زیاده‌خواهی‌ بارزانی کردستان عراق را به‌هم ریخته است/ عراق تجربه موصل را تکرار نکند

«محمدعلی الحکیم» مدیر عامل خبرگزاری النخیل عراق با بررسی آخرین مسائل و تحولات سیاسی و امنیتی عراق در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا تاکید کرد: مباحث بسیار زیادی در شرایط فعلی در عراق در حال رخ دادن است. یکی از این مسائل، مشکلاتی است که در کردستان عراق و نظام سیاسی حاکم بر آن منطقه رخ داده است. در تشریح این مشکلات باید بگویم که بحران ریاست در کردستان عراق یک بحث جدی است که تاکنون مسعود بارزانی توانسته بر آن فائق آید. اما آن چیزی که در این بین از اهمیت زیادی برخوردار است، ارتباط بارزانی با تل‌آویو است. از طرف دیگر، شرکت‌های اسرائیلی به صورت منظم در حال فعالیت در این منطقه هستند و بارزانی بارها اعلام کرده است که با هیچ دولتی مشکل نداریم و حتی تاکید کرده است که خیلی از کشورها پشت پرده با اسرائیل دست داده‌اند و ما علنی با آنها دست می‌دهیم.

وی ادامه داد: زمانی که شهروند عراقی قصد دارد به کردستان عراق سفر کند، باید یک نفر از کردهای ساکن و مقیم آنجا آن شخص را ضمانت کند تا مجوز ورود به کردستان عراق را برای وی صادر کنند. در صورتی که یک اسرائیلی به راحتی و تنها با ارائه گذرنامه خود می‌تواند وارد کردستان شود و همین موضوعات موجب شده تا فضایی علیه بارزانی و حتی فرزندان وی در کردستان عراق به وجود آید. چراکه کردستان عراق توسط فرزندان و شخص بارزانی اداره می‌شود. تجمیع مشکلات تا جایی ادامه پیدا کرد که چند روز گذشته به محل اقامت او حمله شد.

نکته بسیار مهمی که درباره کردستان عراق وجود دارد، این است که حزبی به نام «حزب التغییر» که به آن «گوران» هم گفته می‌شود، توسط نوشیروان مصطفی پایه‌گذاری شد و حزبی هم از گذشته به نام «دموکرات الکردستانی» وجود داشت که این حزب هم مربوط به شخص جلال طالبانی می‌شد. از سمت دیگر هم مسعود بارزانی هم از قانون اساسی عراق استفاده کرد و هم از قوانین کردستان عراق؛ یعنی به نوعی بارزانی هر جایی که به نفعش بود از قانون اساسی عراق تبعیت می کرد و در جای دیگر از قوانین کردستان پیروی می‌کرد.

این کارشناس مسائل عراق در تشریح دلایل متشنج شدن اوضاع کردستان عراق گفت: به نظرم اقدام‌های بارزانی در حالت فعلی هیچگونه فرق و تفاوتی با اقدام‌های صدام ندارد. آن زمان فرزندان صدام بودند و هم اکنون هم فرزندان بارزانی جای آنها را در کردستان گرفته‌اند. حتی اگر بارزانی به جای صدام بود، خیلی بدتر از صدام عمل می‌کرد. به گونه‌ای که در روزهای اخیر شاهد تعطیل شدن کردستان عراق و حتی درگیری‌های داخلی در این قسمت بودیم. دلیل عمده آن هم اقدام‌های بارزانی است. چراکه «حزب اتحاد وطنی کردستان» که متعلق به بارزانی است در یک سو قرار گرفته و حزب مربوط به جلال طالبانی و نوشیروان مصطفی ( برادر همسر جلال طالبانی) هم در سمت دیگر قرار گرفته‌اند که باعث به وجود آمدن اختلاف در فضای سیاسی عراق شده است. برخی از اخباری که البته تایید نشده است حاکی از آن است که بارزانی به دلیل مناسب نبودن اوضاع کردستان خانواده‌اش را به محل و شاید کشور دیگری فرستاده باشد.

