کشورهای عربی از کاهش وابستگی آمریکا به آنها نگرانند/ اوباما برجام را میراث خود می‌داند
عضو سابق نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد تاکید کرد: نگرانی عمده کشورهای عربی نه به دلیل توافق هسته‌ای بلکه به دلیل کاهش وابستگی آمریکا به آنها است.
علیرضا میریوسفی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی ایلنا، با اشاره به سفر جان کری وزیر امور خارجه آمریکا به عربستان و دیدار او با وزرای امور خارجه شورای همکاری خلیج فارس در رابطه با اجرایی شدن برجام گفت: مخالفت کشورهای حاشیه خلیج فارس و به‌ویژه عربستان با توافق هسته‌ای و کاهش ایران‌هراسی قدمتی چندین ساله دارد.
او با بیان اینکه تلاش‌های عربستان و هم‌پیمانان منطقه‌ای‌اش پس از توافق موقت ژنو در سال ۲۰۱۳ بیشتر شد، اظهار داشت: ما شاهد بودیم که در نوامبر ۲۰۱۴ و قبل از توافق لوزان، سعود الفیصل وزیر خارجه سابق عربستان دیداری با جان کری در هواپیما داشت و پس از دستیابی توافق برجام در جولای ۲۰۱۵، اخباری منتشر شد که آنها مبالغ هنگفتی برای ترغیب کنگره برای مخالفت با برجام اختصاص دادند.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه اعضای شورای همکاری خلیج فارس در ازای برجام به دنبال امضای یک معاهده امنیتی با آمریکا بودند، تصریح کرد: آنها قبل از اجلاس کمپ دیوید در فوریه ۲۰۱۵ این موضوع را به صراحت اعلام کردند که آمریکایی‌ها ابتدا به صورت غیرمستقیم و غیر رسمی و سپس به صورت رسمی این مسئله را رد کردند و این موضوع موجب شد سران کشورهای عالی در این نشست حاضر نشوند.
میریوسفی با بیان اینکه نباید به خاطر برجام، واقعیت‌ها نادیده انگاشته شوند یا دچار خوش‌خیالی شد، به ایلنا گفت: روابط کشور‌ها با یکدیگر را می‌توان در سه سطح مورد بررسی قرار داد؛ نخستین سطح، ماهیت روابط کشور‌ها با یکدیگر است. روابط آمریکا با برخی کشورهای عربی و به ویژه عربستان دهه‌هاست که روابطی راهبردی و ماهیتاً همسو است که بر اساس معادله نفت در برابر امنیت تعریف شده است.
او افزود: دومین سطح، سطح رفتاری است که کشور‌ها در روابط دوجانبه با یکدیگر ممکن است انتقاد و اختلاف سلیقه‌ای با یکدیگر داشته باشند. آخرین سطح هم سطح مواضع و سیاست‌های اعلامی است. در شرایط کنونی، ماهیت روابط ایالات متحده آمریکا با متحدانش در خاورمیانه و به‌ویژه عربستان تفاوت ماهوی نسبت به سال‌های گذشته نداشته است و کماکان ماهیت این روابط براساس معادله نفت در برابر امنیت است.
اخباری در برخی منابع منتشر شده است که ادعا می‌کنند آمریکا خواستار آن است که در شرایط فعلی که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هستیم و برجام نیز تازه اجرایی شده است و مذاکرات سوریه پیشرفت‌هایی داشته است، فیتله تنش‌ها در منطقه تا حدودی کنترل شود.
او با بیان اینکه بی‌تردید برخی رفتار‌ها و مواضع عربستان و برخی کشور حاشیه خلیج فارس با مواضع و نوع نگاه متحدان غربی عربستان متفاوت است و طرفین با یکدیگر در سطح رفتار و موضع دارای اختلاف‌هایی هستند، ابراز داشت: اخباری در برخی منابع منتشر شده است که ادعا می‌کنند آمریکا خواستار آن است که در شرایط فعلی که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هستیم و برجام نیز تازه اجرایی شده است و مذاکرات سوریه پیشرفت‌هایی داشته است، فیتله تنش‌ها در منطقه تا حدودی کنترل شود.
این دیپلمات کشورمان با بیان اینکه عربستان و برخی از اعضای شورای همکاری انتظار حضور نظامی آمریکا در برخی از مناطق در جهت منافع آنهاست، یادآور شد: روابط ریاض و واشنگتن در چهار دهه گذشته به دلیل وابستگی آمریکا به نفت منطقه خلیج فارس و عربستان حالتی یک‌طرفه پیدا کرده بود. به عنوان مثال در ماجرای ۱۱ سپتامبر هم مشاهده کردیم با وجود اینکه اکثر افراد مرتبط با این حمله‌ها از اتباع سعودی بودند، ولی آمریکا عملا در این‌باره وادار به سکوت شد.
