کسب و کارهای سنتی روبه انقراض
با رونق گرفتن کسب و کارهای جدید که بر اساس صنعت دیجیتال هویت خود را قوام یافته میبیند، سوال اساسی مقابل فعالان کسب و کار سنتی درجهان ایجاد شده است.
در اورپا و آمریکا و آسیای جنوب شرقی، شواهد و دادهها نشانی دادهاند که اینترنت و رایانه به عنوان دو رکن اساسی کسب و کار نوین، در بسیاری از مشاغل توانسته بخش زیادی از صنعت مورد بحث را تحت تاثیر قرار داده و به نوعی مشاغلی که هنوز بر اساس روابط سنتی حاکم هستند، از چرخه رقابت حذف شوند. به عنوان مثال در حوزه مسکن طی چند دهه اخیر آمریکا یکی از اصلیترین کشورهایی بوده که شبکههای اینترنتی و فضای مجازی توانسته است داد و ستدها را مدیریت و به نفع خریدار تنظیم کند. یا در کشوری ماند ژاپن، حوزه حمل و نقل به شدت تحت تاثیر کسب و کارهای دیجیتالی قرار گرفته است. در ایران هم چند صباحی است که کسب و کارهای دیجیتال یا الکترونیکی به بحث روز تبدیل شده است. صنعت بانکداری جزو اولین کسب و کارهای رایانه ای بود که ضرورت وجود اینترنت و دیجیتالی شدن روابط اقتصادی را درک کرد و به صورت گسترده از این صنعت بهره برد. در طول دو سه سال اخیر موضوع کسب و کار دیجیتالی به سایر مشاغل هم کشیده شده است. مسکن و حمل ونقل زمینههای جدید اقتصادی را به وجود آوردهاند. مثلا سایت دیوار یکی از پربازدیدترین سایتهای خرید و فروش مسکن در ایران است که توانسته حجم مناسبی از دادوستدهای مسکن در تهران را به خود اختصاص دهد. در حوزه حمل ونقل شهری هم برخی از فعالیتهای دیجیتالی توانسته است نظر مردم را به خود جلب کند. در گزارش پیش رو خبرنگار ما گشتی با تاکسی اینترنتی در سطح شهر زده است تا یشتر از خدمات این نوع تاکسیها مطلع شوید:
چرا ارزان است
در ابتدا خبرنگار«تجارت»برای اینکه از چند و چون تاکسی اینترنتی مطلع شود، نرم افزار یکی از دو شرکت تاکسی اینترنتی که در تهران فعالیت دارند را در گوشی اش نصب میکند و اقدام به درخواست تاکسی میکند، سفر نخست را از مبدا میدان شهرزیبا و مقصد خیابان کارگر شمالی در نظر می‌گیرد، مبلغ تعیین شده 10هزار تومان است، یعنی 5هزار تومان کمتر از هزینه کرایه تاکسی تلفنی و بی سیم باید پرداخت شود. گزینه ثبت در خواست را تایید میکنیم و کمتر از 10 ثانیه عکس شخص و شماره تماس راننده مورد نظرو همچنین شماره پلاک و رنگ تاکسی به روی صفحه نمایش رویت میشود و در این پیام اعلام میشود ظرف مدت 1دقیقه تاکسی در محل مورد نظر حضور پیدا میکند، خودمان را حاضر میکنیم تا گشتی در شهر با تاکسی تلفنی بزنیم.
«محمد_ف» راننده جوانی که از چهره اش پیداست خوش برخورد است، سر صحبت را باز میکنیم و از او می‌خواهیم در باره روش فعالیت تاکسیهای اینترنتی برایمان بگوید:«تاکسیهای اینترنتی در کشورهای جهان اول راه‌اندازی شده است و خوشبختانه این طرح نیز چند ماهی است که با استقبال شهروندان تهرانی مواجه شده است.»
