد ثبت نام و حضور حداکثر ۱۵۰ نفر هستم و وقتی این رقم به ندرت به ۲۰۰ برسد یعنی اتفاق بزرگی است. در حالی که برای این مسابقه بعد از اعلام فراخوان، شاهد ثبت نام هزار و ۸۰۰ شرکت کننده بودیم که نشان میدهد معماران ایرانی تا چه اندازه علاقهمند به حضور در چنین پروژه ملی هستند.
به گفتهٔ او، مسابقه طراحی معماری آرامگاه شمس یک مسابقه مفهومی به معنای خیلی از مسابقات معماری نیست و اگر این طور بود شاید همان هزار و ۸۰۰ نفر طرحهای نهایی را هم ارائه میکردند، اما از آنجا که سخت گیری ما در انتخاب آثار زیاد بود و مدارک باید به صورت کامل ارائه میشد، در نهایت حدود ۲۴۰ طرح نهایی به دست ما رسید و خیلی از معماران ترجیح دادند تا به صورت گروهی شرکت کنند.
اعتصام با اشاره به اولویتهای هیات داوری برای انتخاب آثار نهایی این مسابقه توضیح داد: قرار بود تمامی آنهایی که ضوابط مورد اعلام را رعایت نکردهاند و یا ماکت نهایی را با ارائه جزئیات کامل اثر ندادهاند، حذف شوند که این اتفاق را در چندین دوره حذفی انجام دادیم و نهایتا ۴۸ کار انتخاب شد.
این مدرس دانشگاه بادآوری کرد، نادر اردلان به عنوان یک چهره بینالمللی که آثار و تئوریهایش برای جامعه معماری بسیار ارزشمند است در کنار بزرگان دیگری همچون علی اکبر صارمی، داراب دیبا، شهاب کاتوزیان، فریار جواهریان، حسن بلخاری و سید محمد بهشتی به داوری آثار پرداختند و اسامی آنها نشان میدهد که تا چه اندازه به این پروژه تسلط داشتند. ما تلاش کردیم علاوه بر گروه معماران که همگی از برجستهترین نامهای این حوزه هستند، از چهرههایی چون کیارستمی و بلخاری نیز کمک بگیریم که آمدند و نظراتشان را مطرح کردند. به ویژه در باره شرحی که از معماران برای آثارشان خواسته بودیم تا به واسطه آن ایدهها و مبانی فکری و فلسفی خود را از طراحی این ماکتها ارائه دهند، حضور این افراد کمک بسیار خوبی بود.
او همچنین با اشاره به حضور عباس کیارستمی در این ترکیب عنوان کرد: ایشان در یکی دو پروژه دیگر بنیاد معماری میرمیران را همراهی کرده بود و نقطه نظرات جالب و زیبایی شناسانهای درباره معماری و طبیعت دارد، اما از آنجا که در سفر حضور داشت و نتوانست برای داوری به ایران بیایند آثار را به صورت تصویری ارزیابی کردند.
اعتصام گفت: معمولا ترکیب داوران در هر مسابقهای بین سه تا پنج نفر است و در نهایت به هفت نفر میرسد، اما انتخاب ۹ عضو برای داوری چنین پروژهای صرفا به دلیل اهمیت زیاد این برنامه است و نگاه موشکافانه ما را نشان میدهد.
او سپس به ارزیابی آثار نهایی اینجایزه پرداخت و افزود: ۴۸ کار برای داوری دقیقتر انتخاب شد و از میان آنها ۲۲ اثر را انتخاب کردیم که با جزئیات ویژهای مورد قضاوت هیات داوران قرار گرفت، اما از آنجا که قرار است این پروژه نهایی به مرحله اجرایی برسید و همه ما این امید را داریم که این اثر تنها برای یک بار ساخته شود و به عنوان یکی از افتخارات ملی ایران باقی بماند، لذا در آخرین جلسه که صبح امروز با دید کاملا انتقادی و جزئی نگری برگزار شده بود، شش کار برتر را انتخاب کردیم.
نادر اردلان - یکی دیگر از اعضای هیات داوری - این مسابقه که برای حضور در چنین پروژهای به ایران سفر کرده است، درباره آثار و کیفیت این رویداد بزرگ توضیح داد: خوشبختانه همه چیز با نظم بسیار انجام شد و از میان پروژههایی که مورد قضاوت قرار دادیم، کاملا مشخص بود که معماران با علاقه بخصوصی این کار را انجام دادند. زیرا این پروژه در معماری یک رمز معنوی در کنار تخصص معماری است.
