۱۸ روز سرنوشت‌سازی که در وین گذشت
آخرین دور مذاکرات ۱۸ روزه هسته‌ای٬ فشرده‌ترین مذاکرات سیاسی تاریخ معاصر جهان بود که در هتل کوبورگ وین رقم خورد.
برخاستن دود سفید از دودکش‌های هتل کوبورگ. شاید این رساترین تعابیر در وصف نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 در وین اتریش بود٬ که سرانجام پس مدت‌ها گفت‌وگوها و چانه‌زنی‌های فشرده، طولانی و متعدد، آخرین تصمیم‌گیری‌ها در آخرین روزهای مذاکرات نفس‌گیر و پیچ در پیچ هسته‌ای در روز گذشته به نتیجه رسید و پس از حدود دو ماه رایزنی در سطح کارشناسی، بیش از یک ماه گفت‌وگو در سطح معاونان و حدود 18 روز چانه‌زنی در سطح وزرا با موافقت طرفین روی مسائل فنی، حقوقی و سیاسی به یک توافق عادلانه برای خط بطلان کشیدن بر بحرانی ساختگی و غیرضرور به پایان رسید.
به گزارش خبرنگار ایلنا٬ در طول نزدیک به سه هفته حساس‌تر شدن مذاکرات هسته‌ای و حضور خبرنگاران در وین، صدای تیک تاک ساعت‌ها به خوبی شنیده می‌شد و چشم‌ها به پنجره‌های هتل کوبورگ خیره مانده بود تا مگر ظریف جمله‌ای امیدوار‌کننده بگوید یا مذاکره‌کننده‌ای در بالکن‌های این هتل ظاهر شود و خبری از مذاکرات بدهد.
گرمای شدید 37 درجه‌ای وین نیز که بارش توام با باد در طول روزهای گذشته همراه بود، بی‌تردید تفاوتی با فضای حاکم بر مذاکرات نداشت. یک‌روز همه چیز خوب بود که موجب می‌شد مذاکره‌کنندگان پالس‌های مثبت بفرستند و روز دیگر چهره‌ها عبوس و مهر سکوت بر لب؛ اما با این حال، با صاف شدن هوای وین، بالاخره هوای مذاکرات هسته‌ای نیز پس از 13 سال صاف و آفتابی شد و این بار خنده ظریف همیشگی٬ معنایی دیگر داشت.
پنجشنبه نامیمون
عبور ایران و گروه 1+5 از ضرب‌الاجل 30 ژوئن چندان به چشم‌ها نیامد و برخی از مذاکره‌کنندگان در دو سوی ماراتن هسته‌ای تاکید داشتند ضرب‌الاجل زمانی اصلی 9 جولای است؛ مهلتی که اگر از آن عبور می‌شد، زمان بررسی توافق هسته‌ای در کنگره را از 30 روز به 60 روز افزایش می‌یافت. با این حال، در حالی که همگان انتظار اعلام توافق هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 را از عصر روز پنجشنبه یا در نخستین ساعت‌های روز جمعه را داشتند، به ناگهان ورق برگشت و کار به سومین تمدید چند روزه مذاکرات کشید؛ تمدیدی که البته طرفین اصرار داشتند نام «تمدید» را برای آن به کار نبرند و از آن با عنوان ادامه مذاکرات یاد کنند.
با آنکه مذاکرات هسته‌ای بیش از هر زمان دیگری در 13 سال گذشته به خط پایان خود نزدیک شده بود و همه وزرای خارجه تصریح می‌کردند که هیچگاه به این اندازه به توافق نزدیک نشده‌ایم٬ اما طرح مسائل جدید موجب شد به همین میزان هم فاصله برای عدم توافق ایجاد شود.
انتشار خبر تنش لفظی محمدجواد ظریف با جان کری وزیر امور خارجه آمریکا و فدریکا موگرینی در روز چهارشنبه آغازی برای این فاصله‌گیری بود.
عبور از ظهر پنجشنبه بدون تحرک لازم در هتل کوبورگ و جلسات داخلی هیات‌ها نشان داد هنوز هماهنگی لازم میان طرف‌های مقابل ایران که باید صدایی واحد باشند، به وجود نیامده است. با این حال، وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد جان کری برای سومین بار در طول دو هفته‌ای که در وین مستقر است، به مقابل کوبورگ می‌آید تا با خبرنگاران حرف بزند.
