حافظ موسوی در گفتگو با ایلنا:
برخی ناشران نقش مرده‌شور را بازی می‌کنند
طبیعتا اگر ناشر در کار خود اهداف و معیارهای کیفی را نیز لحاظ کند، نتایج بهتری حاصل می‌شود. ولی برخی از ناشران تنها به شکل حق‌العمل کار می‌کنند؛ یعنی نقش مرده‌شوری را بازی می‌کنند که ضامن بهشت و جهنم میت نیست.
ایلنا: حافظ موسوی؛ شاعر و منتقد ادبی معتقد است: اینکه شاعران و مولفان بخواهند به سرمایه‌ی شخصی خود کتابشان را چاپ کنند، مساله‌ی فاجعه‌آمیز و رویکردی غیراخلاقی نیست. زیرا چندان هم نمی‌شود از انتشارات به عنوان یک بنگاه اقتصادی خصوصی انتظار سرمایه‌گذاری داشت.
وی در گفتگو با خبرنگار ایلنا، ضمن بیان این مطلب که شاعران بزرگی در گذشته کتاب‌های اول خود را به سرمایه‌ی خود منتشر کرده‌اند، اظهار داشت: این رویه حتی در دهه‌ی 40 نیز سابقه دارد. تا آنجایی که من خوانده‌ام و اطلاع دارم، شاعری همچون مهدی اخوان ثالث کتاب اولش را با هزینه‌ی خودش چاپ کرد و حتی کتاب «زمستان» را. همچنین منوچهر آتشی نیز کتاب اولش با هزینه‌ی رضاسیدحسینی منتشر شده.
موسوی ادامه داد: طبیعی است که یک ناشر به عنوان یک بنگاه اقتصادی خصوصی دغدغه‌ی بازگشت سرمایه‌ی خود را داشته باشد و برای اطمینان بیشتر بخواهد با مولف و شاعر مشارکت کند. این اتفاق در کشورهای دیگر نیز مرسوم است؛ آنچنانکه در جستجوی استعدادهای واقعی و ناشناس برآمده و کتاب‌هاشان را به شکل مشارکتی منتشر می‌کنند.
وی که سابقه‌ی مدیریت بر نشر آهنگی دیگر (ناشر تخصصی شعر) را نیز در کارنامه‌ی خود دارد، با اشاره به سطح کیفی مجموعه شعرهای کتاب اولی‌ها که اخیرا از سوی ناشران منتشر می‌شود، توضیح داد: اما در باب کیفیت، طبیعتا اگر ناشر در کار خود اهداف و معیارهای کیفی را نیز لحاظ کند، نتایج بهتری حاصل می‌شود. ولی برخی از ناشران تنها به شکل حق‌العمل کار می‌کنند؛ یعنی نقش مرده‌شوری را بازی می‌کنند که ضامن بهشت و جهنم میت نیست.
موسوی که معتقد است نتایج ناخوش‌آیند در حوزه‌ی شعر، با عدم وجود صفحات ادبی موثر در مطبوعات رابطه‌ی مستقیم دارد، ادامه داد: باید دید طی سال‌های اخیر، نقد ادبی فعال در کشور وجود داشته یا خیر؟ و جوایز ادبی تا چه حد اعتبار داشته‌اند؟ زیرا نقد ادبی و داوری‌های معتبر است که موجبات تمیز قائل شدن بین شعر خوب و شعر ضعیف را ایجاد کرده، و آثار شاخص را به جامعه‌ی ادبی معرفی می‌کنند.
وی ضمن بیان این مطلب که مطبوعات و جوایز ادبی نتوانسته‌اند وظایف خود را به درستی انجام دهند، گفت: به هر تقدیر نمی‌شود مانع انتشار شعرهای کتاب اولی‌ها و فعالیت ناشرانی که این کتاب‌ها را منتشر می‌کنند، شد ولی برای شناختن کتاب‌های شاخص، به مکانیزم نقد صحیح احتیاج داریم، که متاسفانه در سال‌های اخیر چنین مکانیزمی وجود نداشته است. تنها راه در سال‌های اخیر، استفاده از فضاهای مجازی بوده که آن هم معیارهای خاص خودش را دارد و هر کسی با این معیارها و توانایی‌ها آشنا نیست.
این شاعر و پژوهشگر ضمن تایید این مطلب که انتشار کتاب‌های انبوه و کم کیفیت، باعث می‌شود کتاب‌های ارزشمند نادیده گرفته شوند، اظهار داشت: تاریخ ادبیات معاصر؛ خصوصا از دهه‌ی 40 و 50 که من پیگیر آن بوده‌ام، نشان داده که شعر خوب، همواره مسیر خود را پیدا خواهد کرد. بنابراین نباید نگران باشیم که مبادا فلان شعر یا فلان شاعر مغفول بماند. به هر حال شاعران خوب(دیر یا زود) جایگاه خود را پیدا می‌کنند.
وی درخصوص انتشار کتاب اول و توصیه‌اش به شاعران جوان گفت: من به جوان‌هایی که در انتشار کتابشان از من مشورت می‌گیرند، توصیه می‌کنم که کتاب اول باید آنقدر قوی باشد که حضور شاعرش از سوی جامعه‌ی ادبی جدی گرفته شود. براین اساس شاعران جوان نباید در انتشار کتاب اول‌شان تعجیل داشته باشند.
موسوی افزود: البته بازهم می‌گویم که نمی‌شود این توصیه را به جوانان تحمیل کرد. برخی دل‌شان می‌خواهد هرچه زودتر صاحب کتاب بشوند. البته باید در ادامه مسیر دید که این افراد تا چه حد رویکرد حرفه‌ای در شعر دارند و شعر دغدغه‌ی آن‌هاست!
وی در پاسخ به این سوال که «آیا باید افزایش مجموعه شعرها را (فارغ از ضعیف یا قوی بودن‌شان) دلیلی بر میل عمومی جامعه به شعر قلمداد کرد و به فال نیسک گرفت؟» اظهار داشت: به نظر من میل به شعر افزایش داشته اما چندان هم نمی‌شود به این جریان عمومی استناد کرد. زیرا جمعیت کشور ما نسبت به سی سال اخیر، دو برابر شده و طبیعتا تعداد شاعران نیز رو به افزایش است.
این شاعر و منتقد ادبی ادامه داد: طبق مطالعات من، در دهه‌ی 40 و 50؛ حدودا 18 تا 20 هزار شاعر در مطبوعات و صفحات ادبی، شعر چاپ می‌کردند؛ آن‌هم تنها براساس کیفیت و رای مدیران صفحات. اما از این میان، تنها 30-40 شاعر به آنتولوژی محمد حقوقی راه یافتند!
موسوی ضمن اشاره به گفته‌ی نیما که «آنکه غربال به دست دارد، از عقب کاروان می‌آید» گفت: امیدواریم کثرت شاعرانی را که شاهد آن هستیم و افزایش انتشار مجموعه شعرها(که تقریبا سالانه به 300 تا 400 عنوان می‌رسد)، در ادامه‌ی راه بتواند زمینه‌ی کیفی خوبی را برای رشد و تعالی شعر فارسی مهیا کند.
