رئیس گروه مطالعات انرژی وین در گفت‌وگو با ایلنا:
٢٣ سال پیش ایجاد خط لوله تاپى جوک تلقی می‌شد/ با مشکل تکنولوژى و سرمایه مواجه‌ایم/نگاه خریداران به تجارت گاز با ایران سیاسى-ژئوپلیتیکى است
رئیس گروه مطالعات انرژی وین گفت: حدود ٢٣ سال پیش وقتى تاپى مطرح شد، همه ما در امور بین الملل نفت آن را نوعى جوک تلقى کردیم، زیرا در آن مقطع با توجه به شرایط افغانستان و منطقه، این مساله قابل قبول نبود.
فریدون برکشلی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره کلید خوردن پروژه خط لوله تاپی اظهار داشت: پروژه تاپى براى صادرات گاز طبیعى ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و نهایتا هندوستان در تاریخ ٢٢ فوریه ٢٠١٨ به تصویب سران چهار کشور ذینفع رسید.این خط لوله ١٨١٤ کیلومترى قرار است ٣٣میلیارد متر مکعب گاز طبیعى ترکمنستان را تا هندوستان که بزرگترین مصرف کننده گاز خط لوله تاپى خواهد بود، حمل کند.
٢٣ سال پیش راه‌افتادن خط لوله تاپى را جوک تلقی می‌کردیم
وی افزود: باید اعتراف کنم، حدود ٢٣ سال پیش وقتى تاپى مطرح شد، همه ما در امور بین الملل نفت آن را نوعى جوک تلقى کردیم، زیرا در آن مقطع با توجه به شرایط افغانستان و منطقه، این مساله قابل قبول نبود. حالا شرایط تغییر کرده است و موقعیت براى عملیاتى شدن پروژه نسبت به دو دهه پیش تغییر کرده است. البته، تحقق پروژه زمان‌برتر از آنچه پیش بینى شده خواهد بود، ولى نهایتا دلایل بدخیمى وجود ندارد که تاپى عملیاتى نشود.
بانکی محافظه کار تاپی را تائید کرده است
رئیس گروه مطالعات انرژی وین تصریح کرد: لازم به توضیح است بانک توسعه آسیایى بخش مهمى از هزینه احداث خط لوله را تقبل کرده است. بانک توسعه آسیایى بانکى محافظه کاراست و وقتى براى پروژه‌اى منابع مالى و وقت اختصاص می‌دهد، نشانه آن است که از بنگاه‌هاى بزرگتر تاییدیه هم گرفته‌اند اما در هر صورت راه‌اندازی این خط چندان هم آسان نیست و زمان اجرا طولانى خواهد بود.
حمایت تمام عیار آمریکا از تاپی
وی با بیان اینکه آمریکا قطعا عرضه گاز از ترکمنستان را به عرضه احتمالى گاز طبیعى جمهورى اسلامى ایران ترجیح مى‌دهد و براى تحقق آن حمایت تمام عیارى خواهد کرد، گفت: در عین حال علاقمندى آمریکا براى احداث تاپى، زمینه را براى سرمایه گذارى آمریکا و تولید صنایع انرژى طلب و از نظر محیط زیستى بالنسبه کثیف در منطقه فراهم خواهد آورد.
طرف های قرارداد گازی با ایران همواره خود را در تعامل با یک گستره سیاسی می‌دانند
برکشلی در ادامه با بیان اینکه ایران صاحب دومین ذخایر گارطبیى جهان است، یادآور شد: برخى کارشناسان سرشناس،ایران را داراى مقام اول جهانى در میزان ذخایر گاز مى‌دانند. ترکمنستان با فاصله زیاد نسبت به ایران، مقام چهارمی جهانى را دارد. صنایع نفت و گاز طبیعى ایران با توجه به گستردگى، قدرت و سابقه طولانى داراى بار سیاسى بالایى است.بخش انرژى ایران سیاسى است و کشورهاى طرف قرار داد ایران به این فکر مى‌کنند که در تعامل با ایران لازم است خود را با یک گستره سیاسى در واقع وضعیتى شبیه گاز روسیه آماده کنند.
نگرش ایران به صادرات گاز اقتصادی نیست
وی خاطرنشان کرد: اساسا وقتى ما در ایران ایده خط لوله گاز آسیایى را در اواسط دهه 60 مطرح کردیم آن را خط لوله صلح نامگذاری کردیم و بر این اعتقاد بودیم که خط لوله گاز آسیایى زمینه ساز حل و فصل اختلافات سیاسى کشورهاى هندوستان و پاکستان خواهد بود که البته نیت دیپلمات‌هاى انرژى کشورمان کاملا مثبت بود، ولى ما مطلقا جزئیات و ریشه‌هاى اصلى و عمیق اختلافات هند و پاکستان را در نظر نگرفته بودیم.
وی گفت: نگرش ایران نسبت به صادرات و عرضه گاز طبیعى چندان اقتصادى نیست، بلکه عمدتا منبعث از اهداف سیاسى و ژئوپولیتیک است، بنابراین کشورهاى طرف قرارداد لازم است خود را با یک فرایند طولانى سیاسى و ژئوپولیتیکى آماده کنند.
رئیس اسبق امور اوپک وزارت نفت ادامه داد: روس‌ها این روند را دهه‌ها قبل آغاز کردند و اکنون براى انتقال گاز طبیعى روسیه به بازارهاى اروپاى غربى و شمالى از هفت مرز عبور می‌کنند و این بازتاب‌هاى مهم و جدى سیاسی در بردارد.
وی تصریح کرد: خریداران گاز طبیعى ایران نیز خرید گاز ایران را یک مقوله اقتصادى نمى‌بینند، بلکه نگاه‌شان به تجارت گاز با ایران سیاسى-ژئوپلیتیکى است و این امر مسیر صادرات گاز طبیعى ایران را دشوار مى‌کند.
مسیر صادرات به اروپا مطلوب است
وی در ادامه درباره امکان ورود به بازار اروپا گفت: من با محاسباتى که چند سال پیش در امور اوپک تهران انجام دادم، مسیر اروپا را میسر، اقتصادى و به لحاظ سیاسى مطلوب ارزیابى کردیم. اروپایى‌ها هم خیلى استقبال داشتند ولى در آن مقطع اروپا به لحاظ سیاسى مسیر مطلوبى ارزیابى نشد.
عرضه گاز به سرعت به سمت ال.ان.جی می‌رود
برکشلی درباره صادرات از مسیر ال ان جی نیز اظهار داشت: البته عرضه گاز به سرعت به سمت ال.ان.جی. حرکت مى‌کند. جمهورى اسلامى ایران با مشکل تکنولوژى و سرمایه مواجه است. بدیهى است که به سمت گاز مایع شده حرکت مى‌کند. البته هنوز فضا براى صدور گاز طبیعى از طریق خط لوله فراهم بوده و ارجحیت دارد، چرا که وابستگى‌هاى اقتصادى، سیاسى و ژئوپلیتیکى متقابل مابین کشورها را فراهم مى‌آورد.