آن روز٬ عقربه‌های ساعت در وین ساعت 19 را نشان می‌داد که جان کری عصا مقابل خبرنگاران ایستاد. وزیر خارجه آمریکا در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه آمده‌ایم تا به توافق برسیم و نه آنکه فقط مذاکره کنیم، گفت: همان‌گونه که در صحبت هایم با اوباما هم مطرح شد قرار نیست که ما تا ابد در میز مذاکره بنشینیم.
کری در بخش‌هایی از صحبت‌هایش به نیمه‌شب 9 جولای و ضرب‌الاجل کنگره هم اشاره غیرمستقیمی داشت و تاکید کرد که نباید تنها به این دلیل که ساعت نیمه‌شب به پایان می‌رسد، میز مذاکره را به این سادگی رها کنیم. کری در بخشی از سخنان خود آب پاکی را بر دستان خبرنگاران ریخت و با اشاره به اینکه برای رسیدن به توافق عجله نمی‌کنیم٬ با زبان بی‌زبانی اعلام کرد از توافق تا پیش از ضرب‌الاجل کنگره خبری نخواهد بود. وی در میانه بیانیه خود اندکی هم خبرهای خوش را مخلوط سخنان تند و تیز خود کرده و از پیشرفت‌های واقعی گفت که به ظن او در مذاکرات رخ داده و البته هنوز مسائل اختلافی باقی است و این یعنی سومین تمدید مذاکرات.
دیپلماسی رسانه‌ای قوی ظریف
از همان روز‌هایی که محمدجواد ظریف عهده‌دار سمت وزیر امور خارجه شد، استفاده او از رسانه‌های اجتماعی مجازی مانند فیسبوک و توئیتر، به تفاوت چشم‌گیر میان وزیر خارجه و دیگر وزرای دولت مبدل شد. ظریف در رسانه‌های اجتماعی مجازی خود از همواره از فضای کاری خود سخن می‌گفت و گزارشی از اقداماتش در طول روزهای گذشته را بی‌واسطه به اطلاع مردم می‌رساند. از طرف دیگر، حساب توییتری وی در طول 21 مذاکرات هسته‌ای، نخستین تریبون در اعلام بزنگاه‌های تاریخی بوده است.
این بار نیز در حالی که هیات رسانه‌ای دستگاه دیپلماسی آمریکا درصدد بود تا جان کری نبض مذاکرات را در دست بگیرد و او نخستین فردی باشد که در روزهای بی‌خبری از فضای مذاکرات سخن بگوید، ظریف پیش‌دستی کرد و دقایقی پیش از برگزاری نشست خبری کری، با نوشتن توئیتی، کنفرانس خبری رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا را تحت شعاع قرار داد. ظریف در بیان فضای مذاکرات نوشت: «به‌شدت در حال کار هستیم. ولی نباید عجله کرد تا کار به خوبی انجام شود. این حرف مرا جدی بگیرید: شما نمی‌توانید اسب‌ها را در وسط رودخانه عوض کنید.» اما توئیت‌نویسی، تنها ابزار نمایش قدرت رسانه‌ای ظریف در طی روزهای اخیر نبوده است. ظریف بارهای بار با حضور در بالکن هتل کوبورگ، فضای رسانه‌های داخلی و خارجی تحت تاثیر خود قرار داد و در واقع، با دیپلماسی بالکنی آخرین وضعیت مذاکرات را به اطلاع رسانه‌ها می‌رساند.
منظور ظریف از تغییر اسب چه بود؟
با آنکه جان کری در عصر روز پنجشنبه تلاش کرد تا فضای رسانه‌ای مذاکرات هسته‌ای را در دست بگیرد و همه مسائل را در سخنان چند خطی‌اش جا بدهد٬ اما این سخنان به اندازه جمله پایانی ظریف جنجال ایجاد نکرد. معنای این عبارت که «شما نمی‌توانید در وسط رودخانه، اسب‌تان را عوض کنید؟» چه بود؟
نخستین کاشفان معنای این عبارت، خبرنگاران آمریکایی و انگلیسی بودند. ابتدا، این خبرنگاران آمریکایی بودند که در نخستین ساعات پس از انتشار توئیت ظریف دریافتند عبارت پایانی ظریف ابتدا توسط آبراهام لینکلن در جریان رقابت‌های انتخاباتی خود در سال 1864 به کار برده است.
