در«نشست دین و تحولات زمانه» مطرح شد؛
راهدار: داعش حاصل تفسیر غلط از اسلام است/علوی‌تبار: سلفی‌گری حاصل پرسش نادرست از دین است
نشست دین و تحولات زمانه به همت جهاد دانشگاهی در دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
به گزارش ایلنا،حجت‌الاسلام احمد راهدار در ابتدای این نشست اظهار کرد: روشنفکران دینی بر این باورند که باید تحولات زمانه را اصل گرفت و دین را به عنوان متغییر وابسته مدنظر قرار داد، حال اگر دین توانست خودش را متناسب با تغییرات زمانه هماهنگ کند می‌تواند پاسخگوی نیاز مردم زمان خویش باشد.
عضو شورای علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم ادامه داد: متاسفانه روشنفکران دینی با این نوع تقریر از دین، گوهر دین را به فراموشی سپردند و فقط صدف آن را مورد توجه قرار دادند، از این رو صدف بیشتر به چشم آمده تا گوهر دین.
وی خاطرنشان کرد: تقریر دیگر از دین آن است که در قرآن یکسری احکام ثابت و یکسری احکام مقطعی داریم، این نوع تفکر بین اسلام مدنی و مکی تفاوت قائل هستند.
راهدار اظهار کرد: علمای حوزه نیز به مثابه روشنفکران با این مسئله که هم دیندار باشند و هم فرزند زمانه مواجه بودند اما ادبیات و تقریر آنان از دین با ادبیات و تقریر روشنفکری تفاوت داشت، به عبارتی دیگر عالم دینی تعبد به ادبیات خود دیندار برای توضیح دین دارد.
این عضو شورای علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم اظهار کرد: قرآن‌گرایان سیاسی در دوره معاصر برخلاف علمای حوزه بر این باورند که آیات الاحکام را بیشتر از آیات متشابه می‌دانند، به عبارتی فقهای دینی بر این باورند که بین ۵۰۰ الی ۶۰۰ آیه از ۶ هزار و ۴۰۰ آیه، آیات الاحکام هستند حال آن که قرآن‌گرایان سیاسی بر این باورند از ۶ هزار و ۴۰۰ آیه ۶ هزار آیه، آیات الاحکام هستند. قرآن‌گرایان سیاسی از این طریق دست مفسر را برای تحلیل و تفسیر باز می‌گذارند.
وی افزود: مرحوم شهید صدر، علامه طباطبایی و امام خمینی(ره) تقریر دیگری از دین داشند و معتقد بودند که یک احکام ثابت و یک احکام متغییر داریم.
راهدار ادامه داد: جریان فقهی و جریان روشنفکری در اهل سنت هم متفاوت بود، به طور مثال جریان فقهی اهل سنت در حکم قطع دست بر اثر دزدی معتقد هستند که قطع دست برای آن بود که امنیت در جامعه برقرار شود حال با گذشت زمان نمی‌توان از طرق دیگر این امنیت را در جامعه برقرار کرد، چرا که اصل مقصد دین است به این گروه «قاصد الشریعه» می‌گویند.
این عضو شورای علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم افزود: جریان روشنفکری اهل سنت به این تفکر طور دیگری یعنی سیارتر و غیرمنطقی تر پاسخ داده است که این مساله ناشی از آن می شود که آنان به عقل عرفی غربی سوق داده شده اند، این جریان به نو اعتزالی معروف هستند در واقع سردمدار این جریان سید الجمال و کواکبی هستند که از سوی علمای الازهر به دلیل حرکت به سمت عقل عرفی غربی تکفیر می شوند.
وی با اشاره به دو برداشت دین حداکثری و دین حداقلی افزود: همان طور که در مساله فرهنگ با این پرسش رو به رو هستیم که آیا هر فرهنگی نسبت به هر محتوایی بلاشرط است یا خیر؟ در حوزه دین هم با چنین سوالی مواجه ایم.
زمان و مکان متغیر وابسته به دین هستند
راهدار با اشاره به اینکه زمان و مکان متغیر وابسته به دین هستند و دین خود متغییر مستق است، ادامه داد: تحول در دین با زبان شروع نمی شود بلکه تحول در دین از قلب شروع می شود و با زبان جلو می رود و در عین و عمل محقق می شود.
این عضو شورای علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم عنوان کرد: یکی از ادعای دین اسلام تبیان بودنش است یعنی مبین است و من توان این را دارم که آن چه مورد نظر من است را به مخاطب برسانم.
وی افزود: در طول تاریخ ۱۲۴ هزار پیامبر داشته ایم که تنها نام ۲۵ نفر آنان در قرآن ذکر شده است، بنابراین این طور نبوده است که بسیاری از ساختارهای مذهبی را بشر خود مستقل از دین فهم کرده باشد.
وی خاطرنشان کرد: لیبرالیسم از دو حوزه عمومی و خصوصی سخن می گوید و مدعی عدم دخالت در حوزه خصوصی است، حال آن که کشورهای غربی بر پایه همین تئوری بر تمامی جزئیات تلفن همراه شما نظارت دارند و این مساله موید آن است که لیبرالیسم از ریشه و بنیان غلط بوده است.
