رد توافق هسته‌ای به افزایش مناقشه در خاورمیانه منجر خواهد شد
یک عضو پیشین مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در یادداشتی توافق هسته‌ای را زمینه همکاری میان تهران و واشنگتن خواند و رد توافق هسته‌ای در کنگره آمریکا را یک اشتباه تاریخی توصیف کرد.
به گزارش ایلنا، سیدحسین موسویان، عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در یادداشتی که در روزنامه هافینگتن پست منتشر شد، با اشاره به توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ نوشت: توافق هسته‌ای جامع که میان ایران و قدرت‌های جهانی حاصل شد یک دستاورد برجسته برای امنیت و صلح جهانی به شمار می‌آید. حصول چنین راه حل دیپلماتیکی برای یک مناقشه قدیمی میان قدرت‌هایی که دشمن یکدیگر محسوب می‌شوند به ندرت در تاریخ اتفاق افتاده است. اکنون با وجود این توافق، طلوع نسل جدیدی از روابط میان ایران و آمریکا در چشم‌انداز قابل مشاهده است.
هنوز از زمانی که اختلاف‌ها بر سر برنامه هسته‌ای ایران به اوج خود رسیده بود و خیال یک جنگ فاجعه‌آمیز در افق دیده می‌شد٬ مدت زمان زیادی نگذشته است. این وضعیت تا حدی وخیم شد که فعالیت‌های هسته‌ای ایران در آمریکا به عنوان یک تهدید امنیتی اصلی دیده می‌شد و برای دیگر قدرت‌های بزرگ به عنوان اولویت اول مسائل بین‌المللی تلقی می‌شد.
هم‌چنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به جایی رسید که ایران را به عنوان یکی از اولین نگرانی‌های خود در حوزه منع اشاعه تعیین کرد. در ایران نیز، مسئله هسته‌ای پس از حمله عراق به این کشور در سال ۱۹۸۰ تاکنون به بزرگ‌ترین چالش امنیت ملی تبدیل شد.
این عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان در ادامه خاطرنشان کرد که حل مناقشه بر سر برنامه هسته‌ای ایران در شرایطی که جنگ در آن اجتناب ناپذیر بود با رهبری محتاطانه در تهران و واشنگتن که این حقیقت را درک کرده بودند همراه شد و رویکردی دیپلماتیک را در پی داشت که در نهایت به این توافق رسید.
این توافق تقریبا ۱۰۰ صفحه‌ای که توسط دیپلمات‌های خستگی‌ناپذیر ایران و گروه ۱+۵ به نگارش در آمده، نه تنها خطر یک جنگ مصیبت‌بار دیگر در پرآشوب‌ترین منطقه جهان را دفع کرده است، بلکه استانداردهای منع اشاعه جدیدی را وضع کرده است که می‌تواند در جهان تسری یابد.
موسویان بدون توجه به ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران نوشت: این توافق با تضمین شفاف‌سازی کامل برنامه هسته‌ای ایران از طریق یک مکانیسم راستی‌آزمایی، همه راه‌های ممکن ایران برای دستیابی به یک بمب اتم را مسدود می‌کند. این توافق تولید و جداسازی پلوتونیوم در ایران را متوقف می‌کند و موجب غنی‌سازی اورانیوم در سطوح پایین مورد نیاز برای انرژی هسته‌ای و نه ذخیره سوخت هسته‌ای بیشتر از آنچه که برای نیازهای صلح آمیز داخلی‌اش لازم دارد خواهد شد.
تمام این‌ها اصولی است که می‌تواند در قوانین بین‌المللی منع اشاعه هسته‌ای گنجانده شود. ایران در ازا، لغو رژیم سخت تحریم‌ها و به رسمیت شناخته شدن حق خود برای برخورداری از غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران را به دست آورد.
اقدامات تعیین شده در این توافق علاوه بر این می‌تواند مانع خطر رقابت بر سر تسلیحات هسته‌ای که اکنون در خاورمیانه در حال رخ دادن است شود. این توافق باید به عنوان یک گام در جهت عاری‌سازی منطقه از سلاح هسته‌ای تلقی شود. با توجه به گستردگی بی‌ثباتی در این منطقه و دشمنی‌های سختی که در میان قدرت‌های منطقه وجود دارد، ایجاد یک منطقه عاری از سلاح هسته‌ای امری ضروری است و این توافق هسته‌ای یک نمونه مثبت در این مسیر به شمار می‌آید.
