فردای توافق هسته ای از نگاه هاشمی

به‌گزارش ایلنا، شرح کامل مصاحبه در ذیل می‌آید:

العهد: اولین سؤال در رابطه با فتوایی است که رهبر انقلاب اسلامی در رابطه با تحریم سلاح هسته‌ای دادند و کلاً نظر جمهوری اسلامی ایران در رابطه با تولید سلاح هسته‌ای در منطقه و در جهان چیست، به‌خصوص که ما حالا شاهد هستیم رژیم صهیونیستی یکی از بزرگ‌ترین زرادخانه‌های تولید سلاح هسته‌ای را دارد؟

هاشمی رفسنجانی: بسم الله الرحمن الرحیم: ما تابع همان فتوای رهبری هستیم؛ ایشان فتوا داده‌اند و فتوای ایشان منتشر شده و همه هم می‌دانند.

العهد: به‌نظر شما توافق احتمالی هسته‌ای؛ چه تأثیری بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی و مسائل داخل ایران و مسائل منطقه خواهد گذاشت؟

هاشمی رفسنجانی: در هر دو مورد تأثیرش مثبت است؛ اولاً در ایران وضعمان به حالت عادی برمی‌گردد؛ ما در حالت عادی مشکلی در کشور نداریم؛ منابع زیادی در کشور هست که در ارتباط با همکاری‌های خارجی می‌توانیم هم بهتر نقد کنیم؛ هم بهتر بفروشیم و تکنولوژی‌های جدیدی لازم داریم که به‌فرض می‌توانیم آنها را بیاوریم؛ روابط تجاری‌مان تقویت می‌شود؛ تولیدمان خیلی بالا می‌رود؛ ما الآن تقریباً 40 تا 50 درصد ظرفیت تولید نقد سرمایه گذاری شده‌مان راکد است؛ یک دفعه تجارتمان چند برابر و تقویت می‌شود و ارتباطات جهانی ما تقویت می‌شود؛ البته ممکن است از لحاظ اقتصادی خیلی زود و فوری از فردا نتیجه ندهد؛ ولی از لحاظ روانی مثبت است چون همین حالت روانی خودش یک مانعی است و این اصلاح می‌شود.

خیلی از جاها آماده سرمایه‌گذاری هستند؛ مخصوصاً ایرانیان خارج مایل هستند که به ایران بیایند؛ ما هم ظرفیت بسیار بالایی برای سرمایه گذاری داریم؛ فقط زیرمجموعه پتروشیمی ایران کافیست که یک تمدن بزرگی در سواحل خلیج فارس ایجاد کند؛ نیروهای تحصیلکرده فراوانی داریم که زمینه کار برای آنها فراهم می‌شود؛ در خارج هم که روابط عادی شود زندگی راحت‌تر می‌شود و ایرانیان در داخل و خارج احساس امنیت می‌کنند؛ در مجموع فکر می‌کنم بسیار مفید است؛ در منطقه هم اگر این حالت با ما نباشد این‌جوری علیه ایران شیطنت نمی‌شود؛ در جنگ عراق علیه ایران ثابت کردیم آنهایی که آن‌قدر به صدام کمک کرده بودند؛ بعد از جنگ آنها را عفو کردیم و گفتیم: مضی ما مضی و نادیده گرفتیم و روابطمان حسنه شده بود. کویت که توسط یک کشور عربی مثل عراق اشغال شده بود بسیاری از شهروندانش نقطه امن آنها ایران بود و حتی با ماشین‌هایشان می‌آمدند ایران؛ ماشین‌هایشان را می‌فروختند و زندگی می‌کردند و هر وقت می‌خواستند می‌رفتند و اصلاً برایشان مشکلی ایجاد نمی‌شد؛ واین خیلی طولانی بود ومن فکر می‌کنم که این یک گره بی‌ربطی است که در روابط خورده و این گره باید باز شود.