در ادامه، خبرنگار گاردین در گزارشی نوشت: «اسب‌ها در عبارت ظریف بازمی‌گردد به این باور تیم مذاکره‌کننده ایران که بسته پیشنهادی که روز چهارشنبه صبح به وقت وین در کوبورگ توانسته بود نظر مساعد همگان را جلب کند٬ ناگهان پس از ویدوکنفرانس جان نیمه شب جان کری با باراک اوباما از روی میز کنار زده شده و رد می‌شود». همزمان با گزارش گاردین، سرگئی لاوروف از مسکو به کمک ایرانی‌ها آمد و تاکید کرد که اگر این مذاکرات شکست بخورد مقصر آن کشوری است که بسته مورد پذیرش همه را رد کرده است و نه ایران.
پس از این جنجال‌ها، ظریف که برای انجام مراسم شب قدر به مرکز امام علی(ع) در مرکز شهر وین رفته بود، در جمع خبرنگاران درباره مانع رسیدن به توافق گفت: ما هم شاهد تغییر مواضع و هم شاهد زیاده‌خواهی هستیم. علاوه بر این چندین کشور در طرف مقابل دارای مواضع متفاوتی هستند و البته که ایران هیچگاه میز مذاکره را ترک نکرده و نخواهد کرد.
جاری شدن امید در رگ‌های مذاکرات
پس از دو روز پر تنش روزهای چهارشنبه و پنجشنبه، از عصر روز جمعه به این سو، افق دستیابی به توافق هسته‌ای و کمتر شدن فاصله‌ها بیش از پیش نمایان شد. به عبارتی، مذاکرات هسته‌ای در روزهای پایانی ماراتن نفس‌گیر خویش، حساسیتش بیش از پیش و سرعت تحولاتش غیرقابل پیش‌بینی شده بود و مذاکرات وارد فاز اتفاق‌های آنی و لحظه‌ای شد.
عصر شنبه و یکشنبه، روز برگزاری جلسات پی‌درپی و فشرده‌ای بود که میان معاونان و وزرای امور خارجه ایران و آمریکا و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از یک طرف و از طرف دیگر، اعضای 1+5 با هم بود.
فدریکا موگرینی نیز در آخرین پست توییتری‌اش در این باره نوشت: «هنوز شب و روز برای توافق هسته‌ای با ایران کار می‌کنیم. تشکر از دولت اتریش و مردم به خاطر مهمان‌نوازی طولانی‌مدت آنها.»
اما دیدارهای وزیر امور خارجه ایران، فقط به دیدارهای ظریف با کری و موگرینی متوقف نماند. ظریف روز شنبه علاوه بر کری و موگرینی با لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه نیز ساعتی به گفت‌وگو نشست و به رایزنی پرداخت.
با آنکه قرار بود تا سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه عصر شنبه در وین باشد، اما او سفرش به وین را به تعویق انداخت. ولادیمیر وروکونوف نماینده روسیه در آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین که فرستاده ویژه لاوروف در مذاکرات محسوب می‌شد، نیز به هتل کوبرگ آمد و با ظریف دیدار کرد.
گره‌گشایی ایران از PMD با سفر آمانو به تهران
شاید یکی از مهمترین مسائلی که موجب طولانی شدن مذاکرات در همه سطوح شد، مسئله مطالعات ادعایی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آن را با عنوان «ابعاد احتمالی پرونده هسته‌ای ایران» علیه کشورمان مطرح کرده است. بسیاری از اعضای 1+5 با طرح مسائل زیاده‌خواهانه خواستار پیوند زدن توافق هسته‌ای با مسئله PMD بودند.
با این وجود، یکی از مهمترین ایام مذاکرات و در حالی که تمامی وزرای 1+5 در وین حضور داشتند، یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سفری یک روزه به تهران داشت و با مقام‌های ارشد کشورمان دیدار کرد. سفری که به ابتکار جمهوری اسلامی ایران برای گره‌گشایی از مسئله ابعاد احتمالی پرونده هسته‌ای ایران صورت گرفت.
در طول سال‌های گذشته طرح‌ها و مدالیته‌های متفاوتی برای حل این مسئله ارائه شد٬ اما با کارشکنی‌های آژانس چاره کار حل نشد. در آستانه توافق هسته‌ای میان ایران و 1+5، تهران اعلام کرد که با وجود آنکه ادعاهای غرب در خصوص انحراف برنامه هسته‌ای خود را قبول ندارد٬ اما در راستای بستن این پرونده حاضر است٬ در چارچوبی زمان‌دار همکاری این پرونده را ببندد.
