آنچه در مورد شیمی درمانی باید بدانید؟

به گزارش ایلنا، پزشکان اغلب شیمی درمانی را به عنوان درمانی برای سرطان توصیه می‌کنند. شیمی درمانی از دارو‌هایی استفاده می‌کند که تقسیم سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد و از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند.

بسیاری از دارو‌های شیمی درمانی عوارض جانبی دارند که می‌تواند شدید باشد. اما اگر پزشک توصیه کند که فرد شیمی درمانی نیاز دارد، این بدان معنی است که مزایای آن احتمالاً از عوارض جانبی شیمی درمانی بیشتر خواهد بود.

فرد اغلب به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی کلی، شیمی درمانی را انجام می‌دهد که ممکن است شامل جراحی و پرتودرمانی نیز باشد. این درمان‌ها در بسیاری از موارد سرطان مؤثر است. با این حال، اثربخشی آن‌ها غالباً از بین فاکتور‌های دیگر به مرحله سرطان نیز بستگی دارد. مراجعه به پزشک به شخص کمک می‌کند تا درک کند که از شیمی درمانی انتظار چه چیزی را دارد.

شیمی درمانی چیست؟

دارو‌های شیمی درمانی با جلوگیری از تقسیم سلول‌های سرطانی، سرطان را درمان می‌کنند. بدن سالم دائماً از طریق فرآیند تقسیم و رشد، سلول‌ها را جایگزین می‌کند. با بروز سرطان، سلول‌ها به طور غیرقابل کنترل تولید مثل می‌کنند. از آنجا که بخشی از بدن سلول‌های بیشتری را تولید می‌کند، آن‌ها شروع به اشغال فضایی می‌کنند که سلول‌های مفید قبلاً از آن گرفته شده بودند.

درمان می‌تواند:

• حمله به سلول‌های سرطانی در سراسر بدن یا  موقعیت‌ها یا فرآیند‌های خاص را هدف قرار دهد.

شیمی درمانی می‌تواند تعداد پلاکت‌های فرد را کاهش دهد

شیمی درمانی چه می‌کند؟

دارو‌های شیمی درمانی می‌توانند:

• از تقسیم سلولی جلوگیری کند.

• منبع غذایی سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهد (آنزیم‌ها و هورمون‌های مورد نیاز برای رشد)

• شروع آپوپتوز یا "خودکشی" سلول‌های سرطانی

چرا از شیمی درمانی استفاده می‌کنیم؟

• قبل از جراحی برای کوچک شدن تومور

• بعد از عمل یا بهبود، برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده و تأخیر یا جلوگیری از عود

• برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و کاهش علائم در مراحل بعدی، حتی اگر درمان بعید باشد.

چه انتظاری از شیمی درمانی داریم؟

شیمی درمانی یک روش تهاجمی است که می‌تواند عوارض جانبی شدیدی را هم در طول درمان و هم بعد از مدتی داشته باشد. دلیل این امر این است که دارو‌ها اغلب سلول‌های سرطانی و سلول‌های سالم را هدف قرار می‌دهند.

با این حال، درمان زودرس که شامل شیمی درمانی است، بعضی اوقات می‌تواند به یک درمان کامل برسد. این باعث می‌شود عوارض جانبی برای بسیاری از آن‌ها ارزشمند باشد. همچنین، اکثر علائم ناخواسته پس از اتمام درمان از بین می‌روند.

برای برخی افراد صحبت کردن با یک مشاور در مورد سرطان و شیمی درمانی مفید است.

شیمی درمانی چه مدت طول می‌کشد؟

پزشک با فرد برنامه ریزی می‌کند که مشخص می‌کند جلسات درمانی چه زمانی انجام می‌شود و به چه تعداد جلسه نیاز دارند.

یک دوره از درمان بسته به نوع و مرحله سرطان می‌تواند از یک دوز واحد در یک روز تا چند هفته متغیر باشد.

افرادی که به بیش از یک دوره درمانی احتیاج دارند، یک دوره استراحت دارند تا بدنشان بهبود یابد.