وی افزود: بارزانی به دنبال تاسیس یک کشور جدید است. شاید خیلی از عراقی‌ها از این موضوع استقبال کنند اما واقعیت این است که کردستا با هیچ کشوری مرز آبی ندارد و همین مشکلات واردات و صادرات و حتی موضوعات معیشتی و اقتصادی مردمان آن منطقه را با مشکل مواجه می‌کند و حتی هیچ مرزی هم با کشورهای دیگر ندارد. لذا در صورت تشکیل این حکومت به نظرم بارزانی یک زندان بزرگ بدون ارتباط با هیچ کشوری را پایه‌گذاری خواهد کرد.

کردهای عراق تنها شریک بودجه این کشور هستند. به صورتی که آنها ۱۷ درصد از بودجه عراق را می‌گیرند اما قانون اساسی عراق و حتی پرچم کشور را هم قبول ندارند. اگر عراق از شر بحران‌ها خارج شود و کاملاً روی پای خود بایستد، بدون تردید کردستان عراق مقداری ضربه خواهد خورد چراکه در میان آنها سیاستمداران باهوش وجود ندارد و تنها سیاستمدارانی معمولی به حساب می‌آیند. مشکل این است که خیلی از سیاستمداران کردستان به اسرائیل وابسته‌اند. تا جایی که در کردستان روزنامه‌ای به نام «کُرد یِسرائیل» پخش و توزیع می‌شود و این نشان از نفوذ اسرائیل و حتی موساد در آن منطقه است که البته کردها هم با افتخار این ارتباط‌گیری را تایید می‌کنند.

حکیم در خصوص درخواست‌ها و سهم‌خواهی سیاسی کردها از دولت مرکزی عراق گفت: کردها مکرراً می‌گویند که ما سهمی در دولت عراق نداریم. اگر ملاحظه کنیم می‌فهمیم که آنها ۳۰ نماینده در پارلمان دارند و شش وزیر هم از کردها انتخاب شده بود. تا جایی که معاون نوری المالکی در گذشته و همچنین معاون حیدر العبادی از کردها بوده است. حتی «نوری شاویس» در زمان جلال طالبانی و حتی در زمان فواد معصوم در لایه‌های حساس دولت عراق حضور داشته و دارد که البته یک کرد است. لذا باید بگویم که آنها سهم خود را گرفته‌اند و حتی مردم عراق در بصره از یک سو نفت می‌دهند، از سوی دیگر کردستان آباد می‌شود. در صورتی که کردها زمانی که نفت خود را می‌فروشند، به هیچ وجه رقم آن را اعلام نمی‌کنند بعاوه اینکه به جز رقم فروش نفت خود، ۱۷ درصد هم از دولت عراق بودجه می‌گیرند.

وی در تحلیل علل ورود روسیه به منطقه و تشکیل کمیته چهارجانبه در بغداد عنوان کرد: آمریکا درصدد قبضه کردن منطقه است و یکی از دلایل ورود روسیه به منطقه برهم زدن این سناریوی واشنگتن است که البته شخص حیدر العبادی رسماً از این موضوع و حتی ورود روسیه به عراق برای مبارزه با تروریست‌ها استقبال کرده است. ایالات متحده زمانی قصد داشت طالبان را در افغانستان و صدام را در عراق مورد حمله نظامی قرار دهد، ما شاهد بودیم که روزانه ده‌ها بار جنگنده‌های آمریکایی این دو کشور را بمباران کردند اما در حال حاضر که بحث ائتلاف ضد داعش هم به میان آمده است و به قول خودشان یک وجه بین‌المللی هم پیدا کرده است، روزانه شاید نهایتاً دو تا سه بار جنگنده‌های این ائتلاف اقدامی علیه تروریست‌ها در عراق و حتی سوریه انجام دهند. لذا این موضوع یک علامت سوال بسیار بزرگی در منطقه به وجود آورده که به نظرم یکی از دلایل ورود روس‌ها به سوریه، برای به چالش کشیدن اقدام‌های آمریکا در این مدت بوده است.