در واقع تهران به دنبال این بود تا در جریان رایزنی‌ها با آمانو، مسائل مطرح در PMD را از حالت کیفی خارج و به مسائل کمی مشخص تبدیل کند. از سوی دیگر، مسئله دیگری که هم خواست ایران و هم خواست سایر کشورهای حاضر در گردونه 1+5 است، این است که باید جدول زمانی برای بسته شدن این پرونده اعلام شود.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره این سفر گفت: در گفت‌وگوها با آمانو، جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر لزوم ایجاد یک زمانبندی مشخص برای پایان دادن به موضوعاتی که از گذشته مطرح بود، تفاهم کردند.
با این حال، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از سفر خود به تهران در بیانیه‌ای که در این باره صادر کرد، گفت که درک بسیار بهتری از مسائل حاصل شده، اما مواردی وجود دارند که باید در سطح وسیع‌تری بررسی شوند.
همچنین آمانو پیش از ورود به هتل کوبورگ در جمع خبرنگاران گفت: در مذاکرات پیشرفت‌هایی حاصل شده و توافق قابل دسترس است. معتقدم با همکاری ایران می‌توانیم تا پایان سال جاری گزارشی درباره مساله PMD منتشر کنیم. برطرف کردن نگرانی‌ها درباره PMD تا پایان سال جاری اهمیت زیادی دارد چرا که مهمترین مسئله‌ای است که ۱+۵ برای لغو تحریم‌های ایران به آن نیاز دارد.» آمانو همچین گفت: «چنانچه توافق حاصل شود، آژانس آماده است تا بعد هسته‌ای مسائل مربوط به برنامه اقدام مشترک را اجرا کند.» نخستین گام در پدیدار شدن نمود اراده طرفین نیز آمدن هیاتی پنج نفره از آژانس بین‌المللی انرژی به تهران بود
ثمره توافق و سفر آمانو به تهران
رفت و آمد آمانو به تهران و دیدارهای مکرر وی با محمدجواد ظریف و علی اکبر صالحی که موجب پدیدار شدن افق‌هایی از حل مسائل گذشته فراهم کرده بود، عاقبت نتیجه داد و سرانجام عالی اکبر صالحی و یوکیا آمانو به امضای توافق همکاری برای حل مسائل گذشته پرداختند تا یوکیا آمانو و علی اکبر صالحی در تاریخ ١٤ جولای ٢٠١٥ (٢٣ تیر) در مورد نقشه راه شفاف‌سازی موضوعات باقی‌مانده گذشته و کنونی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران در ١٠ بند توافق کنند.
١- آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران بر روی ساز‌و‌کار جداگانه‌ای که به آنها اجازه می‌دهد موضوعات حل‌نشده باقی‌مانده را، آن‌طور که در ضمیمه گزارش ٢٠١١ مدیرکل (GOV/٢٠١١/٦٥) آمده، پاسخ گویند. فعالیت‌های صورت گرفته و نتایج به دست آمده تا آن تاریخ توسط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ارتباط با برخی موضوعات، در طول روند انعکاس داده خواهد شد.
٢- ایران تا تاریخ ١٥ اوت ٢٠١٥ (٢٤ مرداد)، توضیحات خود به صورت مکتوب و اسناد مربوطه را در ارتباط با موضوعات مطروحه در ساز و کار جداگانه بند یک، به آژانس ارایه خواهد داد.
٣- آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از دریافت توضیحات مکتوب و اسناد مربوطه ایران، اطلاعات را تا تاریخ ١٥ سپتامبر ٢٠١٥ (٢٤ شهریور) بررسی کرده و سوالات در مورد هرگونه ابهامی در ارتباط با آن اطلاعات را به ایران منتقل خواهد کرد.
٤- پس از آنکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سوالات در خصوص هرگونه ابهام در چنین اطلاعاتی را به ایران ارایه کرد، دیدارهای فنی-کارشناسی، تمهیدات فنی و مباحث آن‌گونه که در ساز و کار جداگانه مورد توافق قرار گرفت، برای رفع این ابهاماات، در تهران صورت خواهد گرفت.
٥- ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر ساز‌و‌کار جداگانه‌ای در خصوص موضوع پارچین توافق کردند.