میریوسفی ادامه داد: اکنون آمریکا بر روی نفت صخره‌ای سرمایه‌گذاری بسیاری انجام داده است که این مسئله موجب شده است آمریکا از واردکننده نفت به صادرکننده آن نیز تبدیل شود. امسال نیز براساس لایحه بودجه، کنگره به دولت آمریکا پس از ۴۰ سال مجوز صادرات نفت آمریکا را داد. این مسئله موجب شده است رابطه یک‌طرفه ریاض و واشنگتن، حالتی دوطرفه پیدا کند که می‌تواند در میان‌مدت و بلندمدت تغییراتی راهبردی را در منطقه ایجاد کند.
او با بیان اینکه نگرانی عمده کشورهای عربی نه به دلیل توافق هسته‌ای بلکه به دلیل کاهش وابستگی آمریکا به آنهاست، عنوان کرد: از سوی دیگر، با کاهش و شکست پروژه ایران‌هراسی، کشورهای عربی نمی‌توانند سیاست‌های نادرست منطقه‌ای و مشکلات داخلی‌شان را با بهانه ایران‌هراسی توجیه کنند.
این پژوهشگر ارشد روابط بین‌المللی در پاسخ به این سوال خبرنگار ایلنا که آیا آمریکا می‌تواند کشورهای عربی به کاهش تنش با ایران متقاعد کند؟ بیان کرد: اینکه آمریکا به دنبال ثبات‌سازی در منطقه است، بیش از حد خوش‌بینانه است. بهتر است به جای آن از اصطلاح مستحکم‌سازی (Retrenchment) استفاده کنیم که به معنی کنترل اوضاع به منظور پیگیری اهداف بعدی است. باید توجه داشته باشیم که ریاض و واشنگتن در ماهیت و هدف خود در خاورمیانه هدف مشترکی دارند و آن جلوگیری از سقوط متحدانشان یا ظهور انقلاب‌های اسلامی جدید نظیر انقلاب ایران است. با این حال، شیوه آنها در این‌باره با یکدیگر متفاوت است.
به دلیل انتخابات پیش روی ریاست‌جمهوری در آمریکا که قدرت ریسک‌پذیری سیاستمداران را کاهش می‌دهد، شروع اجرای برجام که اوباما آن را میراث خود می‌داند و همچنین پشرفت‌های مذاکرات سوریه و قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت در این باره، به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها فعلا ترجیح می‌دهند تا حدودی اوضاع را تمشیت کنند تا شرایط از کنترل آنها خارج نشود.
میریوسفی با بیان اینکه عربستان از همان ابتدا به سیاست مشت آهنین اعتقاد داشت، گفت: در برابر این سیاست، متحدان غربی عربستان فکر می‌کردند این سیاست‌ها به صورت عمومی در همه شرایط جواب نمی‌دهد و گاهی اوقات باید به اصلاحات از بالا یا مدل‌های کنترل انقلاب دست زد.
او با اشاره به اصول سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه اظهار داشت: نخستین اصل، مستحکم‌سازی است که بر این پایه، نیروی نظامی جدیدی به خارومیانه اعزام نخواهد شد، جنگ جدیدی ایجاد نخواهد شد و در واقع آنها درصدد حفظ مواضع کنونی هستند. دومین اصل، سیاست چرخش به شرق که بر این اساس، آنها به دنبال کاهش درگیری در خاورمیانه، متمرکز شدن بر خلیج فارس و استفاده از قوای نظامی در شرق آسیا است.
میریوسفی اظهار داشت: سوم اصل، استراتژی هدایت از پشت است و آمریکا بر این اساس می‌کوشد نقش مخرب خود را پنهان کند و به صورت علنی درگیر مسائل نباشد؛ اصل چهارم نیز استفاده کمتر از روش نظامی و خشونت‌آمیز و استفاده از روش‌های اصلاحی و انقلاب‌های نرم است. پنجمین اصل نیز برتری کیفی نظامی رژیم اسرائیل نسبت به سایر بازیگران منطقه‌ای است.
عضو سابق نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد اضافه کرد: با این حال، به دلیل انتخابات پیش روی ریاست‌جمهوری که قدرت ریسک‌پذیری سیاستمداران را کاهش می‌دهد، شروع اجرای برجام که اوباما آن را میراث خود می‌داند و همچنین پشرفت‌های مذاکرات سوریه و قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت در این باره، به نظر می‌رسد فعلا ترجیح می‌دهند تا حدودی اوضاع را تمشیت کنند تا شرایط از کنترل آنها خارج نشود.