درد و دل‌های یک مترجم؛
بازهم رسانه‌ی ملی‌ست که بخش عظیم ادبیات را نادیده می‌گیرد
رسانه ملی بخش عمده‌ی فضای ادبی را نادیده می‌گیرد و تنها به معرفی و تبلیغ کتاب‌هایی مورد نظر خودشان می‌پردازند / کسی که می‌داند مترجمی مشغول ترجمه کتابی‌ست که او هم سراغش رفته؛ بهتر است دست بکشید و سراغ کتاب دیگری برود.
مجتبی ویسی از انتشار زودهنگام رمان «دستور زبان فنلاندی» خبر داد که کار ترجمه آن را تمام کرده و آماده انتشار است.
ویسی به خبرنگار ایلنا گفت: این کتاب که قرار است نشر آموت آن را منتشر کند، زندگی شخصی است که به مغزش صدمه خورده و حافظه‌اش را از دست داده است. او که متعلق به کشور ایتالیا با وجود این مشکلی که دارد اشتباهاً او را به فنلاند می‌فرستند و او تلاش به فراگیری زبان فنلادی می‌کند.
این مترجم ادامه داد: رمان دیگری هست که قرار است نشر افسون خیال کار انتشار آن را انجام دهد به نام «از گورد خبری نیست» که یک داستان علمی تخیلی است از یک نویسنده اسپانیایی به نام ادواردو مندوسا. همچنین یک مجموعه داستان آماده دارم که از نویسنده‌های مختلف به نام «مرگ دنتون» که کار انتشار آن به عهده نشر آموت است. این کتاب دارای دو محور مرگ و روابط زناشویی است.
وی همچنین از کتاب «جنگل نوروژی» نوشته هاروکی موراکامی خبر داد که حدود دو ماه است به ارشاد فرستاده شده و هنوز خبری داده نشده است.
این مترجم درباره وضعیت مجوز و ممیزی‌ها اظهار داشت: وضعیت از گذشته کمی بهتر شده اما ما با مشکلات ساختاری مواجه هستیم. وضعیت تغییرات کوچکی کرده اما حوزه فرهنگ و هنر نیازمند یک تغییر عمده است.
ویسی با بیان اینکه اولویت با رعایت قانون کپی‌رایت است؛ گفت: اگر این قانون در ایران اجرا شود دیگر شاهد ترجمه‌های متعدد از یک اثر نیستیم. ولی در همین شرایط هم بهتر است کسی که می‌داند مترجمی مشغول ترجمه کتابی است که او هم سراغش رفته بهتر است از این کار دست بکشید و سراغ کتاب دیگری برود. خوشبختانه نویسنده در جهان زیاد است و کتاب خوب هم کم نیست. هرچه ترجمه شود بازهم وجود دارد.
وی ادامه داد: اینکه تعداد مترجمان زیاد باشد اتفاق خوبی است ولی اینکه بخواهند چند مترجم روی یک کتاب کار کنند هم از نظر اخلاق حرفه‌ای درست نیست هم مخاطب می‌تواند ترجمه خوب را از بد تشخیص دهد. او ترجمه بهتر را برمی‌گزیند و باقی ترجمه‌ها فروش نمی‌روند. پس این کار به ضرر مترجم است.
این مترجم در پاسخ به این سوال که چرا علاقه مخاطبان ایرانی به کتاب‌های ترجمه شده است؛ بیان کرد: در کل باید این را قبول کنیم که پدیده رمان وارداتی است و از اول متعلق به ما نبوده است. باید بپذیریم که آن‌ها در این زمینه از ما بیشتر تجربه دارند و چون با پدیده‌ای مثل ممیزی روبه رو نیستند دست‌شان باز است و آزادی عمل بیشتری دارند. در رمان‌ها و داستان‌هایشان از مطالب مختلفی حرف می‌زنند و چیره دستی خود را نشان می‌دهند.
وی افزود: اما من در نسل جدید نویسنده‌های ایرانی شاهکارهای زیادی می‌بینیم که اگر امکان چاپ داستان‌هایشان را داشته باشند می‌توانند با نویسنده‌های جهانی به رقابت بپردازند.
ویسی با بیان اینکه ناشران با دغدغه‌های مالی مواجه هستند؛ گفت: باید قبول کنیم که جز چند ناشر بقیه ناشران جرأت چاپ کتاب از یک نویسنده ناشناس را ندارند. این جسارت را باید هم مترجمان و هم ناشران داشته باشند. با تأسف باید بگویم که در ناشران ما رغبتی برای چاپ کتاب‌های شعر ترجمه شده وجود ندارد. شعر بسیار برانگیزاننده است و قابلیت‌هایی دارد که در حوزه فرهنگ باید به آن توجه داشت و نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
وی با بیان اینکه به شاهکار اعتقاد دارم؛ افزود: شاهکار به وجود می‌آید ولی ما کمتر می‌بینیم. داستا‌ن‌های جدیدی که می‌خوانم بیسار جذاب هستند حتی بهتر از آثار پیشینیان. در عصر حاضر هم شاهکار داریم اما آیا این آثار مثل گذشته اشاعه پیدا می‌کنند؟ آیا ما به آن‌ها توجه می‌کنیم؟ وجود تکنولوژی باعثشده افرادی که در گذشته کتابخوان بودند امروز بیشتر به سراغ فضاهای اینترنتی یا سینما بروند. همین باعثشده که شاهکارهای موجود در ادبیات خودشان را به آن شکل نشان ندهند و دیده نشوند.
ویسی ادامه داد: در عصر جدید رقابت‌ها شدیدتر شده است. به اعتقاد من دست دولت باز است و می‌تواند خیلی کارها در زمینه اشاعه فرهنگ کتابخوانی و معرفی نویسندگان جدید انجام دهد. یکی از مکان‌هایی که می‌تواند تبلیغ کتاب به گونه مؤثر داشته باشد، صدا و سیماست که آن هم بخش عمده فضای ادبی ما را نادیده می‌گیرد. تنها به معرفی و تبلیغ کتاب‌هایی که مورد نظر خودشان است می‌پردازند. وقتی هیچ تبلیغی برای کتاب نمی‌شود مردم چطور با آثار جدید آشنا شوند و به مطالعه علاقه‌مند شوند؟
وی در پایان افزود: کتاب در ایران به عنوان یک وسیله حاشیه‌ای مطرح است. کتاب تأثیر مستقیم روی ذهنیت، شعور و شخصیت انسان دارد.
