فکت شیت‌ها تعیین کننده توافق نیستند
یک تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: بیانیه‌ای که توسط ظریف و موگرینی قرائت شد، گامی بزرگ و رو به جلو بود که مرحله جدیدی در مذاکرات محسوب می‌شود
امیر علی ابوالفتح در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا٬ ابراز کرد: با تمامی اختلافاتی که وجود داشت هر دو طرف بویژه جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا تلاش کردند به یک راه حل میانه‌ای دست پیدا کنند و نتیجه‌اش صدور بیانیه مطبوعاتی شد.
تعهدات و توافقات نهایی در اول ژوئن قطعی می شود
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اظهار داشت: بیانیه‌ای که توسط آقای ظریف و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا قرائت شد، یک گام بزرگ و رو به جلویی بود و یک مرحله جدیدی در مذاکرات هجده ماهه ایران با ۱+۵ محسوب می‌شود که با توجه به اختلافات نظر عمیقی که در این بین وجود داشت، تردیدهایی در این خصوص مشهود بود.
وی ادامه داد: دو دیدگاه در این مساله وجود دارد. دیدگاه جمهوری اسلامی ایران که طی بیانیه وزارت خارجه ایران منتشر شده و دیدگاه ایالات متحده که توسط وزارت خارجه آمریکا منتشر شده است. البته این دو دیدگاه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند٬ اما باید در نظر گرفت که بیانیه مطبوعاتی صرفاً بیان کلیاتی است که قرار است تا ۱۱ تیر یعنی اول ژوئن سال۲۰۱۵ طرفین نسبت به آن توافق کنند و یک برنامه جامع مشترک را به امضاء برسانند. در این‌صورت است که تعهدات طرفین مشخص می‌شود و معلوم می‌شود که ایران و طرف‌های ۱+۵ باید چه کارهایی را انجام دهد و در آن زمان می‌شود قضاوت کرد که چه امتیازاتی به دست آمده و چه امتیازاتی از دست رفته است.
این کار‌شناس سیاست خارجی با اشاره به قضاوت‌های پیش از موعد در خصوص بیانه لوزان عنوان کرد: بر اساس بیانیه مشترک نمی‌شود قضاوت صحیحی انجام داد. به گونه‌ای که یک چشم‌انداز روشن و مشخصی در آن پیداست و در حقیقت یک نقشه راهی را تبیین کرده که در نشان می‌دهد قرار است تا پایان ماه ژوئن قرار است چه اتفاقی بیافتد.
حق تحقیق و توسعه هسته ای برای ایران محفوظ است
وی در تشریح نکات کلیدی بیانیه افزود: نکاتی که مطرح شده این است که جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور دارنده فناوری تولید سوخت هسته‌ای به رسمیت شناخته شده و به جمع ۴۵ کشوری که این فناوری را دارند اضافه شده است. طبق این بیانیه ایران از حق تحقیق و توسعه هسته‌ای و حق ورود به بازار بین المللی صادرات اورانیوم غنی شده و پسماندهای هسته‌ای برخوردار می‌شود. تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شده طی مکانیزمی که قرار است بعداً درباره آن بحث شود، لغو خواهد شد. مجموع این موضوعات امتیازاتی ست که ایران به دست آورده است.
نطنز و اراک به قوت خود باقی می ماند
ابوالفتح در ارزیابی امتیازاتی که ایران به طرف مقابل داده٬ تصریح کرد: پذیرش محدودیت‌های طولانی مدت برای تولید اورانیوم غنی شده که می‌گویند بازه‌ای ده ساله است و بحث نظارت که گفته می‌شود پانزده سال خواهد بود٬ یکی از این موارد خواهد بود. تغییر در نیروگاه اراک از دیگر موضوعات این محور می‌باشد به گونه‌ای که پلوتونیوم نظامی نباید تولید شود. پذیرش اینکه فقط یک مرکز در ایران غنی سازی اورانیوم را انجام دهد و آنهم نطنز باشد از دیگر مباحث این موضوع است.
پروتکل الحاقی داوطلبانه اجراء خواهد شد
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران بحث پروتکل الحاقی را پذیرفته٬ که البته باید به صورت داوطلبانه اجراء کند و باید دید که آیا این موضوع در مجلس به رای گذاشته می‌شود یا خیر و مجلس به آن رای می‌دهد یا خیر که این یک بحث دیگری‌ست و وارد آن نشده‌اند. ایران تا حدود ۱۰ سال در مرحله تولید صنعتی سوخت هسته‌ای نخواهد بود. این چشم انداز وجود دارد که بعد از ده ساله و عادی شدن این پرونده، ایران می‌تواند زیرساخت‌هایی را برای تولید سوخت هسته‌ای داشته باشد. در یک ارزیابی کلی می‌توان گفت که هم جمهوری اسلامی امتیازاتی را بدست آورده و از سوی دیگر هم امتیازاتی را واگذار کرده است و از دید آمریکایی‌ها آن‌ها نیز امتیازاتی را از دست داده‌اند.
