بند «غرامت» قطعنامه ۵۹۸، قابل اجراست

ایلنا: حسین اردستانی(مدیر مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس) با اشاره به ظرفیت قطعنامه ۵۹۸ برای تدوین آثار متنوع پژوهشی گفت: ‌این مقوله نیازمند و زاویه نگاه خاص پژوهشی است. با توجه به متجاوز شناخته شدن عراق در جنگ با ایران، بند «غرامت» این قطعنامه، قابل پیگیری و اجراست. جمهوری اسلامی هیچ وقت، موافقت خود را با بخشش غرامت از نظر دیپلماسی اعلام نکرده و تنها مراعات شرایط خاص کشور عراق را کرده است.

به گزارش ایلنا به نقل از مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس، حسین اردستانی در آستانه بیست‌وپنجمین سالگرد پذیرش قطعنامه ۵۹۸، به تشریح دلایل محدود بودن آثار مرتبط با این موضوع پرداخت و گفت: این امر، ریشه در مقوله وسیع‌تری به نام دفاع‌مقدس دارد که حوزه پژوهشی آن تاکنون، به شکل محدود مورد توجه قرار گرفته است. وقتی پژوهش‌ها در یک حوزه مشخص و متمرکز بر یک موضوع انجام شود، به طور طبیعی دامنه آثار چاپی درباره آن محدود‌تر می‌شود.
وی از انتشار کتاب تازه‌ای در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس با محوریت قطعنامه ۵۹۸ خبر داد و افزود: تاکنون کتاب تحلیلی خاصی درباره پذیرش قطعنامه ۵۹۸ ندیده‌ام. بیشتر کتاب‌ها شامل گفت‌وگو‌ها و مقالات مرتبط با آتش‌بس بین ایران و عراق هستند. اما کتاب جدید مرکز، آماده ارسال به چاپخانه است و فقط در انتظار برپایی نقد قبل از انتشار به سر می‌برد. این کتاب، نگاهی به روند دیپلماسی و سیاست خارجی جنگ عراق و ایران کرده و به طور خاص، به موضوع قطعنامه ۵۹۸ پرداخته است.
عضو هیات علمی دانشگاه امام‌حسین (ع)، با اشاره به ظرفیت این مقوله، در زمینه تدوین آثار متنوع پژوهشی اظهار داشت: قطعنامه ۵۹۸ را می‌توان از مناظر گوناگون و زاویه نگاه پژوهشی متفاوت مورد بررسی قرار داد. این موضوع، دامنه‌دار بوده و یکی از مقاطع مهم جنگ عراق و ایران محسوب می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به بررسی سازوکار شورای امنیت سازمان ملل، سیاست قدرت‌های بزرگ و قطعنامه ۵۹۸، زمینه‌های تصویب آن و مواضع ایران و عراق اشاره کرد.
حسین اردستانی، در پاسخ به سوالی مبنی بر دلیل اجرایی نشدن دریافت غرامت جنگی توسط ایران تاکید کرد: قطعنامه ۵۹۸ دارای بندهای مرتبط با هم بود که پس از بند «یک» که درباره آتش‌بس و قرار گرفتن نیرو‌ها پشت مرزهای بین‌المللی و ورود کلاه آبی‌های سازمان ملل در مرز دو کشور است، بندهای «۶» و «۷» بسیار محوری‌اند. غرامت، ریشه در بند شش داشته و بستگی به شناخت متجاوز داشت.
وی از اعلام رسمی متجاوز بودن عراق در جنگ با ایران، توسط «خاویر پرز دکوئیار»، دبیرکل وقت سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۱ میلادی یاد کرد و گفت: گرچه نظر سازمان ملل، خیلی دیر اعلام شد اما به طور طبیعی، بند مربوط به غرامت در قطعنامه ۵۹۸ قابل پیگیری و اجراست.
مدیر مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس، با اشاره تجاوز عراق به کویت و محکومیت عراق به پرداخت غرامت گفت: آن خسارت تاکنون از عراق، در حال ستانده شدن است و تا یک ماه پیش، ۴۶ میلیارد دلار خسارت از عراق گرفته شده و مابقی آن از فروش نفت عراق کسر می‌شود و به حساب کویت ریخته خواهد شد. این روند در قبال ایران هم باید انجام می‌شد اما چند دلیل، باعث عدم اجرایی شدن بند مربوط به غرامت شد.
حسین ارستانی در ادامه و در تشریح این دلایل تصریح کرد: اراده بین‌المللی و اراده شورای امنیت و سازمان ملل در این حوزه ضعیف است. ضامن اجرای بند غرامت در قطعنامه ۵۹۸، نهاد تصویب‌کننده آن است که این اراده، در شورای امنیت سازمان ملل وجود ندارد. به خصوص با روند سه - چهار سال گذشته در ارتباط با انرژی هسته‌ای، تشدید شده و تحریم‌های متعددی را علیه ایران به اجرا گذاشتند. در شرایطی که آمریکا و اعضای دائمی شورای امنیت، به طور مستقیم درگیر جنگ اقتصادی با ایران هستند، طبیعی است که به نفع ایران، وارد این موضوع نمی‌شوند.
استاد درس تحولات سیاسی – اجتماعی ایران در گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی یادآور شد: روی کار آمدن دولت مردمی در عراق که در دوران جنگ با صدام نیز جزو متحدین ایران بودند، روند دریافت غرامت را کند‌تر می‌کند. بعضاً وقتی موضوع پرداخت غرامت به ایران مطرح شده، کار‌شناسان و نخبگان عراقی، به وضع نامناسب کشور و شرایط تحریم اشاره کرده‌اند و گفته‌اند که قادر به پرداخت غرامت نیستیم و با ما مدارا کنید. حتی این موضوع را عنوان می‌کردند که غرامت را ببخشید. اما جمهوری اسلامی هیچ وقت، موافقت خود را با بخشش غرامت اعلام نکرده و تنها مراعات شرایط خاص کشور عراق را کرده است.