جهان در سال ۱۴۰۰/ پرونده یازدهم: خاورمیانه (۱)
انتخابات عراق در محاصره اختلافات حزبی/ جولانِ تل‌آویو در اقلیم کردستان/ چرخش اردن و امارات به سمت دمشق/ اسد و گفت‌وگوهای عربی – عربی
تحلیلگر مسائل منطقه گفت: نزاع سیاسی در بغداد و شیطنت‌های اسرائیل در اقلیم کردستان، عراق را به پرونده مهم تحلیلی تبدیل کرد اما آنچه در سوریه از حیث سیاسی نمایان شد، نشان از تغییر روندها در منطقه داشت.
«سیدرضا صدرالحسینی» تحلیلگر مسائل منطقه در تشریح مهمترین وقایع عراق و سوریه در سال ۱۴۰۰ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: عراق در سال گذشته شاهد تحولات مهم سیاسی و بعضاً میدانی بود اما یکی از مهمترین آنها را باید کنفرانس صهیونیستی در اقلیم کردستان دانست که واکنش‌های زیادی را در داخل و خارج از عراق به دنبال داشت. با نگاهی به سابقه بخشی از جریانات حاضر در استان‌های کردنشین عراق از جمله جریان منتسب به مسعود بارزانی، می‌بینیم که خواسته این جریانات از گذشته تاکنون تجزیه کردستان عراق بوده است. بر این اساس، از سال‌های اخیر تاکنون تلاش‌هایی رخ داده و برگزاری این نشست در کردستان عراق با محوریت رژیم صهیونیستی و تجزیه عراق انجام شد. همه به یاد دارند در آخرین رفراندوم استقلال کردستان عراق اولین کسانی که از این همه‌پرسی و جدا شدن کردستان عراق استقبال کردند، صهیونیست‌ها بودند.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: عادی‌سازی و علنی کردن حضور اسرائیل در کردستان عراق و همچنین تجزیه این منطقه، دو هدف اصلی نشست سال گذشته در بخش کردنشین عراق بود. توجه داشته باشید که این نشست به شدت افکار عمومی عراق و مقام‌های رسمی این کشور را ناراحت کرد و مواضع مسئولان بغداد و استان‌های کردنشین به نوعی بود که این کنفرانس را محکوم کردند. از سویی دیگر، شورای عالی دستگاه قضایی عراق حکم جلب برخی از شخصیت‌هایی را که در نشست عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی شرکت کرده بودند را صادر کرد که این نشان می‌دهد بغداد همچنان مخالف چنین مسائلی است و خطر تجزیه را به خوبی درک کرده است. مساله مهم دیگر که در سال ۱۴۰۰ سر و صدا کرد، انتخابات پارلمانی در عراق بود که حاشیه‌های زیادی را ایجاد کرد.
وی ادامه داد: اصولاً انتخابات در عراق به دلیل بافت قومی و همچنین سازوکاری که در قانون اساسی این کشور مطرح شده عموماً با موانع و بعضاً زد و خوردهای سیاسی روبه‌رو بوده است. در انتخابات اخیر هم ما شاهد آن بودیم که احزاب شیعی به نتایج انتخابات اعتراض داشتند و بسیاری از آنها معتقدند که این نتایج دستکاری شده است. در این راستا احزاب شیعی هم شکایت‌های خود را به صورت کاملاً قانونی به مراجع رسیدگی کننده ارائه دادند ولی اعتراض آنها رد شد. نکته اصلی دیگر که در عراق به نوعی توجه همه را به خود معطوف کرد، وضعیت و شرایط شرکت نامزدهای تصدی پست ریاست جمهوری بود. به صورت علنی دیدیم که دادگاه عالی عراق حکم به رد صلاحیت هوشیار زیباری داد و این مساله باعث ایجاد اختلاف در مورد انتخاب رئیس جمهوری عراق شد. در این میان موضوع دیگر پیوند مجدد یا بهتر بگوییم، آشتی سیاسی میان جریانات شیعی عراق بود. نزدیک شدن مقتدی صدر به نوری مالکی به نوعی نمایانگر این پیوند است و حالا طرفین برای رسیدن به توافق سیاسی با یکدیگر تجمیع نظر کرده‌اند.