از او میپرسیم چرا این تاکسی از دیگر تاکسیها که در شهر مشغول به کارند ارزانتر کرایه دریافت میکنند؟ پاسخ می‌دهد:«هزاران دلیل دارد که این تاکسیها کرایه بسیار کمتری از تاکسیهای دیگر دریافت میکنند، به طور مثال این شرکت به شکل نرم افزاری است و نیازی به کارمند اپراتور ندارد همین یک موضوع باعث کاهش هزینه حقوق به متصدی اپراتور برای شرکت بهحساب می‌آید.» اوادامه می‌دهد:« بنده کارمند یک شرکت خصوصی در خیابان کارگر شمالی هستم و هر روز با خودرو ام به محل کارم می‌روم در گذشته برای رفتن به محل کار با خودروام به شکل تک سرنشین در خیابان تردد می‌کردم، اما با راه‌اندازی این شرکت در زمانی که بخواهم به محل کار بروم یک ساعت زود تر نرم افزارم را روشن می‌کنم و در صورتی که سرویس در نزدیک‌ترین محل سکونت ام تا محله کارم در نرم افزار مشخص شود اعلام آمادگی می‌کنم با این کار روزی 20 هزار تومان برایم می‌ماند که خرج سوخت خودرو ام تامین میشود.»
این راننده تاکسی اینترنتی که بسیار با احتیاط رانندگی میکند، در ادامه صحبت‌هایش میگوید:« بعضی از رانندگان تاکسی اینترنتی به شکل دائمی‌در سطح شهر فعالیت دارند، به این شکل که اگر مسافری از میدان صادقیه سوار کنند و به مقصد میدان انقلاب برسانند، آنها در همان محیط(میدان انقلاب) مجددا یک سرویس دیگر دریافت میکنند، این کار باعث میشود که رانندگان مسیر برگشت را بدون مسافر بر نگردند، این موضوع کاهش هزینه کرایه را به دنبال می‌آورد.» وی بالا بودن نرخ کرایه از سوی تاکسی تلفنی(آژانس)و تاکسی بیسم را عامل اصلی استقبال شهروندان تهرانی به تاکسی اینترنتی میداند، میگوید:« یکی دیگر از موضوعاتی که برای شهروندان اهمیت دارد مشخص شدن هزینه کرایه قبل از شروع سفر است، این درحالی است که رانندگان آژانس‌ها و تاکسی بی سیم به دلایل گوناگون شامل قرار گرفتن مقصد در محدوده طرح ترافیک، وجود ترافیک و توقف اقدام به بالا بردن هزینه کرایه میکنند. همچنین در صورتی که مسافران که اشتراک دارند چندین بار از تاکسی اینترنتی استفاده کنند شامل تخفیف می‌شوند همچنین اگر مسافرانی که این نرم افزار را دارند و اقدام به معرفی فرد دیگری کنند و آن فرد معرفی شده این نرم افزار را در تلفن همراش راه‌اندازی کند و از خدمات تاکسی اینترنتی استفاده کند به آن فرد معرف یک سرویس داخل شهری رایگان از طرف شرکت دریافت میکند که این موضوع خود عامل تشویق شدن شهروندان به این نوع خدمات به حساب می‌آید.» وارد خیابان کارگر شمالی می‌شویم و به دلیل نزدیک شدن به مقصد راننده دیگر صحبت نمی‌کنم و چند لحظه بعد به محل مورد نظرمان می‌رسیم و راننده همان مبلغ مشخص شده در زمان قبل از حرکت را که به ما اعلام شده بود را دریافت میکند.
امنیت بالا
برای اینکه به شکل کامل از این تاکسیهای اینترنتی با خبر شویم، مجددا از طریق نرم افزار تاکسی اینترنتی در خواست تاکسی میکنیم، مسیر مان از خیابان کارگر شمالی به سمت میدان انقلاب انتخاب میکنیم، هزینه آن 5هزارتومان تعیین میشود و گزینه ثبت درخواست را اعلام میکنیم، مشخصات راننده و خودرو برایمان به نمایش گذاشته میشود، در خواست با موفقیت ثبت میشود و تنها مدت زمان انتظار تاکسی را 3دقیقه اعلام میکند.