“فکت شیت“ها تمایلات و آرزوی های دو طرف است
این کار‌شناس مسائل بین الملل در خصوص تشریح «فکت شیت» آمریکا در قبال ایران عنوان کرد: بیانیه‌ای که به زبان انگلیسی توسط خانم موگرینی و به زبان فارسی توسط آقای ظریف خوانده شد، چیزی است که در حال حاضر به دست آمده٬ اما بیانیه‌ای که وزارت خارجه ایران و وزارت خارجه آمریکا منتشر کرده است، آرزو‌ها و تمایلات برای رسیدن به آن نقطه است. بر اساس بیانیه مطبوعاتی توافقات مواردی است که هم اکنون تایید شده٬ اما غربی‌ها دوست دارند به مسیری بروند که به بیانیه وزارت خارجه خودشان برسند و ایرانی‌ها هم مایل به پیشروی به سمت بیانیه خودشان هستند. بنابراین آنچیزی که در بیانیه وزارت خارجه دو کشور آمده هنوز قطعی نیست و هدف گذاری‌هایی است که طرفین برای خود صورت داده‌اند.
تمامی موارد در چند ماه آینده مشخص خواهد شد
وی با اشاره به بازه زمانی باقی مانده تا پایان ماه ژوئن خاطر نشان کرد: اینکه در پایان ماه ژوئن چه مقدار از آرزوهای آمریکایی‌ها بر اساس آن فکت شیت محقق شود و تا چه اندازه آرزوهای ایران بر اساس فکت شیت وزارت خارجه کشورمان عملی شود، بحثی ست که در مذاکرات آتی و تبادل نظرات آینده و داد و ستد امتیاز‌ها بعد از این باید منتظرش بود. اما آنچه مسلم است این موضوع است که بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده ایران باید تغییر شکل دهد. حالا اینکه درصد آن چقدر باشد و میزان آن چند کیلوگرم باشد و چقدر ازآن در داخل باقی خواهد ماند و مابقی‌اش از کشور خارج خواهد شد، مباحثی است که درباره‌اش بحث و تبادل نظر صورت خواهد گرفت. اگر قرار بود بیانیه وزارت خارجه آمریکا مبنا قرار بگیرد که همان روز ۱۳ فروردین سند امضاء و منتشر می‌شد. لذا به این معنا نیست که بخواهیم بگوییم خواست آمریکایی‌ها بر اساس این بیانیه محقق شده چراکه آن‌ها انتظار دارند که این اتفاقات رخ دهد. مثلاً انتظار دارند هسته مرکزی راکتور اراک از این راکتور خارج شود. این موضوعاتی است که آمریکایی‌ها مشتاقند تا آن اتفاق بیافتد و تنها چیزی که اتفاق افتاده بیانیه ظریف و موگرینی است نه چیز دیگر.
موضع گیری اوباما از روی اجبار و فشار داخلی واشنگتن است
ابوالفتح در تحلیل سخنان باراک اوباما در خصوص بیانیه منتشر شده اظهار کرد: به جزء بیانیه مطبوعاتی، هر حرفی که از سوی طرفین یعنی ایران و آمریکا زده می‌شود بیشتر مصارف داخلی کشور خودشان را دارند. به همان اندازه که سخنان آقای ظریف بعد از بیانیه مطبوعاتی مخاطب ایرانی داشت و اطمینان خاطری به سیاستمداران ایرانی، نخبگان و توده مردم محسوب می‌شود، به همان اندازه هم رئیس جمهور آمریکا برای قبولاندن توافقات جاری و آتی به رقبای سیاسی‌اش وضعیتی به مراتب سخت‌تر از رئیس جمهور ایران دارد.
وی در پایان اظهار داشت:باتوجه به جایگاه مقام معظم رهبری به عنوان فصل‌الخطاب و جایگاه ایشان در قانون اساسی، پذیرش برنامه‌های هسته‌ای اگر به تایید ایشان برسد با واکنش‌های بسیار شدید مواجه خواهد شد و بعد از اعلام موضع ایشان قطعاً سیاستمداران شامل نمایندگان مجلس و حتی احزاب و رقبای سیاسی رئیس جمهور کنونی تغییر روش خواهند داد٬ در صورتی که در آمریکا با توجه به انتخاباتی که در پیش دارند این وضعیت متصور نیست و جمهوری خواهان تمام تلاششان را خواهند کرد تا پایان خوش هسته‌ای به نام اوباما ثبت نشود و قابل درک است که رئیس جمهور آمریکا پس از آن بیانیه ظاهر شود و با لحن تند صحبت کند و بار‌ها تاکیید کند که امتیازات زیادی به دست آورده و خطر ایران هسته‌ای از بین رفته تا بتواند از این طریق رضایت رقبای سیاسی‌اش را کسب کند و هنوز هم مشخص نیست که رئیس جمهور آمریکا از این طریق بتواند از کنگره به راحتی گذر کند.
گفت‌و‌گو از: فرشاد گلزاری