العهد: در مسائل هسته‌ای چرا رژیم صهیونیستی به آمریکا فشار می‌آورد و چه هدفی دارد که نمی‌خواهد این توافق صورت پذیرد؟

هاشمی رفسنجانی: رژیم صهیونیستی هم می‌داند که ما دنبال سلاح هسته ای نیستیم؛ به خصوص با فتوایی که رهبری دادند این را می‌داند؛‌ او می‌خواهد این مشکلات ما حل نشود؛ خوب می‌داند که اگر ایران این مشکلاتش را حل بکند؛ موقعیت سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و تبلیغاتی اش و همه موارد دیگرش بالا می‌رود؛ کشورهای عربی متأسفانه خیلی‌هایشان کم کم دارن به اشتباه به طرف اسرائیل می‌روند آن موقع وقتی‌که ایران در میدان باشد نمی‌گذارد آنها بروند آن طرف؛ او (اسراییل) منافعش است و این کار را می‌کند.

العهد: ما الان در یمن شاهد نبردی هستیم؛ جنگی که عربستان خودش آن را شروع کرده؛ به نظر شما عربستان چرا وارد این جنگ شد و اصلاً چه تأثیری بر آینده رژیم عربستان (رژیمی که حالا دارد حکومت می کند) خواهد گذاشت؟

هاشمی رفسنجانی: من این را از اشتباهات عربستان می‌دانم؛ از اشتباهات استراتژیک می‌دانم؛ او فکر می‌کند که مثلاً چه نتیجه ای از این جنگ می‌تواند بگیرد؟

حالا فرض کنید 1 سال هم بیاید همینطور یک جمعیت عظیمی را بمباران کند؛ جمعیت عظیم قانع و پرطاقتی را که بسیار استقامت دارند و بالاخره آنجا هستند.

عقده‌ها زیاد می‌شود؛ کینه‌ها زیاد می‌شود؛ خون‌ها چشم‌ها را می‌گیرد؛ داخل عربستان الان چند ملیون یمنی وجود دارد؛ جنوب عربستان مورد ادعای یمن است؛ این مشکلاتی است که عربستان بی جهت خودش را وارد کرده و فکر می‌کرد که می‌توتند نیروی زمینی هم  به آنجا وارد کند اینجوری نیست. جنگ زمینی همه اش خطر است؛ هیچ کشوری به این آسانی اتباعش را نمی‌فرستد ودر جنگ اجیر نمی‌کند؛ حالا اینجوری است. به علاوه عربستان میزبان ضیوف الله است؛ این کشور باید چهره مهربانی داشته باشد نمی‌شود که اینهمه مسلمان را بکشد؛ اینهمه کشور فقیر اسلامی را منهدم کند؛ باز هم اعتبارش باقی بماند!

من فکر می‌کنم یک مقدار خامی مسئولان جدید است اگر ملک عبدالله بود این اتفاقات نمی‌افتاد؛ خوب قبلاً هم یمن بود و سالهاست که آنجا دعواست؛ عربستان چکار می‌تواند بکند؟ اون موقع چکار می‌توانست بکند؟ در آن موقع که آنها همه چیز داشتند؛ اگر یمنی‌ها خودشان دنبال یک حرکتی باشند عربستان باید منتظر باشد ببیند از اینها کدامشان مسئول می‌شود روابط گرم با اینها داشته باشد؛‌ خطر اینها را نداشته باشد مزاحمت نداشته باشد؛ به خاطر خامی اشتباه کردند و حالا چه طور عقب نشینی کنند؟ کار آسانی هم نیست.

العهد: به نظر حضرت‌عالی ائتلاف بین المللی که جهت مبارزه با گروهک تروریستی داعش تشکیل شده است، چقدر جدی است؟

هاشمی رفسنجانی: آن ائتلاف خیلی کاری نمی‌کند؛ عمدتاً هم آمریکاست که می‌زند؛‌ بعضی هواپیماهای دیگر هم حرکت می‌کنند؛ می‌آیند می‌زنند آنها در این حد می‌توانند باشند که اگر در یک جایی تجمع باشد، آن را کشف کنند و به آن حمله کنند؛ آنها که نمی‌توانند از هوا جنگ زمینی کنند بلکه یک مجموعه ای باشد یه جایی باشد یه هدف خوبی باشد می‌توانند بزنند اگر واقعاً صادق باشند؛ صادق بودنشان را هم نمی‌دانیم؛ آنها بالاخره در سوریه درگیر هستند؛‌ دنبال یه چیزی هستند که یه راه حل پیدا کنند؛‌در عراق اهداف خاص خودشان را دارند و آن اهداف هم باید بیشتر بررسی شود؛ مصالح خودشان و مصالح منطقه را درنظر بگیرید حقیقتا من الان یک قضاوت روشنی درباره مبدا وحامیان و شرایط داعش نمی‌توانم بکنم جز در حد اخباری که می‌خوانم و یک جمع بندی‌هایی که در ذهنم هست.