«شهاب_ ر»راننده تاکسی اینترنتی دیگر است، او نیز با روی خوش هم صحبتمان میشود، میگوید:« مدارک گوناگونی را این شرکت تاکسی اینترنتی از رانندگان دریافت میکنند، یکی از این مدارک نداشتن سوءپیشینه است که این امر نشان دهنده آن است که رانندگان کاملا افراد واجد شرایط هستند، حتی در مرحله ثبت نام مدل خودروهای که پایین تر از سال90 هستند باید معاینه فنی مجدد بگیرند، کارت ماشین و کارت بیمه نیز به رویت مسئولان استخدامکننده تاکسی اینترنتی قرار می‌گیرد.» وی به‌امنیت مسافران برای استفاده از تاکسیهای اینترنتی نسبت به تاکسی تلفنی و بی سیم می‌پردازد، میگوید:« شماره تماس راننده قبل از شروع سفر در نرم افزار تاکسی اینترنتی به نمایش گذاشته میشود، همچنین چهره راننده، شماره پلاک خودرو، نوع و رنگ خودرو در اختیار مشتری برای هر یک از سفرها قرار می‌گیرد تا در صورت ایجاد مشکل مسافران بتوانند به راحتی موضوع را پیگیری کنند. یکی دیگر از ویژگی‌های تاکسی اینترنتی این است که به صورت جی پی اس (مسیر یاب) در طول سفر متوجه می‌شوید کجا قرار دارید و خانواده کودکانی که می‌خواهد از این تاکسی استفاده کنند متوجه می‌شوند مسافرشان در حال حاضر چه مسافتی را طی کرده است.»
بالا بودن سرعت خدمات رسانی
در گوشه میدان انقلاب خودرویی پارک شده و راننده آن چشم از تلفن همراه اش بر نمیدارد، آن طور که پیداست این خودرو تاکسی اینترنتی است، جلو می‌رویم و از راننده می‌خواهیم ما را تا میدان صادقیه ابتدای شروع گزارش مان برساند. این بار از او درخصوص نحوه خدمات رسانی تاکسیهای اینترنی میپرسیم، که پاسخ می‌دهد:« شما می‌توانید با راه‌اندازی این نرم افزار در زمانی که می‌خواهید تاکسی سفارش دهید تعداد تاکسیهای فعال در محل مورد نظرتان را رویت کنید، همچنین به دلیل اینکه نشانی مقصد روی نقشه مشخص میشود رانندگان به راحتی میتوانند نشانی را پیدا کنند.» وی در ادامه میافزاید:« یکی دیگر از دلایلی که سرعت خدمات رسانی این تاکسیها را بالا برده، مربوط به تعداد بالای تاکسی‌هاست، به طوری که یکی از 2 شرکت اینترنتی تاکسی بیش از 30هزار تاکسی درسطح شهر دارد و از سوی دیگر این تاکسیها برای اینکه مسافر بیشتری جابه جا کنند در زمان سفر از معابری که بار ترافیکی کمتری دارند تردد میکنندتا مسافرانشان را به مقصد مورد نظر برسانند و بتوانند مسافر دیگر سوار کنند؛ اما تاکسیهای تلفنی و بیسیمی‌برای اینکه پول بیشتری از مسافر بگیرند حاضرند در مسیرهای پر ترافیک تردد کنند.»
