قنادباشی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
اهداف و برنامه‌های رئیسی در سفر به سه کشور آفریقایی/ تلاش دولت برای فراهم کردن زمینه‌های کشت فراسرزمینی
تحلیل‌گر مسائل آفریقا گفت: اگر بخواهیم کشورهای آفریقایی را دسته‌بندی کنیم، خیلی‌هایشان قابلیت‌های خوبی از نظر اقتصادی دارند، اما برعکس تبلیغاتی که می‌شود همه کشورهای آفریقایی فقیر نیستند و دارای اندوخته‌های ارزی مناسب، قابلیت‌های معدنی و کشاورزی خوبی هستند که اگر ما تلاش‌مان را افزایش دهیم، می‌توانیم مثل دیگر کشورها از این قابلیت‌ها که بکر باقی‌مانده و حتی خود آفریقایی‌ها هم نمی‌توانند از آن استفاده کنند، زمینه‌های بهره‌برداری متقابل را فراهم کنیم.
قنادباشی تحلیل‌گر مسائل آفریقا در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال که آقای رئیسی در سفر به سه کشور آفریقایی کنیا، اوگاندا و زیمباوه چه اهدافی را پیگیری خواهد کرد، گفت: شاید درست‌ترین عنوان از علت این سفر، اجرای راهبرد درست و جدید در عرصه سیاست خارجی و فعالیت‌های دیپلماتیک ما، متناسب با منافع ملی، نیازهای ما و متناسب با شرایط جدید جهانی و شروع یک سلسله از رفت‌وآمدها، برای گسترش روابط تجاری و اقتصادی با آفریقا و بهره‌برداری ایران و قاره آفریقا از ظرفیت‌های متقابل است.
وی افزود: با توجه به جایگاهی که ما نزد ملت‌ها و دولت‌های آفریقایی به دلیل نداشتن سابقه استعماری داریم و دلیل دیگر حمایت‌هایی که در مدت ۴ دهه گذشته از آفریقا و جوامع مختلف بین‌المللی کردیم؛ لذا کوشش این است که در این سفر مقدمه و بستری فراهم شود تا ما باز هم بیش از گذشته و این‌بار به شکل جدی وارد عرصه همکاری با آفریقا شویم. از تشریفات و مسائل حاشیه‌ای پرهیز کنیم و وارد عرصه اقتصادی شویم. در این راهبرد که محوریت آن مسائل اقتصادی است، با توجه به فعال شدن معاونت اقتصادی وزارت خارجه، یکی از اهداف فرعی حائز اهمیت، فراهم کردن زمینه‌های کشت فراسرزمینی در کشورهایی است که قابلیت زیادی دارند و حاصلخیز هستند. به دلیل آب و هوا، در طول سال می‌توانند چندبار محصول دهند و احتیاج به سرمایه زیادی ندارند و می‌توانند نهاده‌های دامی را برای ما فراهم کنند این می‌تواند برای آفریقایی‌ها هم موثر واقع شود. نگاه ما به کشورهای آفریقایی، دست کردن در جیب کشورهای فقیر نیست، بلکه حضور ما در آفریقا برای ایجاد زمینه‌های بهره‌برداری متقابل از ظرفیت‌های دوطرف است.
قنادباشی در پاسخ به این سوال که چرا این سه کشور برای سفر آقای رئیسی به آفریقا انتخاب شده است، گفت: این سه کشور چند ویژگی مختلف داشتند؛ یکی از دلایل این است که این کشورها طی ۴ دهه گذشته با ما روابط خوبی داشتند و دو طرف اعتماد متقابل و شناخت نسبی از یکدیگر دارند. دومین مسأله این است که این سه کشور قابلیت خوبی در مورد کشت فراسرزمینی که مدنظر ما است، دارند. البته این به معنای آن نیست که کشورهای دیگر در آفریقا دارای چنین وضعیتی نیستند، اما فعلا در آفریقا این سه کشور که تقریبا همسایه همدیگر هستند در این موضوع فعالند.
وی افزود: کنیا، اوگاندا و زیمبابوه، گرچه زیمبابوه همسایه دیوار به دیوار آن دو کشور نیست، اما به دلیل واقع شدن در حوزه منطقه‌ای شرق آفریقا در یک حوزه هستند. فعلا تمرکز سفرهای دوره‌ای آقای رئیسی به آفریقا روی شرق آفریقا است که نزدیک به ما هستند. یعنی ما از طریق بنادری که در اقیانوس هند دارند، می‌توانیم راحت‌تر از دیگر کشورها با این سه کشور، رابطه تجاری داشته باشیم. پس اگر بخواهیم بگوییم، یک، روابط خوب گذشته و اعتماد متقابلی که وجود دارد، دو، قابلیت‌های کشاورزی که موردنظر ما است و سوم، قابلیت‌های آنها از نظر تجاری که می‌توانند پذیرنده برخی خدمات فنی و مهندسی و برخی از صادرات ما باشند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی تصریح کرد: اگر بخواهیم کشورهای آفریقایی را دسته‌بندی کنیم، خیلی‌هایشان قابلیت‌های خوبی از نظر اقتصادی دارند، اما برعکس تبلیغاتی که می‌شود همه کشورهای آفریقایی فقیر نیستند و دارای اندوخته‌های ارزی مناسب، قابلیت‌های معدنی و کشاورزی خوبی هستند که اگر ما تلاش‌مان را افزایش دهیم، می‌توانیم مثل دیگر کشورها از این قابلیت‌ها که بکر باقی‌مانده و حتی خود آفریقایی‌ها هم نمی‌توانند از آن استفاده کنند، زمینه‌های بهره‌برداری متقابل را فراهم کنیم.