العهد: تأثیر نیروهای مردمی عراق را به خصوص که مرجعیت پس از 100 سال فتوا داد؛ شما تأثیر این مسئله را در عراق چگونه می‌بینید؟

هاشمی رفسنجانی: بالاخره این پدیده‌ای بود که در انقلاب اسلامی ایران تجربه شد؛ خوب ما هم وقتی که انقلابمان پیروز شد؛ ارتش، ‌پلیس، ژاندارمری، ساواک و همه اینها نامحرم بودند البته بدنه ارتش و پلیس نه؛ بلکه کما بیش با مردم بودند؛ وقتی امام خمینی قدس سره نیروهای مردمی را با فراخوانی بسیج 20 میلیونی (بسیج مستضعفین) را مطرح کردند واین نیروهای داوطلب شکل گرفتند؛ حتی جنگ ما را هم اینها حل می‌کردند؛ وکاملا تجربه موفقی بود البته ما می‌توانستیم مثل دیگران ذخیره ارتشی سپاهی نظامی داشته باشیم؛‌ الان اسرائیل در شرایط عادی ارتشش کوچک است؛ ولی ذخیره اش تقریباً بیشتر مردم است و هر وقت فراخوان بدهد اینها هستند و در طول سال هم همیشه یک دوره می بینند که اطلاعاتشان قوی باشد  اونجوری ارتش را نگه می دارند؛‌اینها می توانند بدنه خوبی برای دفاع باشند  و در ایران این تجربه شد و در عراق هم این تجربه را تا به حال نداشتند ولی با دعوت آیت‌الله سیستانی این تشکیل شد؛ منتها باید خیلی منضبط باشند وکارهای غیر اصولی نکنند و برنامه ای برای شیعیان به وجود نیاورند بالاخره دشمن دنبال این است که یک عیبی پیدا کند واین عیب را بزرگ کند؛ شیعه را هم بدنام کند؛‌خیلی موارد را باید مراعات کنند؛ یک تجربه جدی است که ایران داشته و عراق هم الان دارند کمی از آن راه استفاده می‌کنند.

العهد: به نظر جناب عالی نهایت این مواجه ای که الان بین جبهه مقاومت (حزب الله؛ سوریه؛ ایران) است با جبهه مقابل آن که الان غرب است و گروه‌های تروریستی در منطقه هستند؛ بالاخره این اوضاع در منطقه به کجا می رسد و چه نهایتی خواهد داشت؟

هاشمی رفسنجانی: من نگرانم که بالاخره دولت سوریه  اکثر منابعش خشکیده و می‌خواهد زندگی کند؛‌ حامی جدی مالی تسلیحاتی و خیلی چیزهای دیگر هم ندارد؛‌ خیلی از شهرهای مهمش اشغال شده‌؛ مراکز نفتی اش یا تعطیل شده یا غارت میشه؛ گازش کما بیش دارد همینطور می شود؛‌ منابع فسفاتش آسیب دیده و میلیونها آواره دارد و خیلی  مسئله دارد که اصلا کشور منهدم شده و خوب بالاخره با کمک مقاومت وکمک ایران ؛‌کمک حزب الله بالاخره سرپا مانده اند ولی روز به روز هم تروریستها دارند تقویت می شوند؛ حالا دیگه به هرحال به جایی بند هستند که دارند تقویت می‌شوند؛ نگرانم که چه اتفاقی در آنجا بیافتد؛‌ دنیا این را فهمیده که اگر خدای ناکرده الان دولتش (سوریه) سقوط کند آن منطقه می‌شود قلمرو ترویستها بدتر از لیبی فعلی. چون عملا در لیبی دولت مستقری ندارد و می بینید که چه وضعی دارد؛ این بدتر می‌شود؛