٦- تمامی فعالیت‌ها، آن‌گونه که در فوق اعلام شده، تا تاریخ ١٥ اکتبر ٢٠١٥ (٢٣ مهر) با هدف حل تمامی مسائل حل‌نشده گذشته و حاضر، آن‌گونه که در ضمیمه گزارش ٢٠١١ مدیرکل (GOV/٢٠١١/٦٥) تعیین شده، تکمیل خواهد شد.
٧- مدیرکل به صورت دوره‌ای روند اجرای این نقشه راه را به شورای حکام آژانس گزارش خواهد کرد.
٨- تا تاریخ ١٥ دسامبر ٢٠١٥ (٢٤ آذر)، مدیرکل ارزیابی نهایی را در مورد حل تمامی مسائل باقی‌مانده گذشته و حاضر آن‌طور که در ضمیمه گزارش ٢٠١١ مدیرکل (GOV/٢٠١١/٦٥) تعیین شده، برای اقدام به شورای حکام ارایه خواهد کرد. پیش از صدور گزارش، یک نشست فنی جمع‌بندی میان ایران و آژانس برگزار خواهد شد.
٩- ایران اعلام کرده است ارزیابی جامع خود را در مورد گزارش مدیرکل به صورت مکتوب به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارایه خواهد کرد.
١٠- در انطباق با چارچوب همکاری‌ها، آژانس به در نظر گرفتن نگرانی‌های امنیتی ایران، ادامه خواهد داد.
پیچ و خم انتخاب واژه‌ها در توافق نهایی
شاید یکی از مهمترین اقداماتی که در مذاکرات صورت گرفت و شاید بیشترین وقت را میان طرفین مذاکره گرفت، انتخاب و چیدمان واژگان توافق هسته‌ای نهایی میان هیات‌های کارشناسی بود. جایی که هر واژه گستره معنایی خاص خود را دارد و توافقی پایدار خواهد بود که ترجمه‌های متفاوت و دوپهلو از آن به حداقل میزان ممکن برسد. با آنکه از حدود یک هفته پیش، یک عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده ایران از اتمام کار هیات‌های کارشناسی و خالی شدن متن برنامه و ضمائم از پرانتزها خبر داده بودند، اما حساسیت کار موجب شد هیات‌ها تا آخرین لحظات به بررسی متون و اسناد بپردازد٬ زیرا تک‌تک کلمات باید به گونه‌ای انتخاب شده و در افعال زمانی صرف شده و معنا پیدا کنند که باب هرگونه تفسیری بسته شود.
بیشترین حساسیت‌ها هم از جانب تیم‌های مذاکره‌کننده ایران و آمریکا بود. کشورمان نگران است که باب تعبیر برای دیگرانی که به دنبال محدود کردن خارج از توافق برنامه هسته‌ای ایران هستند باز گذاشته شود و آمریکا هم نگران مخالفت تندروهایی است که می‌توانند از یک کاه، کوه بسازند.
سه تاریخ طلایی برجام
تا پیش از صحبت‌های سیدعباس عراقچی هیچ درک خاصی از توافق هسته‌ای وجود نداشت٬ تا آنکه عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان از سه تاریخ طلایی در صورت حصول توافق هسته‌ای خبر داد و به عبارتی، سه روز توافق هسته‌ای ایران چگونه خواهد بود.
معاون وزیر امور خارجه بیان کرد که در روز اول دستیابی به راه‌حل‌ها و جمع‌بندی اعلام شده و فرآیند‌های قانونی طی می‌شود، در روز دوم تحریم‌ها لغو و توافق رسماً اعلام می‌شود و در روز سوم توافق عملیاتی می‌شود.
وی گفت که تقریباً درباره دو مرحله اول توافق حاصل شده، اما مرحله سوم به‌دلیل لزوم توازن و همزمانی در انجام کارها هنوز مورد بحث قرار دارد. بازه‌های زمانی که در اینجا «روز» نامیده می‌شوند به معنای 24 ساعت نیستند٬ بلکه ممکن است هر کدام از یک روز تا یک یا دو ماه و حتی چند ماه به طول انجامند. روز یا مرحله اول توافق هسته‌ای احتمالی می‌تواند طی روزهای آتی رخ دهد.