قنادباشی در پاسخ به این سوال که ایران در چه شرایطی می‌تواند علاوه بر حفظ ارتباط با سه کشور آفریقایی حاضر، با کشورهای آفریقایی دیگر از جمله نیجریه، آفریقای جنوبی، مصر و سایر کشورها روابط خود را افزایش داده و سطح همکاری معطوف به چند کشور محدود نباشد، گفت: یکی از اقدامات لازمی که شاید هنوز کامل نشده اما شروع شده، اولویت‌بندی و دسته‌بندی ۵۴ کشور آفریقایی است. این ۵۴ کشور آفریقایی دارای ظرفیت‌های متعدد و مختلفی هستند؛ برخی نفت‌خیز و گازخیز بوده و می‌توانند در عرصه نفت و گاز با ما همکاری داشته باشند و در تعیین قیمت نفت از ما حمایت کنند.
وی افزود: ما باید با کشورهای بزرگی مثل الجزایر، نیجریه، آنگولا و لیبی در این عرصه همکاری کنیم و اندوخته‌های ارزی خوبی هم برای پذیرش کالاهای ما دارند. در بعضی از کشورهای دیگر هم برخی موضوعات اسلامی و اشتراکات فرهنگی، باعث دوستی میان ما و این کشورها می‌شود. برای اینکه کشورهای آفریقایی با ما رابطه برقرار کنند باید چند پارامتر مهم را در نظر بگیریم؛ یکی اولویت‌ها و نیازهای ما، دوم قابلیت‌هایی که می‌توانیم در آنجا داشته باشیم و صادراتی که می‌توانیم عرضه کنیم، سوم قابلیت‌های طرف مقابل در پذیرش کالاها، سرمایه‌ها و نیروهای انسانی ما در صدور خدمات فنی و مهندسی. یعنی باید خیلی از پارامترها را درنظر داشته باشیم تا بتوانیم با این کشورها رابطه برقرار کنیم. یعنی مطالعاتی که شده باید جدی گرفته شود.
این کارشناس مساول سیاست خارجی تصریح کرد: برخی از این کشورها در اولویت هستند و بعد از آن باید به ترتیب با کشورهای دیگر رابطه برقرار کنیم. برخی از کشورها رابطه‌هایشان واقعا هزینه‌بر است و در گذشته تعداد سفارتخانه‌های ما در این کشورها زیاد بود و وقتی دیدیم این روابط برای ما و آنها هزینه دارد حتی تعداد سفارتخانه‌ها را کاهش دادیم و در حد کاردار با آنان رابطه داریم. مورد دیگر قابلیت‌هایی است که کشورها دارند و می‌توانیم در یک رابطه متقابل به طور دوجانبه از آنها بهره‌برداری کنیم و این کشورها در اولویت هستند.
قنادباشی در پاسخ به این سوال که به جز کشورهای، اوگاندا، زیمباوه و کنیا، کشورهای حائز اهمیت برای برقراری ارتباط در قاره آفریقا کدام کشورها هستند، گفت: کشورهای شمال آفریقا مثل الجزایر که جمعیتی بزرگ دارند، کشورهایی مثل سودان، اتیوپی که بخش اعظمی از آن مسلمان هستند، تانزانیا، کنیا، آفریقای جنوبی، نیجریه دارای قابلیت اقتصادی و جمعیت‌های زیاد هستند مکه این باعث می‌شود پذیرای بخشی از کالاهای صادراتی ما مثل کالاهای ساختمانی و الکتریکی و کارهای دستی ما مثل فرش باشند. بسیاری از کشورها می‌توانند در برخی از موارد صادراتی ما مانند فرش که متوقف شده است را رونق ببخشند. برخی از کشورها به فرش ایرانی علاقه‌مند هستند. کشورهایی مثل غنا که دارای جمعیت زیاد و در حال توسعه بوده، رشد اقتصادی و جمعیتی خوبی دارند، دارای اتومبیل زیاد هستند، می‌توانند از فرآورده‌های نفتی و ساختمانی ما استفاده کنند.
وی گفت: کشورهایی که پرجمعیت بوده و سرانه درآمدشان بالاست، جزو کشورهای در اولویت برای همکاری هستند. اما کشورهایی هم هستند که قابلیت اقتصادی و کشت فراسرزمینی دارند، برخی از کشورهای آفریقایی مانند سیرالئون وجود دارند که درآمد خوبی ندارند و کشورهای ضعیف تلقی می‌شوند اما قابلیت لازم برای همکاری‌های مشترک با سرمایه اندک را دارا هستند که ماهیگیری مشترک دارند و به دلیل اینکه سواحل خوبی در اقیانوس اطلس دارند، می‌توان از فرآورده‌های آبزی مثل ماهی و میگو با سرمایه اندک محصول فراوانی برای دو طرف به دست آورد. همچنین محصولاتی مثل کاکائو، موز، کائوچو و نارگیل که مصرف زیادی در ایران دارند، اگر ما در این محصولات مشارکت یا سرمایه‌گذاری داشته باشیم می‌تواند برای ما مفید باشد.
