هشتمین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره اجرای برجام توسط ایران

به گزارش ایلنا، متن کامل این گزارش به شرح زیر است:

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

GOV/۲۰۱۷/۳۵

۳۱ آگوست ۲۰۱۷

راستی آزمائی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱  (۲۰۱۵) شورای امنیت

گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

۱. این گزارش مدیر کل به شورای حکام و همزمان به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمائی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت می‌باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعات مالی، و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می‌دهد.

B. سابقه

۲. در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E۳/EU+۳) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست نمود که "راستی آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده درچارچوب برجام را برعهده گیرد". در اوت ۲۰۱۵، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه نماید. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند GOV/۲۰۱۵/۵۳ و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات نماید.

۳. در دسامبر ۲۰۱۶ و ژانویه ۲۰۱۷ مدیرکل نه (۹) سند که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگری‌هائی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت.

۴. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ ۲/۹ میلیون یورو در سال است. برای سال ۲۰۱۷ منابع مالی فرابودجه ای برای مبلغ ۲/۶ میلیون یورو از ۲/۹ میلیون یورو لازم است. تا تاریخ ۲۸ آگوست ۲۰۱۷، مبلغ ۴/۸ میلیون یورو منابع مالی فرابودجه‌ای برای تامین هزینه فعالیت‌های مرتبط با برجام برای سال ۲۰۱۷ و بعد آن در دسترس است.

C. فعالیتهای راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

۵. از تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام را منطبق با رویه‌های پادمانی استناندارد آژانس و به شیوه ای بیطرفانه و عینی راستی آزمایی و نظارت کرده است. آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیرکل، بشرح ذیل گزارش می‌دهد.

C.۱ . فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

۶. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-۴۰) موجود را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است، ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی‌شده به صورت ویژه برای راکتور IR-۴۰ طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای ۳ و ۱۰).

۷. ایران به اطلاع‌رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین(HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت نماید (بند ۱۵).

۸. در نامه‌ای به تاریخ ۶ ژوئن ۲۰۱۷ ایران برنامه خود برای انتقال ۱۹ تن آب سنگین به خارج از ایران را به اطلاع آژانس رساند. قبل از این انتقال، آژانس ۱/۱۹ متریک تن آب سنگین درجه هسته‌ای که ایران برای انتقال آماده کرده بود را راستی‌آزمائی و مهر و موم کرد. در تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۱۷ ایران به آژانس اطلاع داد که آب سنگین (یادشده) به مقصد آن در خارج ایران رسیده است. از تاریخ ۱۶ تا ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۷، آژانس میزان ۱/۱۹ متریک تن آب سنگین درجه هسته‌ای را در مقصدی خارج از ایران راستی آزمائی کرد.

۹. همانگونه که قبلا گزارش شد، در تاریخ ۱۶ ژوئن ۲۰۱۷ آژانس راستی آزمائی نمود که فعالیت تاسیسات HWPP متوقف شده است. در نامه‌ای به تاریخ ۱۶ می ۲۰۱۷، ایران به آژانس اطلاع داد که اپراتور HWPP قصد دارد فعالیت این تاسیسات را در تاریخ ۱۷ ژوئن ۲۰۱۷ از سرگیرد. در تاریخ ۷ آگوست ۲۰۱۷، آژانس راستی آزمائی کرد که این تاسیسات در حال فعالیت است و اینکه ذخیره آب سنگین ایران ۱۱۱ متریک تن است. 

۱۰. در طول دوره گزارش‌دهی ایران بیش از ۱۳۰ متریک تن آب سنگین نداشته است (بند ۱۴).

۱۱. ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون(MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای ۱۸ و ۲۱).

C.۲ . فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و سوخت

۱۲. در کارخانه غنی‌سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-۱ به صورت نصب شده در ۳۰ آبشار به شکل محاسبه شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام (بند ۲۷) به صورت نصب شده باقی نمانده‌اند. ایران تعداد ۵۷ سانتریفیوژ IR-۱ را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است (بند ۲۹.۱).

۱۳. ایران به غنی‌سازی UF۶ در FEP ادامه داده است. ایران غنی‌سازی بالاتر از ۳.۶۷ درصد از اورانیوم ۲۳۵ را انجام نداده است (بند ۲۸).

