مشیت علایی در گفتگو با ایلنا:
منتقدان از موج‌سواری روی «ایسم»ها بپرهیزند
منتقدهای جوان باید بدانند که استفاده از تئوری‌های تازه‌ی ادبی، خصوصا در حوزه‌های پسامدرن، به این سادگی و با این شتابزدگی میسر نمی‌شود بلکه نیازمند صبر و تامل بیشتری‌ست.
ایلنا: مشیت علایی(نویسنده و منتقد ادبی) اگرچه افزایش کمی جریان‌های نقد ادبی را در سال‌های اخیر فاکتور مثبتی ارزیابی می‌کند، اما معتقد است منتقدان جوان باید اصول نقد حرفه‌ای و اصولی را رعایت کنند.
علایی در گفتگو به خبرنگار ایلنا، ضمن بیان این مطلب که افزایش تعداد منتقدان ادبی در کشور، نسبت به سال‌های قبل بسیار قابل توجه بوده، اظهار داشت: رشد کمی به خودی خود نمی‌تواند نشان از رشد و پیشرفت باشد اما به نظر من به هر حال رشد کمی نیز فاکتور مثبتی‌ست که باید آن را به فال نیک گرفت.
وی با اشاره به وضعیت نقد ادبی و انتقادهایی که به بحران نقد و فضاهای نابسامان نشریات ادبی می‌شود، گفت: وضعیت به این تاریکی که می‌گویند هم نیست. زیرا اتفاق‌های خوبی طی سال‌های اخیر در حوزه‌ی نقد رخ داده که قابل انکار نیستند. به جز رشد کمی و تعدد منتقدان که نشان از علاقه‌مندی اهالی ادبیات به حوزه‌ی نقد دارد، تعدد یافتن کتاب‌های ترجمه‌ای در حوزه‌ی نقد نیز اتفاق مثبتی‌ست.
این پژوهشگر و منتقد افزود: در سال‌های اخیر کتاب‌های متنوع و بسیار خوبی از زبان‌های مختلف به فارسی ترجمه و منتشر شده است. مثل کتاب‌هایی که سعید ارباب شیرانی در حوزه‌ی نقد ترجمه کرده که واقعا کتاب‌های خوب و تاثیرگذاری هستند. به هرتقدیر افزایش کمی کتاب‌های ترجمه‌ای خوب نیز فاکتور مثبتی‌ست، زیرا علاقه‌مندان به حوزه‌ی نقد به واسطه‌ی این کتاب‌ها می‌توانند نسبت به نظریه‌های ادبی جهانی و تئوری‌های نقد مطلع شوند.
علایی در باب آسیب‌شناسی نقد ادبی نیز گفت: آنچه این روزها بیشتر مورد نیاز و ضروری است، پرداخت‌های کاملا علمی در حوزه‌ی نقد است. متاسفانه غالب منتقدان فعال در نشریات و مطبوعات کمتر به اصول علمی پایبند هستند. شاید این وضعیت به خاطر بی‌حوصله‌گی و به اصطلاح جو‌گیر شدن برخی از منتقدان در مواجهه با متد و اطلاعات جدید ادبیات جهان باشد. این مساله تا حدودی طبیعی‌ست و نمی‌شود زیاد هم به منتقدان از این بابت ایراد گرفت زیرا برای هضم یافته‌های تازه در حوزه‌ی مباحث تئوریک، به هرحال به زمان نیاز است.
وی ادامه داد: شتابزدگی در نقد، یکی از آسیب‌های جدی این حوزه به شمار می‌آید. حال آنکه در تاریخ پژوهش و تحقیق ایران، محققان و پژوهشگران ایرانی معمولا دچار کم همتی، بی‌حوصلگی و شتابزدگی نبوده‌اند. با اینکه امکانات دسترسی به منابع و مطالعه در روزگار قدیم، به مراتب محدودتر و دشوارتر از زمانه‌ی ما بوده که محقق و منتقد می‌تواند با استفاده از اینترنت، تازه‌های جهان را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد.
این نویسنده باندگرایی برخی از منتقدان را خصوصا در حوزه‌ی شعر مورد انتقاد قرار داده و گفت: منتقدان جوان نباید حوزه‌ی نقد را با موج‌سواری روی امواج «ایسم»های جدید و مختلف اشتباه بگیرند. آن‌ها باید بدانند که استفاده از تئوری‌های تازه‌ی ادبی، خصوصا در حوزه‌های پسامدرن، به این سادگی و با این شتابزدگی میسر نمی‌شود بلکه نیاز مند صبر و تامل بیشتری‌ست.
علایی که چند ماه قبل کتاب «بعد از نقد نو» را از سوی نشر مینوی خرد روانه‌ی بازار کرد، در مورد فعالیت‌های اخیر خود توضیح داد: درحال حاضر مشغول جمع آوری بخشی از مقالات که طی چند سال اخیر در مطبوعات و نشریات مختلف نوشته‌ام هستم تا آن‌ها را در قالب کتابی به انتشار برسانم.