بنیادگرایی به مثابه اصطلاح ربطی به اسلام ندارد
راهدار اشاره به اینکه عقل بریده از وحی برابر با لیبرالیسم و عقل ذیل وحی یعنی عقل پیغمبر، یادآور شد: بنیادگرایی به مثابه اصطلاح ربطی به اسلام ندارد و این بازی غرب است که سلفی گری را به اسلام ربط می دهد، تفاوت ما با داعش در تفسیر و محتوا است، داعش معتقد است مه ما باید به اصل دین و قرآن بازگردیم این گفته ها غلط نیست بلکه روش این جریان غلط است، این جریان غلط می فهمند.
انتظارات از دین بر فهم از دین تاثیر می‌گذارد
در ادامه، دکتر علیرضا علوی تبار؛ روشنفکر دینی و و پژوهشگر حوزه مطالعات اسلامی اظهار کرد: زمانی که از تحول زمانه صحبت می کنیم به طور مشخص باید تحول اندیشه ها، تحول در فناوری و تکنولوژی، تحول در نظام های اجتماعی و دانش معتبر را مورد لحاظ قرار دهیم، بنابراین تحول زمانه دارای ابعاد مختلفی است که این مساله بر باورهای دینی و نوع دین داری کاملا متفاوت است.
وی تصریح کرد: ما مباحث دینی را در قالب اخلاق، احکام و فروع آن طبقه بندی می کنیم و این ۳ سطح یعنی باور به خلقیات، باورها و رفتارها را در دین جست و جو می کنیم، از این رو باید مشکلات نظری و عملی ما در دین با توجه به زمان پاسخ داده شود.
علوی تبار با بیان اینکه آن چه ما به عنوان اعتقادات دینی ساختیم اصلا ویژگی الهی ندارد، ادامه داد: نوع انتظارات از دین بر فهم از دین تاثیر می گذارد، به عبارت دیگر نوع تلقی ما در فهم متن دینی تاثیر می گذارد.
روشنفکر دینی نه تک گویی مدرنیته و نه تک گویی سنت را می پذیرد
روشنفکر دینی و و پژوهشگر حوزه مطالعات اسلامی با طرح این سوال که آیا دین باید به همه پرسش هایش بشری پاسخ دهد، عنوان کرد: ما از جهان پیرامون مان ۴ تصویر داریم، نخست تصور علمی، متافیزیکی، هنری و دینی که هر یک از این تصاویر بخشی از نیازهای ما را پاسخگو هستند.
وی با اشاره به اینکه میراث سنتی ما به معنای انباشت جهل نیست، خاطرنشان کرد: روشنفکر دینی نه تک گویی مدرنیته و نه تک گویی سنت را می پذیرد بلکه گفت و گوی انتقادی از دین را مورد لحاظ قرار می دهد، امروز تک گویی مدرنیته اعتباری ندارد چرا که در خود غرب هم به عقل مدرن انتقاداتی وارد است، از این رو عصری کردن دین معنا پیدا می کند.
علوی تبار با اشاره به سخنان دکتر شریعتی مبنی بر اینکه محور اصلی جامعه دینی برادری است و این امر محقق نمی شود مگر در سایه برابری، یادآور شد: دکتر سروش هم معتقد هستند که جامعه دینی بر ایمان مبتنی است و این امر بدون آزادی میسر نمی شود.
مطهری اولین کسی بود که مطرح کرد فقه دهاتی بوی دهات می دهد
روشنفکر دینی و و پژوهشگر حوزه مطالعات اسلامی اظهار کرد: دو نوع دین شناسی وجود دارد نخست دین شناسی مقرراتی و دوم دین شناسی الگوگرا، بنابراین باید بین این دو روش تفکیک قائل شد.
وی خاطر نشان کرد: مطهری اولین کسی بود که مطرح کرد فقه دهاتی بوی دهات و فقه شهری بوی شهر، فقه عرب بوی عرب و فقه عجم بوی عجم می دهد، به طور مثال آیت الله منتظری فقهی متفاوت از فقه آیت الله گلپایگانی تدریس می کرد، یکی فقه اش آمیخته با مباحث فلفی بود و دیگری نه.
نظریه رویاهای رسولانه سروش مورد توافق تمامی روشنفکران دینی نیست
علوی تبار افزود: نظریه رویاهای رسولانه سروش مورد توافق تمامی روشنفکران دینی نیست، ایشان چیزی را تشریح کرده اند که مشخص نیست بنابراین نمی‌توان با وجود این ابهامات در مورد این نظریه تفسیری ارائه کرد.
روشنفکر دینی و پژوهشگر حوزه مطالعات اسلامی عنوان کرد: مشکل ما بیشتر با سلفی جهادی است تا سلفی فرهنگی، سلفی تابعی از متغییرها است، به عبارت دیگر سلفی‌گری حاصل پرسش نادرست از دین است، چرا که این عده نتوانستند دین را متناسب با زمان بازخوانی کنند.
۹۰ درصد رفتارهای ما غیر اسلامی است
وی با بیان اینکه همان گونه که نمی توان رفتار مسلمان ها را به اسلام مرتبط کرد نمی توان رفتارهای لیبرال ها را به لیبرالیسم ارتباط داد، افزود: ۹۰ درصد رفتارهای ما غیر اسلامی است، بنابراین نباید طوری در مورد لیبرالیسم قضاوت کرد مه ابتدا دامان خودمان را بگیرد.
علوی تبار خاطرنشان کرد: آمریکایی ها خیلی کارها می کنند اما نمی توان این کارها را به لیبرالیسم ربط داد همان گونه که نمی توان اقدامات مسلمانان و کشورهای اسلامی را به اسلام نسبت داد.