طی شدن فرآیند قانونی در کشورها یکی دیگر از گام‌هایی است که در روز اول شاهد آن خواهیم بود. در این مرحله است که کنگره آمریکا و مجلس ایران بر اساس مصوباتی که پیشتر داشته‌اند٬ توافق را دریافت می‌کنند تا آن را بررسی کنند. «مانند کنگره آمریکا، مجلس شورای اسلامی نیز درخواست کرده که توافق ارائه شود به مجلس برای بررسی و احیاناً نقطه‌نظراتی که می‌خواهند اعلام کنند یا تصمیماتی را بگیرند. پس اگر 16 تیر به توافقی دست یافتیم هنوز توافقی نداریم تا زمانی که این روند قانونی در کشورها طی شود.»
عراقچی همچنین توضیح داد: صدور یک قطعنامه جدید که در آن قطعنامه‌های قبلی لغو شده و توافق بین ایران و گروه 1+5 نیز مورد تأیید می‌گیرد، یکی دیگر از گام‌های روز اول است. در خصوص زمانی که شورای امنیت سازمان ملل باید قطعنامه‌ای صادر و توافق را تأیید کند، هنوز مباحث ادامه دارد. ترجیح همه کشورها این است که آن روزی که ما به یک جمع‌بندی رسیده و توافق اعلام شود شورای امنیت همزمان و بعد از آن قطعنامه خود را صادر خواهد کرد».
از نکات دیگر در روز توافق این است که هیچ امضایی وجود نخواهد داشت، زیرا به‌گفته عراقچی برنامه جامع اقدام مشترک یک معاهده یا پیمان نیست. «از نظر ما امضای توافق، همان قطعنامه شورای امنیت است که آن را تأیید می‌کند، ممکن است امضایی واقعی زیر آن نباشد چون این توافقی که به‌عنوان برنامه جامع اقدام مشترک، یک معاهده یا پیمان نیست که امضا زیر آن داشته باشد، به‌مانند برنامه اقدام مشترک.
عصبانیت صهیونیست‌ها از توافق هسته‌ای
هر لحظه که به اعلام توافق هسته‌ای ایران با گروه ١+٥ نزدیک می‌شدیم، لحن و کلمات مقامات مختلف رژیم صهیونیستی خشمگینانه‌تر می‌شد. خشمی که ناشی از استیصال در برابر عزم جهانی برای توافق و تفاهم در وین بر سر یکی از کهنه‌ترین مناقشات دیپلماتیک خاورمیانه بود. اسراییلی‌ها از هر ابزار و رسانه‌ای برای نشان دادن خشم و اندوه خود از این دستاورد بزرگ تاریخی استفاده می‌کردند. با آنکه بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی مختلف نیز به بازتاب این رویکردهای خصمانه می‌پرداختند٬ اما آشکار بود که هر لحظه صهیونیست‌های ضد‌توافق بیشتر منزوی می‌شدند، این را می‌شد به‌راحتی از تمناهای عریان آنها درک کرد.
نیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی پس از اعلام رسمی توافق ایران با ١+٥ گفت: قدرت‌های جهانی به ایران امتیاز‌های فراوانی دادند تا این کشور بتواند توانایی خود را برای ساخت سلاح اتمی افزایش دهد.
او در توییتر خود همچنین نوشت: آمریکا با کشوری به میز مذاکره نشست و امتیازاتی داد که طی دو روز گذشته مردمش در خیابان‌ها ندای مرگ بر آمریکا به کار می‌بردند.
نخست وزیر رژیم صهیونیستی چند روز قبل از توافق هسته‌ای بیان کرده بود که رژیم تل آویو زیر بار توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران نمی‌رود. نتانیاهو پس از اعلام توافق هسته‌ای در تماسی تلفنی با باراک اوباما درخصوص عواقب توافق روز گذشته ایران و گروه ١+٥ ابراز نگرانی کرد.
موشه یالوون، وزیر دفاع رژیم صهیونیستی توافق ایران با قدرت‌های غربی را محکوم کرد و گفت: این توافق ایران را خطر‌ناک‌تر کرد.
دنی دانون، وزیر علوم و فناوری رژیم اسراییل نیز با نا‌امیدی از این توافق گفت: ما نا‌امید و بسیار نگران توافقی هستیم که در وین رخ داده است. این توافق تنها برای اسراییل بد نیست، این توافق برای کل جهان آزاد خطرناک است.
