دلایل افت بازار بورس بعد از توافق

آنچه تا قبل از توافق هسته ای همواره یکی از دلایل مهم عدم رشد بازار سرمایه به شمار می رفت ، ریسک سیاسی حاصل از نتیجه مذاکرات بود. سایه سنگین ریسک سیاسی، همواره مانع از رشد بازار می‌شد.  ابهام در نتیجه مذاکرات، با مثبت شدن نتیجه مذاکرات و رسیدن به توافق برطرف گردید. اما نتیجه این توافق و تاثیر آن بر بازار سرمایه یکی دیگر از عجایب بورس کشور را رقم زد. در حالی که سرمایه گذاران پس از یک روند فرسایشی 18 ماه گذشته انتظار رشد شاخص بورس را پیش بینی می کردند، خبر توافق هسته ای صف های خرید سنگین قبل از مذاکرات را حتی در برخی نمادها به صف های فروش تبدیل کرد. اتفاقی که در بدبینانه ترین حالت پیش بینی هم در نظر گرفته نشده بود. موضوعی که عملا بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه را در هاله ای از ابهام فرو برد.  وضعیت پیش آمده در بازار سرمایه دلایل مختلفی دارد که بیان هر یک از آنها دیدگاه‌های مختلفی را برای بازار سرمایه رقم می زند.

حقوقی ها

گروهی تیغ تند انتقاد خود را به سمت شرکتهای حقوقی نشانه گرفتند. حقوقی های بازار که بیش از 75 درصد معاملات را در اختیار دارند و در واپسین لحظات اعلام توافق با حجم سنگین فروش عملا" موجبات فروش حقیقی ها را نیز رقم زدند. حقوقی هایی که طی روزهای مذاکرات سود خوبی را کسب کرده بودند در روز پایانی مذاکرات  برای ذخیره کردن سود دست به فروش های سنگین زدند تا بتوانند ضمن ذخیره سود مناسب بعنوان بازیگران اصلی بازار طی روزهای آینده دست به خرید سهام با قیمت های ارزان تر بزنند. آمار و اطلاعات بیانگر این موضوع می‌باشد که بیش از 50 درصد از فروش صورت گرفته در ساعات پایانی معاملات روز سه شنبه ( واپسین لحظات مذاکرات ) مربوط به حقوقی ها بوده است و عمده فروش سهام در روز چهارشنبه و آن هم در صف های فروش توسط حقیقی ها صورت گرفته و عمده خریداران این روز حقوقی ها بوده اند. آنچه که امروز در بازار مشاهده می شود ( خرید سنگین حقوقی ها ) عملا  این استراتژی را قوت می بخشد ، تا آنجا که این روزها حقوقی ها را ریسک جدید بازار سرمایه می‌نامند.

فصل مجامع

از طرفی نزدیکی مجامع بسیاری از نمادهای فعال بازار نیز ، تا حدودی موجبات افت بازار سرمایه را رقم زده است. امروزه بسیاری از سهامداران حاضر نیستند به مجمع بروند چرا که زمان تقسیم سودها آنقدر بلند مدت شده که گاهی تا بیش از 8 ماه این سود به دست سهامداران نمی رسد و عملا بخشی از سرمایه آنان را بلوکه می کند. لذا اکثر سهامداران به دلیل عدم تمایل حضور در مجامع ترجیح می دهند از این نمادها خارج شوند و با این استراتژی عملا فشار فروش را در این روزها قوت بخشیده اند.

اعتبار

گروهی نیز بر این باورند که موضوع اعتبار دهی به سهامداران توسط شرکت‌های کارگزاری نیز از جمله ریسک هایی است که بخصوص در روزهای پایانی هر ماه، بازار را دچار افت می نماید. ریسکی فرسایشی که با عدم وجود قوانین مناسب و کامل طی سال‌های اخیر بازار را تحت تاثیر قرار داده است. هم زمانی  توافق با دوره تسویه اعتبار سهامداران را نیز می‌توان یکی از دلایل افت بازار سرمایه در این روزها لحاظ نمود.