در کنارش اسرائیل هست که او خصم جدی سوریه است.. بالاخره سوریه یک سد بزرگی در مقابل کارهای تجاوزگری اسرائیل بود و می‌تواند بعداً باشد بنابراین مجموعه این عوامل جای نگرانی پیش می‌آورد؛ خود غربی‌ها هم ترسیده اند غربی‌ها می‌دانند که اگر آنجا مرکز تلاش وفعالیت تروریستها شود به همه اطراف سرایت می‌کند و دیگر خیالشان راحت نخواهد بود و تروریسم هر گوشه دنیا را تهدید خواهند کرد و از هر گوشه دنیا ارتزاق می کنند که بسیار خطرناک است؛‌ اگر روزی سوریه دست تروریست‌ها باشد جنگ داخلی بیشتر می‌شود و مردم سوریه بیشتر پایمال می شوند و منابع سوریه بدتر تلف می شود و خیلی اتفاقات می افتد و درآن صورت لبنان مشکل واقعی پیدا می‌کند وعراق هم نا امنی اش قوی تر می شود و بعد هم در کشورهایی مثل ترکیه؛ عربستان؛ کویت و اینجاها هم مسئله ایجاد می‌شود و خیلی اتفاقات می‌افتد.

العهد: توصیف حضرت عالی از روابط ایران و جهان عرب چیست؟ به خصوص با کشورهای خلیج فارس؟

هاشمی رفسنجانی: الان بد می‌بینم ؛ غیر از بعضی از کشورها که بالاخره یک حالت میانه ای دارند که آن حالت نیست، ولی یک حدی را حفظ می‌کنند؛ من بد می‌بینم ؛‌ما در زمان جنگ تقریبا همین جوری بودیم؛ یعنی اینها همه پشتیبان صدام بودند غیر از سوریه که خودشان از پیش هم به خاطر اختلاف دو شعبه حزب بعث با هم مسئله داشتند و ما با سوریه همکاری می‌کردیم و خوب بود؛ لیبی تا اواخر جنگ در کنار ما بود ولی دیگر بقیه اینجور نبودند؛ مصر و دیگران در عراق ارتش داشتند؛ وجنوبی‌ها همه پایگاه نظامی اشان و بندرهایشان و راه‌هایشان همه چیز آنها در اختیار عراق بود برای حمله به ما؛

شرایط اونجوری بود ما بعد از جنگ توانستیم مسئله را حل کنیم و من کاملا اون موقع میدونستم که اگر عربستان را حل کنیم با بقیه آسان می‌شود؛ خیلی خوب با عربستان من مسئله را حل کردم؛ البته اون موقع ملک عبدالله بود که در آن زمان ولیعهد بود؛‌ مرد عاقلی بودو خیلی با اینها که الان هستند تفاوت داشت و ذاتا هم عقایدی به این وهابی‌های تندرو نداشت و خودش هم در معرض ناراحتی بود؛‌ شرایط خوبی که ما با عربستان پیدا کردیم بقیه کشورهای عربی هم همینطوری شد و به مسابقه افتادند و روابط خوبی داشتیم؛ خوب هم بود یعنی در شرایطی بودیم که ما مثلا حج مان تعطیل شده بود؛ که برای کشور انقلاب اسلامی بد بود که مردمش حج نروند؛  امام اواخر جنگ ما را جمع کرد و گفت درست نیست  ما که کشور انقلاب اسلامی هستیم حج اش تعطیل شود‌ این مثل نماز است برای ما و بروید این را حل کنید؛‌این توصیه امام(ره)  کمک کرد در آن راه توانستیم خوب پیش برویم و ‌حل شد و خیلی جاها مسائلمان در آن موقع حل شد. همان‌ها حالا برعکس شده یعنی آن ظرفیت عربستان با پول بیشتری که جمع کرده و الان شده آن طرف؛  اینجا هم ما یک گروه‌های تندرویی داریم که به آتش اختلاف دامن می‌زند؛ منتها اینها حرف می‌زنند و عمل ندارند؛ حرفی می‌زنند. به هرحال وضع خوبی نیست وباید این مسئله حل شود.