ممکن است یک فرد در یک روز تحت درمان قرار داشته باشد، به دنبال آن یک هفته استراحت، سپس یک درمان یک روزه دیگر و به دنبال آن یک دوره استراحت سه هفته و غیره. ممکن است شخص این کار را چندین بار تکرار کند.

برای برخی افراد ممکن است صحبت کردن با یک مشاور در مورد جنبه‌های روحی و عاطفی سرطان و شیمی درمانی مفید باشد.

آزمایش خون:

آزمایش خون سلامت فرد را ارزیابی کرده و اطمینان حاصل می‌کند که قادر به مقابله با عوارض جانبی احتمالی خواهد بود.

سلامت کبد: کبد مواد شیمیایی شیمی درمانی و سایر دارو‌ها را تجزیه می‌کند. اضافه بار کبد می‌تواند مشکلات دیگری را ایجاد کند. اگر آزمایش خون مشکلات کبدی را قبل از درمان تشخیص دهد، ممکن است فرد مجبور شود درمان را به تعویق بیاندازد تا بهبود یابد.

تعداد کم گلبول‌های قرمز یا سفید خون یا پلاکت‌ها: اگر این تعداد خون قبل از درمان کم باشد، ممکن است فرد قبل از شروع شیمی درمانی صبر کند تا به حد سالم برسد.

انجام یک آزمایش خون منظم در طول دوره درمانی مهم است تا اطمینان حاصل شود که عملکرد خون و کبد تا حد ممکن سالم بماند و بر اثربخشی درمان نظارت داشته باشد.

دوز دارو‌های شیمی درمانی:

بیشتر افراد شیمی درمانی را در یک محیط بالینی دریافت می‌کنند، اما گاهی اوقات فرد می‌تواند آن را در خانه انجام دهد.

راه‌های استفاده از شیمی درمانی شامل موارد زیر است:

• از طریق دهان، به صورت قرص، شربت یا کپسول

• به صورت تزریق عضلانی یا تزریق داخل وریدی

• بصورت موضعی، روی پوست

در بعضی موارد ممکن است فرد بتواند دارو را در خانه مصرف کند. با این حال، آن‌ها برای بررسی سلامتی و نحوه واکنش آن‌ها به درمان، باید به طور منظم به بیمارستان مراجعه کنند.

فرد باید دقیقاً همانطور که پزشک تجویز می‌کند، طبق دوز مصرف کند. در صورت فراموش کردن یک دوز در زمان مناسب، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرند.

بعضی اوقات، فرد به دوز مداوم احتیاج خواهد داشت. این بدان معنی است که آن‌ها ممکن است مجبور به استفاده از پمپ باشند که دارو را به آرامی برای چند هفته یا ماه به بدن تزریق کند.

شیمی درمانی می‌تواند به ریزش مو منجر شود.

عوارض شیمی درمانی:

شیمی درمانی بسته به نوع و میزان درمان، می‌تواند عوارض جانبی از خفیف تا شدید ایجاد کند. برخی از افراد ممکن است عوارض جانبی کمی داشته باشند و عوارض جانبی نداشته باشند.

طیف گسترده‌ای از اثرات منفی که می‌تواند رخ دهد، از جمله:

۱: حالت تهوع و استفراغ

حالت تهوع و استفراغ عوارض جانبی معمولی است. پزشکان ممکن است دارو‌های ضد میکروبی را برای کاهش علائم تجویز کنند.

۲: مو، ناخن و پوست

شیمی درمانی می‌تواند به ریزش مو منجر شود. ممکن است برخی از افراد ریزش مو را تجربه کنند، یا ممکن است چند هفته پس از شروع برخی از انواع شیمی درمانی، مو‌های آن‌ها نازک یا شکننده شود. این می‌تواند روی هر بخشی از بدن تأثیر بگذارد.

پوشیدن کلاه مخصوص می‌تواند پوست سر را در حین درمان شیمی درمانی خنک نگه دارد، که ممکن است به جلوگیری یا کاهش ریزش مو کمک کند.

بیشتر افراد متوجه می‌شوند که پس از پایان درمان موهایشان دوباره رشد می‌کند.