این تحلیلگر مسائل جهان عرب در مورد همگرایی مردم و مسئولان عراق برای ورود روسیه به این کشور و همچنین حضور عراق در ائتلاف چهارجانبه تصریح کرد: بارها مردم و مسئولان عراق اعلام کرده‌اند که بغداد باید در این ائتلاف شرکت کنند و حتی تعداد زیادی از نمایندگان، حیدر العبادی را رسماً مجبور به ورود به این ائتلاف کردند. تا حدی که به وی گفته‌اند برای مبارزه با تروریست‌ها در عراق به روسیه درخواست همکاری و ورود به خاک عراق را بدهد. زمانی که در موصل شاهد خرید و فروش زنان به قیمت پنج تا ۱۰ دلار توسط تروریست‌ها هستیم اما هیچ اقدامی از آمریکا سر نمی‌زند، نشانگر این است که یک نیروی دیگری مانند روسیه و غیر از غربی‌ها باید وارد میدان شود.

باید توجه داشت که طبق قانون اساسی عراق، نیاز به هیچ‌گونه رای‌گیری برای ورود روسیه به عراق نیست و حیدر العبادی می‌تواند به طور یک‌جانبه این موضوع را طرح و درخواست کند. اما ما شاهد این بودیم که چند نفر از نمایندگان سنی پارلمان عراق از العبادی توضیح خواسته‌اند و حتی درخواست کرده‌اند تا به پارلمان بیاید و مضرات و فایده‌های ورود روسیه به عراق را برای آنها تشریح کند. این در حالی است که زمانی که زنان سنی را در جای جای مناطق تحت اشغال داعش و تروریست‌ها خرید و فروش می کردند، هیچ صدایی از سوی این دسته از نمایندگان بلند نشد و حتی خودشان باعث سقوط و فرخته شدن موصل شدند. به نحوی که داعش در حمله به موصل تنها با ۳۰۰ نفر به میدان آمد و این نشان داد که قضایایی پشت پرده وجود داشته که نباید در بحث ورود روسیه به عراق این مسائل تکرار شود.

وی با تاکید بر هم‌گرایی میان احزاب و گروه‌های سیاسی در عراق خاطرنشان کرد: برخی از سیاستمداران عراقی باید به وضعیت و جایگاه اصلی فکری و تصمیم‌گیری خودشان بازگردند. چراکه برخی از این افراد تنها توسط گروه‌های حزبی به روی کار آمده‌اند و مسئولیت‌پذیر نیستند و همین موضوع باعث شد تا صدمات زیادی بر تاریخ، مردم، فرهنگ و حرمت عراقی‌ها وارد شود. برخی از شخصیت‌هایی که در لایه لایه های سیاست عراق حضور دارند، تنها مصلحت شخصی خودشان را در نظر می‌گیرند. اگر تصمیم‌گیری و اجرای درست قوانین و برنامه‌ها در عراق عملی می‌شد، شاهد آن نبودیم که ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر از مهاجرانی که به سمت اروپا گسیل شده اند تابعیت و ملیت عراق داشته باشند.

حکیم در پایان گفت: به صراحت باید بگوییم که بخشی از سیاستمداران عراقی مسئولیت‌پذیر نیستند. حتی اختلافاتی در میان اعضای پارلمان اعم از شیعه، سنی و حتی کردها وجود دارد که اگر این اختلاف‌ها از بین برود حتماً می‌توان قوانین کاربردی و حتی برنامه‌های مناسب با تمامی ساختار عراق را به تصویب رساند و حتی اجرایی کرد. شاید قسمت اعظمی از دلیل عدم همکاری و هماهنگی نمایندگان به خاطر جنگ‌هایی است که عراق درگیر آن شد. جنگ‌هایی مانند جنگ کویت، جنگ با جمهوری اسلامی ایران، جنگ با کردها و پس از آن جنگ با آمریکا و حالا هم جنگ با داعش و تروریست‌ها که تمامی آنها موجبات به عقب رانده شدن و تاخیر در پیشرفت‌های عراق را به وجود آورد. بنابراین مسئولن عراق باید علاوه بر هم‌گرایی با یکدیگر، از نیت کشورهایی مانند عربستان و قطر درباره به انحراف کشاندن مسائل سیاسی و امنیتی و حتی فرهنگی، دینی و قومی عراق با خبر باشند. چراکه در تظاهرات اخیر مردم عراق، شاهد بودیم که جهت این تظاهرات توسط نفوذ سعودی‌ها و قطری ها تغییر پیدا کرد که البته تا حد زیادی با این موضوع برخورد شد و تا جایی برخی از اقدام‌ها خنثی شد.

گفت‌‌وگو: فرشاد گلزاری