العهد: حضرتعالی به عنوان یکی از حامیان بزرگ قضیه فلسطین هستید، با توجه به نزدیک شدن ما به روز جهانی قدس؛‌شما اهمیت این روز و آینده تحولات فلسطین را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

هاشمی رفسنجانی: در مورد آینده فلسطین من هنوز هم عقیده دارم که حضور اسرائیل و این دولت جعلی بالاخره موقت است و یک روزی بالاخره این جسم که خارجی است و در پیکر یک ملت  ویک کشور وارد شده است بالاخره روزی حذف می‌شود؛ حالا کی و چگونه؟ شرایط فرق می‌کند؛‌ می‌تواند خیلی زود شرایطی فراهم شود که اسراییل صرفش نکند که بماند و می‌تواند هم خیلی طولانی شود چون اسراییل و حامیانش دارند تلاش می‌کنند این دوره را خیلی طولانی کنند؛‌ اسراییل الان پایگاه چند منظوره غرب است در آنجا؛‌ خیلی از آن استفاده می‌کنند؛ فراوان؛‌ هزینه می‌کنند؛‌ ولی درآمدشان خیلی بیشتر است ؛ یک درآمد ساده ایشان این است که با وجود اسراییل کشورهای عرب همه با التماس خریدار سلاح هستند و خوب آنها با ناز تامین می‌کنند و از اینجا درآمدهای هنگفتی دارند و وابستگی ایجاد کرده و مشکلات دیگری، من فکر می‌کنم اسرائیل نمی‌تواند طولانی بماند؛ اینها یک تاریخ دارد و یک مدتی تمام می‌شود؛‌ اما وضع فعلی که الان دارد.

متأسفانه عربها از خصومت جدی اشان با این اشغالگر کم‌کم کم بی تفاوت شده اند و مدتی ایران برایشان دشمن مقدم شد؛‌ در جنگ این جوری بود، بعدا دوباره  داشتند یک حالت بهتری پیدا می‌کردند که الان دوباره همانطور شده و صحبت از ارتباط رسمی در خیلی جاها هست؛‌حتی در میان برخی از خود فلسطینی ها الان بحث حل کردن مشکلشان با اسراییل جدی شده است البته آنها بنا نبود این کار را بکنند اما حالا مشکل است و یک وضع بدی در رابطه با اسراییل دارد اما این دائمی نیست ؛‌ همان نقاطی که برای احیاء تفکر انقلاب فلسطینی هست؛  خوب اینها همه اش باارزش است ؛ یکی روز زمین است؛‌ یکی‌اش حوادث مهمی که اتفاق افتاده حوادث بیت المقدس حوادث دیگری که در خود مسجد اتفاق افتاده؛‌ خیلی چیزها دارند اینها همه وسیله ای است که بهانه ای باشد تا دور هم جمع شوند و کاری بکنند اقدامی بکنند بحثی بکنند و نسل بعدی اشان را حفظ کنند یکی از کارهای خوبشان این بود که من نمی‌دانم هنوز هم ادامه دارد یا نه؛‌

کشورهای عربی متعهد بودند که شناسنامه ماندگار به فلسطینی‌ها ندهند که اینها هویت فلسطینی اشان باقی بماند؛‌ و فراموش نکنند؛‌ الان من درست نمی‌دانم  چقدر به این وفادار هستند و این کار را می‌کنند و در سالهای اخیر هم فلسطینی‌ها ضربه زیادی خورده اند؛‌ اردوگاه یرموک  جای نسبتا امن و خوبی بود که در سایه حکومت سوریه اینها خوب زندگی میکردند؛‌پیش از انقلاب من یک بار رفته بودم یرموک  و خیلی آنجا را با حس و حال دیدم و دیدم همین جا می تواند بعدا نقطه آغاز تهاجم علیه اسراییل باشد با آن شرایطی که آنجا دیدم ؛ اشکالات زیادی به وجود آمده ؛‌مردم در غزه خیلی مظلومند و خیلی به آنها  سخت می گذرد ولی خیلی خوب مقاومت می کنند و اختلافات بین حماس و فتح خیلی خطرناک و بد است؛ انقلابیون نباید اینجور باشند اینها همه یک دشمن مشترک دارند و نباید سر چیزی دعوا کنند این کارهای بدی است و به نظر می‌رسد که الان وقت خوبی نیست؛‌برای اسراییلی‌ها که یک راه بهتری برای پیشرفت باز شده؛ برای مسلمانان و اعراب زندگی مشکل شده است.