ناخن‌ها نیز می‌توانند پوسته پوسته و شکننده شوند.

ممکن است پوست در مقابل نور خورشید خشک و زخم و حساس شود. مردم باید در مقابل تابش مستقیم خورشید مراقبت کنند، از جمله:

اجتناب از قرار گرفتن در معرض خورشید در حوالی ظهر

استفاده از ضد آفتاب

پوشیدن لباس‌هایی که حداکثر محافظت را دارند.

کدام غذا‌ها می‌توانند به رشد مو‌های فرد کمک کنند؟ اطلاعات بیشتر در اینجا.

۳: خستگی

برخی از افراد ممکن است خستگی را تجربه کنند. آن‌ها ممکن است این مورد را بیشتر اوقات یا فقط بعد از برخی فعالیت‌ها تجربه کنند.

برای کاهش خستگی، فرد باید سعی کند:

استراحت کنید

از انجام کار‌هایی که سخت هستند خودداری کنید

افرادی که دچار خستگی شدید هستند باید با پزشک خود صحبت کنند، زیرا این می‌تواند نشانه کم خونی باشد.

۴: اختلال شنوایی

سموم موجود در بعضی از انواع شیمی درمانی می‌توانند روی سیستم عصبی تأثیر بگذارند و منجر به:

وزوز گوش یا زنگ در گوش

کم شنوایی موقت یا دائمی

مشکلات تعادل

فرد باید هرگونه تغییر شنوایی را به پزشک گزارش دهد.

۵: عفونت

شیمی درمانی می‌تواند باعث شود تعداد گلبول‌های سفید، که به محافظت بدن در برابر عفونت کمک می‌کند، افت کند. این منجر به تضعیف سیستم ایمنی و خطر بیشتر عفونت می‌شود.

افراد باید اقدامات احتیاطی را انجام دهند تا خطر ابتلا به عفونت کاهش یابد.

این شامل:

مرتب شستن دست‌ها

تمیز نگه داشتن هرگونه زخم

اگر فردی مشکوک به عفونت باشد، در مراحل اولیه درمان قرار گیرد

پزشک ممکن است آنتی بیوتیک‌ها را برای کمک به کاهش خطر تجویز کند.

بسیاری از دارو‌های شیمی درمانی عوارض جانبی دارند که می‌تواند شدید باشد

۶: مشکلات خونریزی

شیمی درمانی می‌تواند تعداد پلاکت‌های فرد را کاهش دهد. این بدان معنی است که خون نیز مانند گذشته معمولاً لخته نخواهد شد.

شخص ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

کبودی آسان

خونریزی بیشتر از حد معمول از یک برش کوچک

خونریزی مکرر بینی یا خونریزی لثه

اگر تعداد پلاکت خیلی کم شود، ممکن است فرد به انتقال خون نیاز داشته باشد.

افراد باید در هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند پخت و پز، باغبانی یا تراشیدن مراقب باشند تا خطر آسیب دیدگی خود را کاهش دهد.

۷: کم خونی

گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را به تمام بافت‌های بدن منتقل می‌کند. شیمی درمانی می‌تواند باعث ریزش سطح گلبول‌های قرمز شود. این امر به کم خونی منجر می‌شود.

علائم شامل:

خستگی

تنگی نفس

تپش قلب

مصرف آهن اضافی ممکن است به بدن کمک کند که سلول‌های قرمز خون بیشتری داشته باشد. افراد می‌توانند آهن بیشتری در رژیم غذایی خود مصرف کنند. منابع غذایی خوب شامل موارد زیر است:

سبزیجات برگ سبز تیره

لوبیا

گوشت

آجیل و خشکبار

آلو، کشمش و زردآلو

هرکسی که علائم شدید یا بدتر شدن آنمی را تجربه می‌کند، باید به پزشک خود مراجعه کند. برخی از افراد ممکن است نیاز به انتقال خون داشته باشند.

۸: موکوزیت

موکوزیت یا التهاب غشای مخاطی می‌تواند بر روی هر بخشی از دستگاه گوارش (از دهان تا مقعد) تأثیر بگذارد.

