ابعاد پنهان همراهی اروپا با ائتلاف ضد داعش در قالب ناتو/ دلایل همگرایی ناتو و آمریکا علیه روسیه

«عسگر قهرمانپور» پژوهشگر مسائل بین‌الملل با اشاره به سخنان دونالد ترامپ در مورد مسائل مربوط به ناتو در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: ترامپ در شعارهای انتخاباتی خود اعلام کرده بود که در صدد است سیاست ایالات متحده در مورد ناتو را به گونه‌ای دیگر تعریف کند که شاهد بودیم در جریان برگزاری کمپین‌های انتخاباتی وی واکنش‌های متفاوتی از سوی کشورهای اروپایی در فضای رسانه‌ای منتشر شد. در این بین لازم است سفر اخیر رئیس‌جمهوری آمریکا به بروکسل و سخنان وی در خصوص ناتو مورد واکاوی قرار بگیرد. در نگاه اول ترامپ بحث افزایش بودجه نظامی کشورهای اروپایی در قبال ناتو را مدنظر قرار داد؛ به صورتی که وی اعلام کرده است ایالات متحده چیزی حدود ۷۰ درصد هزینه‌های ناتو را متقبل شده و از این جهت دولت‌های اروپایی باید بیش از پیش اقدام به تامین هزینه‌های ناتو کنند.

وی ادامه داد: مساله‌ای که باید آن را مهم‌ترین محور سخنان ترامپ در خصوص ناتو ارزیابی کرد، این است که وی اعلام کرد اگر بودجه نظامی ناتو از سوی کشورهای اروپایی افزایش پیدا کند واشنگتن اقدام به امضای ماده ۵ ناتو خواهد کرد. باید توجه داشت که ماده ۵ پیمان آتلانتیک شمالی مهمترین بخش این توافق بین‌المللی قلمداد می‌شود و کشورهای اروپایی انتظار دارند که در صورت افزایش حمایت مالی آنها از ناتو ترامپ این ماده را به امضاء برساند. بسیاری از شخصیت‌ها و مقام‌های اروپایی و حتی مفسران و تحلیلگران اعلام کردند که سخنان اخیر ترامپ در مورد امضای ماده ۵ ناتو تا حدودی به نفع روسیه خواهد بود، چراکه رئیس جمهوری ایالات متحده همانند هفته‌ها و ماه‌های اخیر سخنان روشن و مشخصی در این مورد نداشته و کشورهای اروپایی را با بلاتکلیفی روبه‌رو کرده است.

دولت‌های حاکم بر قاره سبز در حالت فعلی دارای مشکلات اقتصادی گوناگونی هستند و این مولفه به آنها اجازه نمی‌دهد نقش خود در پرونده‌های منطقه‌ای مانند سوریه و عراق را بیش از پیش در قالب ائتلاف ضد داعش برجسته کنند. اینکه دبیر کل ناتو اعلام کرد در فاز اول همکاری‌ با ائتلاف ضد داعش پرواز هواپیمای آواکس صورت خواهد گرفت، تنها اشاره‌ای به هم‌گرایی حداقلی ناتو با آمریکا و ائتلاف ضد داعش شده است و به نظر نمی‌رسد که دولت‌های اروپایی خواستار دخالت و ورود بیش از پیش کشورهای خود در پرونده‌های منطقه‌ای باشد. از این جهت شاهد بودیم که بسیاری از شخصیت‌های اروپایی و مقامات سیاسی اروپا اعلام کردند که هیچ گونه افزایش بودجه ناتو از سوی آنها صورت نخواهد گرفت.

این تحلیلگر مسائل ناتو با تاکید بر اینکه ترامپ تنها درصدد بهره‌برداری اقتصادی از متحدان خود است، گفت: با نگاهی گذرا به سفرهای اخیر ترامپ به خصوص دیدار وی با پادشاه عربستان و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و پس از آن اظهارات وی در بروکسل نشان می‌دهد که رئیس‌جمهوری آمریکا به هیچ عرف سیاسی و دیپلماتیک پایبند نیست و تنها مباحث اقتصادی برای او اهمیت دارد. انتظار دیپلمات‌های حاضر در بروکسل که می‌توان آنها را عالی‌ترین مقام‌های سیاسی قاره اروپا دانست این بود که ترامپ در خصوص ماده ۵ ناتو که باید آن را یک پیمان دسته‌جمعی دانست به روشنی سخن خواهد گفت اما حتی زبان بدن وی هم نشان داد که ترامپ نمی‌خواهد به روشنی سخن بگوید و از این جهت خروجی مناسبی از اظهارات وی در بروکسل نمایان نشد.

در اولین دیدار مرکل و ترامپ در کاخ سفید که در ماه‌های اخیر صورت گرفته بود، شاهد بودیم که دونالد ترامپ پس از دست دادن با صدراعظم آلمان در همان ابتدای ورود وی به کاخ سفید صراحتاً اظهار کرد که «چرا آلمان بدهی‌های خود به آمریکا را پرداخت نمی‌کند». در اینجا به صورت واضح مشاهده می‌کنیم که برخورد ترامپ با شخصی مانند مرکل یک رویارویی رسمی دیپلماتیک نبود؛ تا جایی که صدراعظم آلمان پس از بازگشت به کشور خود در اظهاراتی اعلام کرده بود که از اولین برخورد رئیس جمهور آمریکا با خود متعجب است و حتی گفته بود که دنیا با یک پدیده نادر روبه‌رو شده است. لذا ادامه رفتارهای ترامپ را روزهای گذشته در عربستان و بلژیک شاهد بودیم که مشخص نیست دامنه این وضعیت تا کجا ادامه خواهد داشت.

وی در پایان در پاسخ به این که رویکرد کشورهای اروپایی برای ورود به ناتو به پرونده‌های منطقه‌ای به چه صورت خواهد بود، عنوان کرد: پس از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و همچنین وقوع حملات متعدد داعش در کشورهای اروپایی بسیاری از دولت‌های قاره سبز دچار ترس فراگیر شدند و این موضوع تا حدودی به ناتو هم سرایت کرده است. از این جهت در میان کشورهای اروپایی بسیاری معتقدند که ناتوی امروز دارای یک سیاست واحدی نیست و همین دلیل می‌تواند خطرات جدی برای آنها داشته باشد. از سوی دیگر اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند که ترامپ در آمریکا با چالش‌های داخلی روبه‌رو است؛ تا جایی که رفته رفته بحث عدم کفایت وی مطرح می‌شود و مشخص نیست این روند تا چه حدی با فراز و فرود روبه‌رو خواهد شد. لذا اروپایی‌ها تنها در صدد هم‌نوایی و همگرایی با ناتو در پرونده‌های منطقه‌ای خواهند بود تا بتوانند از حیث شکلی اتحاد خود را به رخ بکشند اما ادامه سیاست‌های آنها توسط ترامپ در پرونده‌های منطقه‌ای متصور نیست اما اگر کشورهای اروپایی با درخواست ترامپ مبنی بر افزایش بودجه ناتو موافقت کنند، بدون شک روسیه و به دنبال آن متحدان مسکو با مخاطرات جدی روبه‌رو خواهند شد.