استقبال دنیا از توافق هسته‌ای
برخلاف دولتمردان رژیم اسرائیل، رویکرد دنیا نسبت به توافق هسته‌ای به گونه‌ای دیگر بود. اکثریت دولتمردان و دیپلمات‌ها از توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 به عنوان پلکانی برای صلح خواندند. مهمترین اظهارنظرها به شرح زیر است:
- بان کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل متحد: به ایران و ١+٥ بابت این توافق تبریک می‌گویم که این آزمونی برای دیپلماسی است. سازمان ملل آمادگی دارد با همه طرف‌ها در راستای اجرای این توافق همکاری کند. این توافق منجر به فهم و همکاری بیشتر در راستای حل مشکلات خاورمیانه می‌شود.
- ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه: جهان با این توافق یک نفس بلند و راحت خواهد کشید.
- بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه: من توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای ١+٥ را تبریک می‌گویم.
- دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا: این توافق ایران را از دستیابی به سلاح اتمی دور نگه می‌دارد و کمک می‌کند دنیا محل امن‌تری باشد.
- فرانسوا اولاند، رییس‌جمهوری فرانسه: جهان با این توافق پیشروی خواهد کرد.
- مارتین شولتس، رییس پارلمان اروپا: توافق ایران آغازی برای دورانی جدید است و این توافقی خوب برای ایران، منطقه و امنیت جهانی است.
- فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا: با این توافق مناقشه اتمی ایران قطعاً خاتمه می‌یابد. توافق اتمی با ایران نشانه امید برای تمامی جهان است و فصل جدیدی در مناسبات بین‌المللی رقم خواهد زد.
- محمد البرادعی، مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی: گفت‌وگوی مبتنی بر اعتماد سازی و احترام متقابل بار دیگر ثابت کرد که تنها راه‌حل بحران‌هاست.
- جان کری، وزیر امور خارجه امریکا: اگر توافق نمی‌کردیم، چین و روسیه و دیگران با ایران تجارت می‌کردند زیرا آن هنگام، (نظام) تحریم‌ها ازهم‌می‌پاشید. برای پیشگویی در خصوص اینکه آیا فرصت‌های بیشتری برای کار با ایران در فضای غیرهسته‌ای وجود دارد یا خیر، هنوز خیلی زود است.
- وانگ یی، وزیر امور خارجه چین: توافق هسته‌ای ایران نشان می‌دهد که دنیا می‌تواند با استفاده از مذاکره مشکلات مختلف را حل کند.
- فیلیپ هاموند، وزیر خارجه انگلیس: امیدواریم و انتظار داریم این توافق گامی در راستای تغییر در روابط ایران با همسایگانش در منطقه و جامعه بین‌المللی باشد.
- لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه: انتظار می‌رود ظرف چند روز آینده قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل صادر شود.
- سرگئی لاوروف، وزیرامور خارجه روسیه: مذاکرات پس از سال‌ها تلاش به نتیجه رسید و توافق هسته‌ای ایران موجب ثبات در منطقه خواهد شد. پیش نویس قطعنامه و متن توافق تا چند روز آینده به شورای امنیت ارایه می‌شود و فعالیت‌های هسته‌ای ایران توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد نظارت قرار خواهد گرفت.
- فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان: توافق با ایران، توافقی خوب است و نشانه‌ای است که بر اساس آن می‌توان امیدوار بود مسیر برای گفت‌وگو در خاورمیانه هموار شود. امروز روزی تاریخی است که در پس آن ٣٥ سال بدون مذاکره سپری شد و ١٢ سال هم در بحران شدید گذشت.
- هیلاری کلینتون، وزیر سابق امور خارجه امریکا: گزینه جایگزین این توافق، غیرقابل قبول است و این مطمئناً توافق خوبی است.
- سوزان رایس، مشاور امنیت ملی رییس‌جمهور امریکا: توافق بسیار خوبی به دست آمده است.
- سخنگوی نخست‌وزیر انگلیس: این توافق فرصتی برای ایران است تا از مزایای اقتصادی آن بهره‌مند شود.
- نانسی پلوسی، رهبر اقلیت دموکرات در سنای امریکا: توافق اتمی با ایران یک توافق تاریخی و محصول سال‌های رهبری سخت، شجاعانه و با دید باز بود.
- نبیه بری، رییس پارلمان لبنان: بعد از توافق، آنچه در جریان خواهد بود همانند قبل از آن نیست.
گزارش: ابراهیم ترقی‌نژاد