تاثیر ترانه از شعر آزاد، انکار نشدنی است

ایلنا: علیرضا طبایی(شاعر) معتقد است ترانه توانسته‌است در سال‌های اخیر جایگاه خود را پیدا کرده و به عنوان یک قالب رسمی و معتبر ارائه شود.

وی در گفتگو با خبرنگار ایلنا، در بررسی روند سرایش ترانه در دهه‌های اخیر اظهار داشت: در گذشته کار ترانه‌سرایی بیشتر وجه‌ی تصنیف‌سرایی داشت و از این حیثکمتر به آن بها داده می‌شد. همانطور که ایرج میرزا به طعنه عارف را مخاطب قرار داده و گفته بود " تو شاعر نیستی، تصنیف‌سازی ". با این رویکرد، کمتر پیش می‌آمد که چهره‌های تاثیرگذاری در این حوزه‌ مطرح شوند و مورد توجه اهالی ادبیات و جامعه قرار بگیرند.

طبایی ضمن بیان این مطلب که تحولات در ترانه، پس از انقلاب با کندی آغاز شد، ادامه داد: رفته رفته ذهنیت‌ها کمی تغییر پیدا کرد و ترانه کارکرد بیشتری را در زندگی مردم به خود اختصاص داد. اما متاسفانه در یک دوره‌ی تقریبا ۱۰ ساله، شاهد محدود شدن ترانه و ترانه‌سرایی به یک‌سری مسائل خاص بودیم که به اقتضای زمان و اتفاق‌های آن دوره در کشور به وجود آمده بودند؛ مضامینی مانند جنگ، دفاع، انقلاب و…

وی خاطرنشان کرد: سیاست‌گذاران وقت، می‌خواستند ترانه را در سمت و سوی خاصی جهت دهی کنند و این مساله باعثمحدود شدن ذهت و برداشت‌ها در ترانه‌سرایان شد و ترانه را به قالبی کلیشه‌ای و بی‌روح تبدیل کرد. اما خوشبختانه این رویه در دوره‌های بعد با ورود و ظهور چهره‌هایی تاثیرگذار همراه شد و توانست از چهارچوب‌های مشخص شده خارج شود.

این شاعر پیشکسوت که معتقد است ترانه در سال‌های اخیر خودش را بازیابی می‌کند و تصویری‌ست از زندگی، عاطفه و اندیشه‌ی انسان امروزی، افزود: یکی از مهمترین اتفاقات در حوزه‌ی ترانه، تاثیرپذیری‌اش از ادبیات معاصر، خصوصا شعر نیمایی و سپید بود هاست. این تاثیرپذیری باعثشده که نوع نگاه به زندگی و مضامین امروزی در ترانه متحول شود. بنابراین در برر سی و ارزش‌گذاری ترانه‌ها، می‌بایست این مساله را همواره مد نظر داشت.

طبایی ضمن ابراز امیدواری از روند رو به رشد ترانه‌سرایی، برخی از رویکردهای اشتباه را نگران‌کننده عنوان کرد و گفت: در برخی از ترانه‌ها نوعی بی‌بندوباری(به لحاظ ادبی و ارزشی) دیده می‌شود که چندان قابل قبول نیست. دلیلش هم این است که گاهی ترانه‌سرایان از آن‌سوی بام نوآوری سقوط می‌کنند.

وی ادامه داد: در بسیاری از ترانه‌ها، خصوصا آن بخش از ترانه‌هایی که خارج از کشور سروده می‌شوند، شاهد نوعی ابتذال فکری و ادبی هستیم که این مساله می‌تواند نگران کننده باشد. اما در مجموع، جریان ترانه‌سرایی حرکت مثبت و رو به رشدی داشته و می‌توان آینده‌ی روشنی را برای آن متصور بود.

این شاعر و ترانه‌سرا‌ی پیشکسوت، در پاسخ به این سوال که ترانه در زندگی‌ امروز چه التزام و ضرورتی می‌تواند داشته باشد؟، اظهار داشت: من تصور می‌کنم با توجه به اینکه ترانه، طیف عظیمی از مخاطبان را دربرمی‌گیرد و می‌تواند روی ذهن مردم؛ خصوصا جوانان تاثیر چشم‌گیری داشته باشد، جایگاه بسیار مهم و قابل تاملی دارد. مضاف براینکه ترانه امکان آمیخته شدن با موسیقی را دارد و در اینصورت تاثیرگذاری مضاعفی بر جامعه خواهد داشت.

وی اضافه کرد: با توجه به این اهمیت و ضرورت، مسوولان و سیاست‌گذاران باید نگاه بازتری در بررسی‌ها و صدور مجوز برای ترانه‌ها داشته باشند. به عبارت دیگر باید اجازه بدهند شاعر و ترانه‌سرا حس، اندیشه و درک خود را از زندگی ارائه کند و در این مسیر به باید‌ها و نباید‌های کلیشه‌ای و مضمونی محدود نشود.

طبایی خاطرنشان کرد: اگر دست ترانه و ترانه‌سرا را باز بگذاریم، هم می‌توانیم شاهد تکامل، نوآوری‌ها و پیشرفت‌های بیشتری در این گونه‌ی شعری باشیم، هم اینکه تاثیرگذاری ترانه می‌تواند به لحاظ فرهنگی و اندیشه‌ای تاثیر مثبت‌تری و اثر‌بخش‌تری را بر جامعه داشته باشد.

وی در ادامه همچنین از تلاش‌هایی که از سوی رضا افتخاری، برای ایجاد یک فرهنگ جامع ترانه صورت داده تشکر کرد و خبر داد: از آنجایی که در رسانه‌های مختلف، تلویزیون‌ها و جراید اطلاعات درستی از مشخصات ترانه‌ها و ترانه‌سرایان‌شان در ادوار مختلف وجود ندارد، یکی از علاقه‌مندان به نام رضا افتخاری پروژه‌ای را در راستای حفظ و نشر یک فرهنگ جامع در حوزه‌ی ترانه‌سرایی و ترانه آغاز کرده است.

این شاعر و ترانه‌سرا افزود: ایشان به سراغ ترانه‌سرایان پیشکسوتی که هنوز در قید حیات هستند می‌رود، با آن‌ها گفتگو می‌کند، از خاطراتشان می‌پرسد و مشخصات و حقایق پشت پرده‌ی سرایش ترانه‌های مشهورشان را ثبت و ضبط می‌کند.

وی ضمن بیان این مطلب که اخیرا رضا افتخاری با او درمورد سوابق ترانه‌هایش گفت‌وگویی داشته، گفت: تا آنجا که اطلاع دارم معینی کرمانشاهی، سیمین بهبهانی و… از دیگر شاعران و ترانه‌سرایان پیشکسوتی هستند که در ادامه‌ی این پروژه با آن‌ها گفت‌وگو می‌شود.