او انتقاداتی را نیز به این شرکت وارد میکند، میافزاید:« 13درصد کرایه دریافتی متعلق به شرکت است، اما این درصد که شرکت از کرایه هر سفر از ما کم میکند در هر زمانی از شبانه روز ودر هر شرایط آب و هوایی است، به طور مثال چند روز پیش که برف سنگینی در تهران بارید، یک مسافر را ازمحله وحیدی شرق تهران به محله یافت آباد جنوب غربی تهران بردم و 14هزار تومان کرایه دریافت کردم، این درصورتی است که اگر این مسافر با تاکسی تلفنی میخواست همین سفر را طی کند باید 30 هزار تومان در آن هوای برفی پرداخت می‌کرد، اما موضوع اینجاست که این شرکتها باید در زمانی که هوا نامناسب است از رانندگانی که اقدام به خدمات رسانی به مشتریان میکنند تعرفه کمتری را دریافت کنند.» او یکی دیگر از انتقاداتی که به این شرکت وارد میکند را مربوط به هزینه اینترنت دستگاه رانندگان میداند، میافزاید:« رانندگان باید هزینه فعال بودن اینترنت خودرو شان را خودشان پرداخت کنند و اگر این هزینه را شرکت پرداخت کند، کرایه دریافتی از مسافران را رانندگان کمتر در نظر میگیرند.» این راننده در ادامه میافزاید:« این طرح در بسیاری از کلانشهرهای جهان در حال اجرا ست ودر تهران این طرح بیشتر در محلات شمالی و غربی به شکل مطلوبی در حال اجراست.»
تاکسیهای اینترنتی مجوز بگیرند
برای اطلاع بیشتر از روند فعالیت تاکسیها اینترنتی خبرنگار«تجارت» در این خصوص نظر« شهاب الدین بیمقدار» عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی را گرفته است. او در این باره میگوید:« در جریان هستیم که تاکسی‌هایی به شکل اینترنتی در شهر تهران خدمات رسانی میکنند و شهروندان نیز به دلیل هزینه کمتر کرایه آنها به استقبال این نوع خدمات رفتهاند، اما موضوعی که اینجا مطرح میشود این است که باید این شرکتها مجوز لازم را از نهادهای مربوط اخذ کنند تا مشکلی در اینخصوص صورت نگیرد.» این نماینده مجلس شورای اسلامی‌در ادامه میافزاید:« طبیعتا باید از تکنولوژی روز دنیا بهصورت مطلوبی استفاده کنیم و جامعه مان را به خصوص در کلانشهر‌ها توسعه دهیم و از فناوری‌های روز دنیا عقب نمانیم.» او درپاسخ به سوال خبرنگار «تجارت» درباره اینکه تاکنون موضوع تاکسیهای اینترنتی را در کمیسیون شوراها مجلس مورد بررسی قرار دادهاید؟ پاسخ می‌دهد:« این موضوع تاکنون مطرح نشده است و بیشتر در این کمیسیون مسائل کلی مطرح و مورد بررسی قرار می‌گیرد.»
این نماینده مجلس ادامه می‌دهد : «تاکسیهای اینترنتی حدود 2سال پیش فعالیت خود را در محدوده شهری آغاز کردند و یکی از شرکتهای اینترنتی تاکسی هزاران کاربر دارد و این طرح در کلانشهرهای کشور مانند مشهد، تبریز و تهران در حال اجراست.»
