تشکیل کمیته حقیقت‌یاب بهترین راه حل بحران میان ترکیه و روسیه است/ ایران توانایی میانجی بودن را دارد
روسیه از ورود شهروندان و تروریست‌های خود به ترکیه جلوگیری کرده و حتی درباره واردات مواد غذایی از خاک ترکیه به روسیه هم محدودیت اعمال کرده و ترکیه هم برای مقابله به مثل به شهروندان خود گفته است که در صورت عدم ضرورت به روسیه سفر نکنند.
«بهرام امیراحمدیان» کارشناس مسائل روسیه و قفقاز با اشاره به اصطکاک به وجود آمده میان ترکیه و روسیه پس از سرنگونی جنگنده سوخو ۲۴ روسیه توسط ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا تصریح کرد: مدتی پیش یک فروند فانتوم ترکیه توسط سیستم دفاع موشکی سوریه سرنگون شد و در آن زمان بحث بر این بود که سوریه چنین تجهیزاتی برای نابودسازی این هواپیمای ترکیه در اختیار نداشته و تمامی این احتمالات به سمت کارشناسان روسیه که احتمالاً در خاک سوریه بوده‌اند، سوق داده شد. در حالت فعلی و پس از حادثه سقوط سوخو ۲۴ روسیه چندین نکته به میان آمده است.
وی ادامه داد: اول اینکه گفته میشود این جنگنده در حریم هوایی ترکیه بوده است. اگر نقشه سرزمینی این موقعیت جغرافیایی را نگاه کنیم، یک برآمدگی و زائده‌ای را می‌بینیم که به داخل خاک ترکیه آمده است. یعنی جنگنده روسی زمانی که خواسته این برآمدگی را رد کند، مقداری به داخل خاک ترکیه متمایل شده که بخشی از آن هم مربوط به کم بودن عرض این منطقه میشود که البته این موضوعات، مسائل فنی تخصصی است که باید از سوی دو طرف بررسی شود اما ترک‌ها ادعا می‌کنند که ما به این جنگنده اخطار داده‌ایم و حتی نمی‌دانستیم که متعلق به روسیه است و اگر می‌فهمیدیم که به روس‌ها تعلق دارد، قطعاً طور دیگری برخورد می‌کردیم که تمامی این موارد را هم وزارت دفاع ترکیه تایید می‌کند.
جنگنده روسیه در خاک سوریه سقوط کرده است اما از حیث موقعیت جغرافیایی و فنی این احتمال هم وجود دارد که در ترکیه هم سقوط کرده باشد. به طوری که در زمان سرنگونی و سقوط هواپیما، موتور هواپیما روشن است و حتی جهت باد هم موجب میشود تا جنگنده از مسیر مستقیم منحرف شود و در نقطه نامعلومی با زمین برخورد کند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر لزوم تشکیل کمیته حقیقت‌یاب عنوان کرد: دومین مساله این است که بهترین حالت تشکیل و به وجود آوردن کمیته حقیقت‌یاب در این مساله مهم است. اینکه دو کشور بخواهند با یکدیگر درگیر چنین مسائلی شوند و مساله به ناتو کشیده شود، آن هم در چنین وضعیتی که بحث مبارزه با تروریسم و پناهجویان دارای اولویت است، به نظر کمی عجولانه خواهد بود.
وی درباره قرار گرفتن تانک‌های ارتش ترکیه و مقابله به مثل روس‌ها توسط سیستم پدافند اس ۴۰۰ در مرز سوریه و ترکیه تصریح کرد: باید بدانیم سیستم اس ۴۰۰ به عنوان یک سامانه دفاع موشکی ارزیابی میشود و اگر موشکی شلیک شود، این سامانه برای دفاع عمل می‌کند. دلیل اینکه روس‌ها این سامانه را در مرزهای سوریه قرار داده‌اند، این است که اگر جنگنده‌های روسی بخواهند به پرواز خود ادامه دهند و مورد تهدید واقع شوند، این سامانه آن‌ها را رهگیری کند تا مانع اخلال در انجام ماموریت روس‌ها شود. مساله بعدی این است که زمانی که ترکیه تانک‌ها را در مرز قرار می‌دهد و احساس خطر کند، می‌تواند آرایش نیروهای خود را تغییر دهد. علاوه بر آن روسیه در دکترین نظامی خود اعلام کرده که اگر مسکو احساس کند دشمن به قلمرو روسیه و هم پیمانانش قصد تعرض دارد، وارد عمل خواهد شد و حتی در صورت لزوم می‌تواند از سلاح غیر متعارف هم استفاد کند. لذا سوریه هم پیمان روسیه است و روس‌ها هم وظیفه خود دانسته‌اند تا سامانه دفاع موشکی خود را در مرزهای سوریه مستقر کنند. به نظر نمی‌آید که اوضاع میان ترکیه و روسیه به سوی جنگ علیه یکدیگر کشیده شود چراکه تبعات آن بسیار گسترده خواهد بود. به گونه‌ای که ترکیه عضو ناتو است و بر اساس ماده ۵ پیمان ناتو اگر مرز هر کشوری که عضو ناتو است دچار آسیب شود، سایر اعضا وارد موضوع خواهد شد. بنابراین این رویارویی به نفع هیچ کشوری نیست.
ممکن است لفاظی‌هایی در این بین صورت گیرد اما نهایتاً گفت‌وگوها در یک نقطه ای به نتیجه می‌رسد. تاجایی که اردوغان هم علناً از این موضوع ابراز ناراحتی و نگرانی کرده. به نحوی که روسیه هم از ورود شهروندان و تروریست‌های خود به ترکیه جلوگیری کرده و حتی درباره واردات مواد غذایی از خاک ترکیه به روسیه هم محدودیت‌هایی ایجاد کرده و ترکیه هم برای مقابله به مثل به شهروندان خود گفته است که در صورت عدم ضرورت به روسیه سفر نکنند.
امیر احمدیان در پایان گفت: باید توجه داشت که کشورها در روابط تجاری خود به چند نکته توجه دارند. اول ثبات در بازار است. دوم اینکه تغییر مبداء و مقصد بازار برای بازرگانان کار بسیار مشکلی است. روسیه در شرایط فعلی که از سوی اروپا در تحریم به سر می‌برد، روابط تجاری خود را با ترکیه افزایش داده است و قطع ارتباط اقتصادی میان این دو امری بعید به نظر می‌آید. موضوع سوم این است که دو کشور تا حدود 30 میلیارد دلار با یکدیگر مبادله تجاری و اقتصادی دارند و باید دانست همان‌گونه که ترکیه به گاز روسیه نیاز دارد، روسیه هم به پول این محموله گازی و انرژی نیازمند است. تا جایی که حتی ترکیه هم می‌تواند گاز آذربایجان را جایگزین روسیه کند. در این بین ایران هم باید بر روی منابع گازی خود نظر داشته باشد. اگر ایران بتواند در این فضا روی موضوعات داخلی خود تمرکز کند و سرمایه خارجی را جلب و جذب کند، می‌تواند در آینده در اقتصاد و انرژی اروپا ایفای نقش کند. حتی اگر این دوکشور وارد تنش شوند، ایران می تواند به عنوان نزدیک بودن سابقه و شرایط تاریخی خودش به این دو کشور نقش میانجی را بازی کند.