العهد: حضرت امام که آمدند قضیه را مطرح کردند؛‌ به نظر شما چه تاثیری گذاشت؟ چون قضیه فلسطین آن موقع در بین مسلمانان تقریبا در حال فراموشی بود؟

هاشمی رفسنجانی: اصولا همانطور به تدریج داشت فراموش می‌شد، اما انقلاب اسلامی ایران مساله را زنده کرد و از همان روز اول با شاه درگیر شدیم ؛ امام، علما را دعوت کردند؛ این کتاب سرگذشت فلسطین اکرم زعیتر را که من ترجمه کرده بودم را به همه آنها دادند و گفتند بخوانید و ببینید که این مساله دینی و ملی ما است وباید این  هم جزو خواسته‌هایمان قرار بگیرد؛ در برابر رژیم چندتا خواسته داشتیم که این شد یکی از خواسته‌های مهمی که هنوز هم آن روحیه در مردم ما هست؛ ‌این است که امام روز جهانی قدس را اعلام کردند؛‌خوب خیلی تاثیر داشت و هرسال دربسیاری از کشورهای دنیا این مراسم گرچه به تدریج کمی کم رونق؛ شده اما بالاخره سفارت خانه‌های ما مراسمی برگزار می‌کنند و دور هم جمع می‌شوند و حرف‌هایی می‌زنند و این مطالب احیا می‌شود؛‌ خیلی موثر بود و جزو کارهای بسیار مؤثر امام در مورد فلسطین بود و خوب ما خیلی از این چیزها درباره فلسطین داریم.

العهد: ارزیابی جناب عالی از جایگاه فعلی جبهه مقاومت به خصوص حزب الله که به عنوان فرزند انقلاب اسلامی ایران شناخته می‌شود چیست؟

هاشمی رفسنجانی: حزب الله لبنان حقیقتا یک نهاد بسیار بسیار با ارزشی است؛‌ پایه این مقاومت زمان امام موسی صدر ریخته شد که تحت عنوان حرکت مستضعفان بود من در بیروت بودم که داشت شکل می‌گرفت وهمان موقع تبریک گفتم که این راه به آسانی قابل خاموش شدن نیست؛‌ این می‌ماند و آنها باید دنبال کنند،که از داخل آن حزب الله بیرون آمد و خالص ترین  انسان‌های آن منطقه، عضو حزب الله هستند و ثابت هم کرده‌اند که خیلی مقاوم و خیلی با اخلاص هستند و خیلی اصولشان محفوظ است و راهشان مشخص است؛‌ در درگیری‌هایی که با اسراییل داشتند آنچنان نیرومند وارد شد‌ه‌اند که الان به عنوان یک قدرت تهدید کننده اسراییل در آنجا مطرح هستند؛‌ در سوریه اگر حزب الله نبود همان سال‌های اول به هم می ریخت؛‌حزب الله دارد آنجا خیلی کار می کند و در جاهای دیگر هم کمک می‌کند و این مجموعه خوب که البته ارتباط اساسی عقیدتی هم با ایران دارد و ایران کاملاٌ با آنها ارتباط دارد و ماهم آنها را به عنوان اسوه ای برای سایر جاهایی که می‌خواهند مقاومت را شکل دهند می بینیم و تا حالا هم تردید نکردیم  و آن را ادامه دار می‌بینم. نگران بودیم اگر سوریه هم وضعش به هم بریزد حزب الله مشکلاتی پیدا کند. ولی حزب الله الان خودش اینقدر نیرومند است که به تنهایی هم می‌تواند خودش را حفظ کند؛ ممکن است که خیلی‌ها تشویق شوند که ضربه ای بزنند؛ خوب ضربه‌ای می‌زنند؛ ضربه‌ای هم می‌خورند؛ ‌الان به اندازه یک کشور آنها در لبنان کوچک تاثیرگذار هستند.