موکوزیت دهان بر دهان تأثیر می‌گذارد. معمولاً ۷-۱۰ روز پس از شروع درمان ظاهر می‌شود. علائم، که بسته به دوز شیمی درمانی می‌تواند متفاوت باشد، می‌تواند غذا خوردن یا صحبت کردن را دردناک کند. برخی از افراد احساس سوزش در دهان یا لب‌های خود دارند. اگر خونریزی رخ دهد، ممکن است به معنای آن باشد که فرد در معرض خطر عفونت است. علائم به طور معمول چند هفته پس از پایان درمان از بین می‌رود.

پزشک ممکن است برای کمک به پیشگیری یا درمان آن، دارو تجویز کند.

۹: از دست دادن اشتها

شیمی درمانی، سرطان یا هر دو می‌توانند بر نحوه پردازش مواد مغذی بدن تأثیر بگذارند، که می‌تواند منجر به از دست دادن اشتها و کاهش وزن شود. شدت آن بستگی به نوع سرطان و درمان شیمی درمانی دارد، اما فرد معمولاً بعد از درمان اشتهای خود را مجدداً به دست می‌آورد.

نکاتی برای رفع این موارد عبارتند از:

خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر و بیشتر

مصرف نوشیدنی‌های غنی از مواد مغذی مانند اسموتی‌ها از طریق نی برای کمک به حفظ مایعات و جذب مواد مغذی

افرادی که غذا خوردن آن‌ها را بسیار مشکل می‌کنند، ممکن است نیاز به گذراندن زمان در بیمارستان داشته باشند، جایی که متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند تغذیه‌ای را به صورت داخل وریدی یا از طریق لوله تغذیه فراهم کنند.

۱۰: بارداری و باروری

افراد غالباً در طول شیمی درمانی علاقه به رابطه جنسی را از دست می‌دهند، اما این معمولاً بعد از درمان برمی گردد.

باروری: برخی از انواع شیمی درمانی می‌تواند قدرت باروری در زنان و مردان را کاهش دهد. این اغلب، اما نه همیشه، پس از پایان درمان برمی گردد. با این حال، افرادی که مایل به فرزندآوری در آینده هستند ممکن است فریز اسپرم یا جنین را برای استفاده‌های بعدی در نظر بگیرند.

بارداری: کاملاً مشخص نیست که چگونه انواع مختلف شیمی درمانی ممکن است روی جنین در حال رشد تأثیر بگذارد. اگر یک زن در دوران بارداری به شیمی درمانی نیاز داشته باشد، پزشک ممکن است توصیه کند بعد از اولین هفته‌های ۱۲ تا ۱۴ هفته صبر کند، زیرا این زمانی است که اندام جنین به سرعت در حال پیشرفت است. در صورت ضرورت پزشک، شیمی درمانی را بعد از سه ماهه اول شروع می‌شود.

زنی که باردار است، حدود ۸ هفته قبل از تاریخ زایمان آخرین دوره شیمی درمانی را دریافت می‌کند تا خطر ابتلا به عفونت در مادر و نوزاد را در حدود زمان تولد کاهش دهد.

از آنجا که شیمی درمانی می‌تواند عوارض جانبی ناگواری داشته باشد، بهتر است در حین درمان از باردار شدن خودداری کنید.

۱۱: مشکلات روده

شیمی درمانی همچنین می‌تواند منجر به اسهال یا یبوست شود، زیرا بدن سلول‌های آسیب دیده را بیرون می‌زند.

علائم اغلب چند روز پس از شروع شیمی درمانی، شروع می‌شود.

۱۲: مشکلات شناختی و سلامت روان

حداکثر ۷۵ ٪ از افراد با توجه، تفکر و حافظه کوتاه مدت هنگام شیمی درمانی مشکلاتی را گزارش می‌کنند. تا حدود ۳۵ ٪ از این افراد، مشکلات شناختی ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها پس از درمان ادامه یابد. برخی افراد نوسانات خلقی و افسردگی را تجربه می‌کنند.

خود درمان و هم نگرانی فرد از این وضعیت ممکن است این علائم را باعث یا بدتر کند.

منبع:باشگاه خبرنگاران