زنگنه: عدم مشارکت جامعه در تصمیم‌گیری سیاسی و اجتماعی، مصر را به سمت انقلاب سوق داد

«صباح زنگنه» سفیر و نماینده سابق ایران نزد سازمان همکاری اسلامی در خصوص انقلاب ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ مصر در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: تحولاتی که در سال ۲۰۱۱ در مصر اتفاق افتاد، در سطح منطقه بسیار تاثیرگذار ارزیابی می‌شود. این تحولات ناشی از رشد آگاهی‌ مردم مصر و ایستادگی آن‌ها در جهت تحقق شخصیت و کرامت جامعه مصر در ابعادی مانند تحقیرهای غربی‌ها، حاکم شدن دیکتاتوری و تبعیض اقتصادی و فرهنگی در این کشور بود. عدم مشارکت جامعه مصر در تصمیم‌گیری سیاسی و اجتماعی هم بخش دیگری از دلایل به وجود آمدن این تحولات در مصر ارزیابی می‌شود.

وی افزود: پس از سقوط مبارک، اخوان المسلمین در یک دوره حاکمیت را به دست گرفت اما انحصارگری آنها در ارکان سه‌گانه مصر یعنی قوه مجریه، قوه مقننه و نهایتاً تغییر معنادار در قوه قضائیه، با عدم یافتن راه‌حل اقتصادی و اجتماعی در مصر مصادف شد که در نتیجه سایر نیروهای مصری که شامل نیروهای وابسته به رژیم حسنی مبارک و نیروهای معتدل غیر اخوان لیبرال و حتی ناسیونالیست‌ها بودند، کمک کردند که حکومت اخوان‌المسلمین و مرسی ساقط شود که در نهایت شاهد بازگشت نظامیان به هرم قدرت مصر بودیم.

نیروهای نظامی مصر سعی کردند طبق یک نقشه راه مشخص مسائل را اداره کنند و با یک جدول زمان‌بندی انتخابات ریاست‌جمهوری و سپس انتخابات پارلمانی را برگزار کنند و به نوعی جلب مشارکت نخبگان را به سمت خود آغاز کنند که تا حدودی توانستند این موضوع را اداره کنند. همزمان با این وضعیت مصری‌ها سعی کردند با جلب کمک‌های منطقه‌ای به بهبود وضعیت کشورشان بپردازند و اقدام به اجرای چند پروژه کلان ملی کنند که در زمینه انرژی قلمداد می‌شوند.

این کارشناس مسائل جهان عرب با اشاره به اقدام‌هایی که پس از روی کارآمدن السیسی در مصر صورت گرفته است، بیان کرد: به هر حال تهدید به اعدام سران اخوان‌المسلمین به بالاترین حد خود رسید اما به مرور زمان کاهش پیدا کرد و از سوی دیگر هم اعدام مبارک از دستور کار خارج شد و به حبس تقلیل یافت و نوعی مدارا و ملایمت را در این مسیر شاهد بودیم.

وی در مورد کاهش میزان مشارکت مردم مصر در انتخابات این کشور در سال‌های گذشته، گفت: در مورد مشارکت مردم مصر در انتخابات پارلمانی اخیر، شاهد افت مشارکت بودیم که این موضوع به نوع قانونی که برای انتخابات و ایجاد محدودیت برای گروه‌های مصری اعمال شد، برمی‌گردد. یعنی عملاً اخوان المسلمین و احزاب منسوب به آن از انتخابات حذف شدند و حتی احزاب سلفی تندرویی که به عربستان سعودی وابسته بودند و 10 درصد جمعیت رای دهندگان را به خود اختصاص می‌دادند، از ورود به انتخابات منع شدند. البته ایجاد محدودیت برای ناسیونالیست‌ها و تشکل‌هایی که به آمریکا و غرب متصل بودند هم دلیل دیگر این موضوع بود.اما بنابر محاسبات مسئولان فعلی مصر، آنها تلاش کردند تا با اعمال چنین محدودیت‌هایی صحنه سیاسی مصر را مدیریت کنند. اما همچنان جامعه مصر دستخوش یک سری از تحولات و تغییرات خواهد بود که اگر وضعیت سیاسی و اقتصادی در این کشور سامان نگیرد، منحنی این تغییرات بالاتر خواهد رفت.

 زندگی کردن در محیطی پر از تنش، مانند لیبی در همسایگی مصر، بدون شک اقتصاد آن کشور را با مشکل مواجه می کند و مصر علاقه ندارد تا به این وضعیت دچار شود. چراکه با بالا گرفتن درگیری‌ها در لیبی و وخیم شدن وضعیت اقتصادی این کشور تعداد زیادی از کارگران مصری بیکار شدند و به کشورشان بازگشتند. علاوه بر آن شرایط بحرانی سوریه، روی امنیت ملی مصر تاثیر خواهد گذاشت که در مقابل شاهد اتخاذ مواضع واقع بینانه‌تری از سوی مصر در مورد پرونده سوریه بودیم که نسبت به تصمیم‌گیری در مورد جایگزینی حکومت جدید در دمشق از خود مقاومت و تعارض نشان داد که این موضع گیری موجب ناراحتی و تنش با  عربستان، ترکیه و قطر شد.

زنگنه در پایان گفت: این تنش‌ها همچنان وجود خواهد داشت اما این موضوع‌ها حاکی از آن است که مصر همچنان یک جایگاه موثری در منطقه و فرا منطقه دارد و باعث شده تا کشورهای دیگر نتوانند یک جمع‌بندی کاملی در مورد مصر ارائه دهند. فقدان وجود یک حکومت نظامی که بتواند اقتدار و انضباط نظامی و اقتصادی را در مصر ایجا کند بسیار ملموس شده است. چراکه برقراری امنیت در مصر در کنار کشورهای آلوده به ویروس تروریسم و مجاورت با فلسطین و خطر صهیونیسم، همگی مسائلی هستند که خروج دولت مصر از این وضعیت را با دشواری روبه‌رو کرده است. لذا خروج حاکمیت مصر و تغییرات بزرگ سیاسی در حاکمیت این کشور، می‌تواند مصر را به شرایط مشابه لیبی و سوریه بکشاند که در مقابل عربستان هم با آرامش از کنار این موضوع عبور کرده است.