۱۴. در بازه زمانی گزارش، کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی‌سازی شده ایران از میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF۶ غنی شده تا میزان ۳.۶۷ درصد اورانیوم ۲۳۵ (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند ۵۶). میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF۶ معادل با ۸/۲۰۲ کیلوگرم اورانیوم است. 

۱۵. در تاریخ ۲۱ آگوست ۲۰۱۷، میزان اورانیوم غنی‌شده تا ۳.۶۷ درصد اورانیوم ۲۳۵ ایران ۴/۸۸ کیلوگرم بوده است، بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک.

۱۶. در کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP) تعداد ۱۰۴۴ سانتریفیوژ IR-۱ در یک بال (واحد ۲) از تأسیسات مزبور قرار داده شده‌اند (بند ۴۶)، که تعداد ۱۰۴۲ سانتریفیوژ IR-۱ به صورت نصب شده در شش آبشار باقی مانده‌اند و دو سانتریفیوژ IR-۱ به صورت جداگانه به منظور انجام «تحقیقات اولیه و فعالیت‌های تحقیق و توسعه مربوط به تولید ایزوتوپ پایدار» نصب هستند. ایران در بازه زمانی گزارش هیچ گونه غنی‌سازی اورانیوم یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند ۴۵).

۱۷. همه سانتریفیوژهای انبار شده به همراه متعلقات آنها در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده‌اند (بندهای ۲۹، ۴۷، ۴۸ و ۷۰). آژانس دسترسی منظم به ساختمان‌های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه‌صنعتی غنی‌سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند ۷۱). آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است. (بند ۵۱)

۱۸. ایران فعالیت‌های غنی‌سازی‌اش را در راستای برنامه بلندمدت غنی‌سازی و تحقیق و توسعه غنی‌سازی خود به همان صورت ارائه شده به آژانس در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ انجام داده است (بند ۵۲).

۱۹. در تاریخ ۲۰ آگوست ۲۰۱۷ آژانس راستی آزمایی کرد که کلیه میله‌های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی بالاتر از ۱ رم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار هستند.

۲۰. ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل صفحات سوخت یا ضایعات به UF۶ مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند ۵۸).

C.۳. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

۲۱. هیچ اورانیوم غنی‌شده‌ای از طریق فعالیتهای تحقیق و توسعه انباشت نگردیده و غنی‌سازی تحقیق و توسعه ایران انجام شده با اورانیوم یا بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوزها در چارچوب محدودیت‌های تعریف شده در برجام بوده است (بندهای ۴۲-۳۲).

۲۲. ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه نموده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است (بند ۱/۸۰). آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی را انجام داده و راستی آزمایی کرده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام استفاده شده‌اند (بند ۲/۸۰). ایران هیچگونه سانتریفیوژ IR-۱ را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده یا از کار افتاده‌اند تولید نکرده است. (بند ۶۲)

۲۳. همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی که از روز اجرا تولید شده‌اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته‌اند. (بند ۷۰) ایران با استفاده از فیبر کربن لوله‌های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه‌برداری و آزمایش شده و تمامی آنها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی آژانس بوده است.

D. اقدامات شفاف‌سازی

۲۴. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی‌سازی استفاده کند تا بدینوسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع‌آوری خودکار ثبت سوابق اندازه گیری توسط ادوات اندازه‌گیری نصب شده آژانس تسهیل گردد (بند ۶۷.۱). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام کرده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم کرده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است. (بند ۶۷.۲)

۲۵. ایران کماکان به آژانس اجازه داده - تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی- بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا کسب شده از دیگر منابع و منتقل شده به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان (بند ۶۸)، نظارت کند. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا کسب شده از هر منبع دیگری را ارایه کرده است (بند ۶۹) .

E. دیگر اطلاعات مرتبط

۲۶. ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمان‌ها بر اساس ماده ۱۷ (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم الاجرا شدن آن را ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی و انجام دسترسی‌های تکمیلی به سایت‌های هسته‌ای و دیگر مکان ها در ایران تحت پروتکل الحاقی ادامه داده است.

۲۷. راستی آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش‌های D، E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد.

۲۸. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت نکرده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیسون مشترک، بند ۶.۴.۶).

F. خلاصه:

۲۹. آژانس به راستی آزمائی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران درچارچوب موافقتنامه پادمان‌ها اعلام شده، ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

۳۰. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی‌آزمائی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

۳۱. مدیرکل به گزارش‌دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.