درخواست همکاری داریم
در این گزارش سراغ«ابوالفضل قناعتی» عضو شورای شهر تهران رفته‌ایم تا نظر این عضو شورای شهر را جویا شویم، او در این باره میگوید:« 2شرکت اقدام به فعالیت تاکسیهای اینترنتی کرده‌اند، این اقدام بسیار کار خوب و پسندیده ای است و به دلیل خدمات سریع و ارزان بودن کرایه مورد استقبال شهروندان قرار گرفته است، در حال حاضر این شرکت مجوز‌های لازم برای فعالیت را گرفته‌اند و مشکلی در این خصوص وجود ندارد و شورای شهر نیز از فعالیتهای که به نفع شهروندان و شهر باشد استقبال میکند، اما تنها مشکلی که در این طرح وجود دارد این است که شرکتها در زمینه استفاده از رانندگان توجه لازم را ندارد و هر کسی که بخواهد در این صنف فعالیت کنند را می‌پذیرد، در صورتی که راننده تاکسی باید یکسری شرایط را داشته باشد.» او درپاسخ به سوال خبرنگار«تجارت»درباره اینکه تاکنون پیگیری‌های را انحام دادهاید تا این طرح به شکل مناسب تری رونق بگیرد؟ پاسخ می‌دهد:« معاونت حمل ونقل ترافیک شهرداری تهران، سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران و شورای شهر جلسات گوناگونی را با مسئولان این 2 شرکت تاکسی اینترنتی انجام دادهاند و از این شرکتها خواسته شده تا به عنوان یکی از شرکتهای زیر مجموعه تاکسیرانی شهرداری تهران مشغول به فعالیت شوند و ضوابط و مقررات استخدام رانندگان را بیشتر توجه کنند. در حال حاضر بیش از 24 شرکت تاکسی در تهران زیر نظر سازمان تاکسیرانی فعالیت دارند و این 2 شرکت نیز در کنار این 24 شرکت میتوانند به فعالیت شان به شکل مطلوب تر خدمات رسانی کنند.» او درپاسخ به سوال دیگر خبرنگار«تجارت» در خصوص اینکه چه منفعتی دارد که این شرکت زیر نظر شهرداری و تاکسیرانی فعالیت کند؟ میگوید:« در ابتدا باید بگویم در صورتی که این 2 شرکت زیر نظر سازمان تاکسیرانی فعالیت کنند باعث ایجاد تعامل و مدیریت یک پارچه خدمات رسانی میشود و از سوی دیگر رانندگان این شرکتها مورد تائید قرار میگیرند و باعث پیشگیری از معضلات اجتماعی میشود و همچنین شرکتها میتوانند از خدمات سازمان تاکسیرانی نظیر بیمه رانندگان و اینترنت استفاده کنند.»
مخالفان و موافقان
موضوع تاکسیهای اینترنتی این روزها بسیار مورد توجه شهروندان و مسئولان قرار گرفته است، این طرح حمل و نقل شهری موافقان و مخالفانی دارد. رئیس اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران پیش از این اعلام کرده بود این دو شرکت به دلیل مغایرت فعالیت با جواز صنفی، پلمپ می‌شوند، جوهر این خبر هنوز خشک نشده بود که روابط عمومی‌اتاق بازرگانی ایران این خبر را تکذیب کرد.
از سوی دیگر وزیر ارتباطات از حمایت دولت در راه‌اندازی اینگونه فعالیت‌ها خبر داد و آب پاکی را روی دست مخالفان این طرح ریخت گفت:« ممکن است برخی بخواهند موانعی ایجاد کنند اما وزارت ارتباطات و دولت از فعالیت تاکسیهای اینترنتی به عنوان بخشی از خدمات الکترونیکی حمایت خواهد کرد.» در این میان رئیس سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران به عنوان مخالف اجرا شدن این طرح بر آمد، گفت:«هیچکس پاسخگوی امنیت و تأیید صلاحیت اینگونه خودروها نیست و باید پلیس و سایر ارگانهای امنیتی به این مسأله ورود کنند.» در جواب رئیس تاکسیرانی شهرداری تهران، انجمن کسب و کار اینترنت اعلام کردند که این مراکز با پلیس فتا و پلیس اماکن کاملا همکاری دارند.
پیگیری بی نتیجه
در این گزارش سعی کردیم تا با مسئولان اتحادیه تاکسی سرویس‌ها گفتگو کنیم، «قاسم قربانی خواه» رئیس موسسات توریستی و خودرو کرایه تهران تنها به این موضوع اشاره کرد:« که تمامی‌شرکتهای تاکسی اینترنتی بدون مجوز فعالیت میکنند.» او در ادامه سوالات خبرنگار ما گفت:«اجازه مصاحبه را باید روابط عمومی‌اتحادیه صادر کند.» خبرنگار ما تمامی‌تلاش خود را انجام داد تا با روابط عمومی‌اتحادیه ارتباط برقرار کند که تا تنظیم این گزارش این ارتباط برقرار نشد.
منبع: تجارت_ محمدخادمی