مهم‌تر از همه اینکه، این توافق زمینه را برای همکاری بیشتر میان تهران و واشنگتن ایجاد می‌کند. صلح بین ایران که یک قدرت منطقه‌یی است و آمریکا به عنوان یک ابرقدرت جهانی به این دو کشور اجازه خواهد داد تا علیرغم دشمنی‌هایشان، به ویژه در برابر گروه‌هایی مانند داعش و طالبان با یکدیگر همکاری کنند. ایران یک نیروی ابزاری در هدایت جنگ زمینی علیه این گروه‌ها در عراق، افغانستان و سوریه است و آمریکا نیز می‌تواند تاثیرگذار‌ترین شریک در مقابله با آن‌ها باشد.
به طور قطع موانع زیادی برای برقراری چنین رابطه‌ای وجود دارد که ابتدا باید رفع شوند. ایران و آمریکا در جنگ داخلی سوریه مقابل هم قرار دارند و متحدان ایران، شامل حزب الله از سوی وزارت امور خارجه آمریکا به عنوان گروه تروریستی شناخته می‌شود. هم‌چنین متحدان آمریکا، شامل عربستان و اسراییل به شدت مخالف همکاری ایران و آمریکا هستند. هر چند حقیقت این است که خاورمیانه دچار آشوب و ناامنی بیشتری شده به گونه‌ای که آمریکا را برای درگیری در یک مناقشه پرهزینه و گرفتار کننده دیگر تهدید می‌کند. ایران در بسیاری از راه‌ها محور اصلی دستیابی به آرامش ثبات در این منطقه است.
ایران و آمریکا خواهان افزایش امنیت ملی‌شان هستند و با توجه به وجود منافع عقلانی و منطقی برای این کار انگیزه دارند. سیاست تجربی هوشمندانه در عراق و افغانستان، چیزی است که ایران و آمریکا در آن نفع مشترک دارند و هر دو کشور نیز از زمان سقوط دیکتاتورهای پیشین در بغداد و افغانستان از تشکیل چنین دولت‌هایی حمایت کرده‌اند. این منافع مشترک در جنگ علیه داعش بیشتر دیده می‌شود، ارتش آمریکا و مشاوران سپاه قدس ایران در کنار نیروهای عراقی بر روی زمین در حال مقابله با داعش هستند.
موسویان هم‌چنین در یادداشت خود با اشاره به وجود اختلافات جدی دیگر میان ایران و آمریکا در سوریه و یمن تاکید کرد که این اختلاف‌ها می‌تواند با ایجاد یک نقشه راه دیپلماتیک با هدف یافتن راه‌حلی سیاسی که مورد توافق دیگر طرف‌های درگیر باشد رفع شوند.
در هر دو کشور یمن و سوریه چنین راه‌حلی باید بر اساس این نکات تعیین شود، تقویت همکاری فراگیر در جنگ مقابل گروه‌هایی همچون داعش و القاعده، حفظ تمامیت ارضی هر دو کشور، جلوگیری از سقوط ارتش و موسسات امنیتی و پیشبرد انتقال سیاسی از طریق یک سیستم مشارکتی قوی که قوانین اکثریت و حقوق اقلیت را تضمین می‌کند و موجب برگزاری انتخابات آزاد با حضور ناظران سازمان ملل می‌شود. دستیابی به چنین نتیجه‌ای در یمن و سوریه به نفع ایران و آمریکا است.
در نهایت، برقراری صلح میان ایران و آمریکا علاوه بر این می‌تواند به همواره کردن راه برای ایجاد یک سیستم همکاری منطقه‌یی کمک کند که امنیت و ثبات را در منطقه خلیج فارس برقرار می‌کند و ایجاد صلح میان ایران و همسایگانش به ویژه عربستان را نیز تضمین می‌کند.
او در ادامه یادآور شد که این خروجی به ایجاد خلیج فارسی امن‌تر و پایان جنگ‌های نیابتی کنونی در منطقه منجر خواهد شد که به آمریکا اجازه خواهد داد به صورت مرحله‌ای از منطقه بیرون برود و میلیون‌ها دلار خود را حفظ کند.
این در حالی است که کنگره آمریکا باید به اهمیت این توافق آگاه باشد و برای از بین بردن منافع این گروه‌ها از دشمنی بدون پایان ایران و آمریکا پافشاری کند. به طور یقیین، فاجعه‌آمیز‌ترین پیآمد مخالفت کنگره با توافق هسته‌ای این است که این کار دورنمای همکاری میان تهران و واشنگتن در منطقه بر سر مسائل مورد توجه هر دو طرف را نابود می‌کند.
رد توافق دشمنی میان ایران و آمریکا را ابدی می‌کند که در نهایت به افزایش تنش و مناقشه در خاورمیانه منجر خواهد شد. بنابراین، در شرایطی که گزینه‌هایی بسیار سودمند‌تر برای این مسیر وجود دارد، طی این مسیر اشتباهی بسیار بزرگ خواهد بود.