سوریه
صدرالحسینی با اشاره به مهمترین مسائل و وقایع مهم سوریه در سال گذشته خاطرنشان کرد: سوریه در سال ۱۴۰۰ در عرصه میدانی نسبت به سال‌های قبل آرام‌تر بود و ما دیگر شاهد آن درگیری‌های سهمگین و خونین در این کشور نبودیم. از سوی دیگر بحث ساز و کار سه‌گانه مشورتی برای حل بحران سوریه به یکی از محورهای مهم در سوریه تبدیل شد. واقعیت این است که از ماه‌ها پیش سازوکار مشورتی سه گانه با حضور روسیه، ترکیه و قطر برای حل و فصل بحران سوریه تشکیل شد که به نوعی نشان از فعال شدن قطر در این پرونده دارد. قبل از هرچیز باید توجه داشت که در مساله بحران سوریه، به وضوح می‌توانیم رد پای قطر را در آن ببینیم. بسیاری از جریان‌های تروریستی که طی یک دهه اخیر در سوریه اقدامات عملیاتی و خرابکارانه انجام داده‌اند و عموماً رگ و ریشه اخوانی داشته‌اند، از سوی قطر هدایت و در مقابل عربستان سعودی هم هر کاری کرد تا بتواند اوضاع سوریه را به نفع خود مدیریت کند.
وی افزود: قطر تلاش می‌کند که با استفاده از نفوذ روسیه در سوریه و همچنین نفوذ نظامی ترکیه در این کشور به نوعی بتواند وارد پرونده سوریه شود و منافع خود را تامین کند. به همین دلیل ما شاهد آن هستیم که این کشور در سازوکار مشورتی سه‌گانه که روسیه و ترکیه هم در آن حضور دارند، در حال فعالیت علنی است و به نوعی منافعی را مدنظر قرار داده که بیشتر جنبه سیاسی دارد. انتخابات ریاست جمهوری در سوریه و برنده شدن مجدد بشار اسد در این رویداد به نوعی نشان داد که دمشق در حال پوست اندازی سیاسی است. توجه داشته باشید که برگزاری انتخابات در سوریه از یک سو نشان داد که توان برقراری امنیت در شامات به شدت تقویت شده است و هیچ مشکلی از این لحاظ وجود ندارد، از سوی دیگر هم نشان داد که مردم این کشور با وجود سنگ‌اندازی از سوی غرب در روند برگزاری انتخابات، همچنان به کشور خود و بازگشت آرامش سیاسی در آن علاقه دارند.
صدرالحسینی در پایان گفت: یکی دیگر از مهمترین رویدادهای سال اخیر سوریه، برقراری روابط میان دمشق و سایر کشورهای منطقه بود که اردن و امارات مهمترین آنها بودند. سفر وزیر خارجه امارات به سوریه که پس از ۱۰ سال قطع روابط میان دو طرف صورت گرفت، نشان از وجود اراده منطقه‌ای برای تعامل با دمشق دارد. حتی گفت‌وگوی تلفنی بشار اسد با پادشاه اردن و بازگشایی تنها گذرگاه مشترک اردن و سوریه را هم باید در مسیری دانست که حالا نشان می‌دهد همه به دنبال احیای عضویت سوریه در اتحادیه عرب هستند و از سوی دیگر به این نتیجه رسیده‌اند که دمشق پیروز بحران یک دهه اخیر است. اینکه دیده می‌شود بشار اسد چند روز پیش و در اولین روزهای سال ۱۴۰۱ به امارات سفر کرد، نشان می‌دهد که کشورهای عربی حالا به سمت گفت‌وگوهای عربی – عربی رفته‌اند و به زودی هم دمشق به صورت کامل به دامان اتحادیه عرب باز خواهد گشت.