الزامات بانک مرکزی در خصوص  بانکها

از سویی خبرهای تاثیر گذار بر صنعت بانکداری که امروزه می‌توان آن را یکی از صنایع پیشرو در بازار سرمایه دانست نگرانی‌هایی را به دنبال داشت. نگرانی‌هایی که عرضه ها و صف های فروش این گروه را در این روزها می توان به آن تعمیم داد. موضوع کسر سود بانک‌ها و الزام بانک مرکزی برای افزایش ذخایر گرفته شده در پرتفوی سرمایه گذاری‌ها و همچنین تقسیم سود نقدی پایین تر در مجامع سالیانه بانک‌ها از جمله مواردی است که سهامداران این گروه را ترغیب به فروش می نماید.

مطامع برخی گروهای سیاسی

گروهی وضعیت این روزهای بازار سرمایه را با مطامع برخی گروه‌های سیاسی که مخالف سیاست‌های فعلی دولت بوده مرتبط دانسته و رقابت‌های سیاسی را منشا اصلی فشار فروش و عرضه های سنگین سهام در این روزها می دانند. ادعاهایی که طی سالهای اخیر نیز وجود داشته ولی هیچگاه اثبات نشده است.

عوامل روانی

یکی از مهمترین عوامل روانی در اقتصاد و سرمایه گذاری اعتماد سهامداران به بازار و عوامل دست اندرکار آن می باشد اعتمادی که این سالها نزد سهامداران کم رنگ شده است در چنین شرایطی پر واضح است که سهامداران پس از کسب سودهای کوتاه مدت بلافاصله از بازار خارج شوند. فشار فروش این روزها می تواند تا حدودی به خاطر خروج سهامداران از بازار به واسطه عدم اعتماد به بازار باشد.

تک نرخی شدن ارز

موضوع دیگری که این روزها گرمی بازار را گرفته است موضوع تک نرخی شدن ارز است که گویا به زودی جامع عمل به خود می گیرد. تاثیر این مهم بر بازار سرمایه قابل توجه می باشد، چرا که بخش وسیعی از بازار سهام مربوط به شرکت‌هایی است که قیمت محصولات آنها بر اساس نرخ های جهانی تعیین می شود و صادرات محور هستند و قیمت محصولات‌شان تابعی از قیمت های جهانی و نرخ ارز در بازار آزاد است بنابر این این موضوع می تواند در صورت وقوع، تاثیر متمایزی بر بازار سرمایه داشته باشد. لذا برخی از سهامداران حرفه ای  خروج از بعضی گروه‌های تاثیر پذیر از این موضوع  را در برنامه کاری خود قرار داده‌اند و عملا در فشار فروش سهام این روزهای بازار نقش ایفا می‌کنند.

استراحت شاخص

از سویی برخی افت این روزهای شاخص بورس را اتفاقی طبیعی و آن را استراحت یا اصلاح شاخص می دانند. رشد نزدیک به دو هفته ای شاخص بورس در زمان مذاکرات  قیمت اکثر شرکتها ی پرگردش را به قیمت انتهای سال رساند. قیمت هایی که به نظر می رسد تبدیل به مقاومت هایی سخت در برابر رشد بازار شده و هر سهامداری را به فروش ترغیب می کند.

سایر موارد

در کنار موارد ذکر شده هنوز عواملی چون عدم تعیین نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها که یکی از چالش‌های مهم و اصلی شرکت‌های این گروه می باشد و عواملی همچون حجم مبنا، دامنه نوسان قیمت و نیز گاهی توقف طولانی نمادهای معاملاتی و از سویی طرح  ادغام وزارت خانه ها، سیاست دولت در کنترل بازار سرمایه را باید دلایلی در جهت فشار فروش سهام در مقطع کنونی به حساب آورد.

نویسنده: مجید محمدی نژاد، کارشناس بازار سرمایه