در انجام چنین پروژهای باید بفهمیم که تفکر شمس تبریزی چیست و از این رو نیازمند مطالعات و آمادگی عمیقی هستیم. در ضمن باید معمار خوبی باشیم تا بتوانیم ایدههای خود را با شعر شمس تبریزی و گفتگوی او با مولانا پیاده کنیم.
این معمار برجسته در پایان سخنان خود یادآور شد: وقتی بزرگی در اشعار خود به بیمکانی اشاره میکند پس مطالعه ما به قدری باید دقیق باشد که بتوانیم برای او یک مکان طراحی کنیم. لذا هیات داوران ترجیح داد تا فرصت بیشتری را برای تکمیل پروژههای نهایی در اختیار این معماران قرار دهند تا با راهنماییهای هیات داوران بتوانند اثری را تحویل دهند که لیاقت شمس تبریزی را داشته باشد.
در بخش پایانی این نشست حجت الله ایوبی درباره ضمانت اجرایی ساخت چنین پروژهای توضیح داد: همانطور که میدانید بنیاد شمس توانایی و امکان ساخت پروژه نهایی را ندارد، اما معتقدیم ضمانت اجرایی شدن چنین پروژهای در کارهایی است که ارائه میشود و اگر نهایتا اثری ارزشمند باشد قطعا در میان مسئولان و مردم این عطش را برای ساخت آن به وجود میآورد. همهٔ سعی بنیاد شمس بر این است که کمک کنیم تا این آرزوی دیرینهمان محقق شود و اگر قرار باشد روزی شرایط ساخت آن فراهم گردد همین اثر برگزیده مسابقه را بسازند. زیرا کاری بهتر از این قابل تصور نیست و با نکته سنجی یک هیات متخصص انتخاب شده است. البته مردم خوی و علاقهمندان به شمس تبریزی نیز در تحقق چنین رویایی ما را کمک خواهند کرد.
ایوبی با تاکید بر آنکه پروژه ساخت مقبره شمس تبریزی یک پروژه مردمی است، تصریح کرد: در بین مدیران فرهنگی این انگیزه برای ساخت مقبره دیده میشود و امیدواریم در تحقق هرچه سریعتر آن ما را کمک کنند.
در بخش پایانی این مراسم و بعد از ضیافت شامی که در موسسه فرهنگی اکو برپا شده بود، اعضای بنیاد شمس از هیات داوران جایزه بزرگ طراحی معماری آرامگاه شمس تقدیر کردند.
ایوبی در این بخش گفت: چهار روز داوری چنین پروژه بزرگی کار خسته کنندهای است و باید از این ترکیب داوران برای همراهی صمیمانهشان قدردانی کنیم.
او سپس با اشاره به حضور لوریس چکناواریان در این مراسم گفت: خوشبختانه امسال اپرای مولانا توسط این هنرمند برجسته موسیقی آماده میشود و امیدوارم هرچه سریعتر بتوانیم در مقبره شمس تبریزی شنوای این اپرا باشیم.
محمدعلی موحد - یکی از اعضای بنیاد شمس تبریزی - نیز در بخش دیگری از این مراسم گفت: قطعا آدمهای بزرگی همچون شمس و مولانا احتیاج به این کارها ندارند چه بسا که وقتی قرار بود مقبرهای برای پدر مولانا ساخته شود او مانع این کار شد. پس اگر قرار است چنین پروژه بزرگی دنبال شود هدف ما بر این است که مقبره شمس به عنوان یادگار و انگیزهای برای نسلهای بعدی باقی بماند.
استاد فلسفه و عرفان ایران، با اشاره به اهداف بنیاد شمس از انجام چنین پروژهای گفت: هر ملتی باید سپاسگذار نعمتهای الهی باشد که در اختیارشان قرار میگیرد، یعنی باید قدر این موهبتها را بشناسد و از سوی دیگر ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که به فرزندان و نسل آینده چه درسی میتوانیم بدهیم؛ زیرا باقی گذاشتن چنین مقبرهای معلم نسل جوان آینده خواهد بود تا اجازه ندهد این چراغ خاموش شود و امیدوارم خداوند روزی را نیاورد که این چراغها خاموش شود و از هر نسل به نسل بعدی منتقل گردد.
موحد در پایان سخنان خود اظهار امیدواری کرد تا این فرصت را پیدا کند و آنقدر از خدا عمر بگیرد که شاهد اجرای اپرای مولانای چکناواریان بر مقبره شمس تبریزی باشد.
در بخش پایانی این مراسم نیز عبدالحسین مختاباد آوازخوانی کرد.