جامعه امیدوار آمادگی بیشتری برای اصلاح و تغییر دارد/ رفتارهای اجتماعی در جامعه ناامید به سمت خشونت می‌رود

به گزارش خبرنگار سیاسی ایلنا، هادی خانیکی، صبح امروز در نشست خبری همایش ملی امید اجتماعی گفت: جامعه ایرانی با تهدیدها و تنگناهای مختلفی روبه‌رو است. تنوع و تراکم آسیب‌های اجتماعی به گونه‌ای است که تصویر اولیه‌ای که از جامعه در رسانه‌ها ایجاد می‌شود، تصویر بسیار نگران‌کننده‌ای است درحالی که جامعه حیات دارد و قدرت ترمیم و برخواستن و احیا و فرصت‌آفرینی دارد.

جامعه به سادگی با فروپاشی روبه‌رو نیست

وی ادامه داد: اگر کنشگران و فعالان با جامعه درست برخورد کنند به سادگی می‌فهمند جامعه به سادگی با فروپاشی روبه‌رو نیست. تهدیدها با فهم درست آنها و اتخاذ رویکردهای درست می‌تواند به فرصت تبدیل شود. اینکه چه کسانی بهتر می‌توانند جامعه را بشناسند و در جامعه نقش‌آفرین باشند، موضوعی است که در حوزه سیاستگذاری اجتماعی و تعریف نقش‌ها برای نهادهای حاکمیتی یا مدنی یا علمی بحث‌ها و گفت‌وگوهای مختلفی بوده و است.

این استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه توانمند کردن جامعه گاه بر دوش حکومت گذاشته شده و گاه در کنار آن، یک امر اجتماعی و مبتنی بر توانمندی بر نهادهای اجتماعی گذاشته است، اظهر داشت داشت: گاه شیوه داد و ستد و گفت‌وگو و همکاری میان نهادهایی که در جامعه دخیل هستند مانند نخبگان و جامعه مدنی بر دوش همگان است.

یاس و متراکم شدن ابهام نسبت به آینده منشا بسیاری از آسیب‌ها است

خانیکی افزود: مسئله اولی که امروز با آن روبه‌رو هستیم مانند رشد آسیب‌های اجتماعی و علائمی که در تحلیل مسیری که جامعه ایرانی با آن روبه‌رو است – همانند خطر محدود شدن اثر منابع توسعه‌ای و کاهش اعتماد و... – به آنها توجه نکنیم حتی از موضوع انتخاب، نیازمند تصور واقعی از جامعه هستیم و براساس آن تصویر واقعی بفهمیم چه باید کرد. اندیشه برگزاری همایش امید اجتماعی از درون فعالیت‌های موسسه رحمان برآمده است. این موسسه به عنوان نهادی که بنا دارد به حل آسیب‌پذیری‌های جامعه از طریق علمی کمک کند، براساس مطالعاتش بگوید جامعه ایران در چه وضعیتی است و اولویت‌ها کدامند.

وی با بیان اینکه کارهای بزرگ را باید از کارهای کوچک و شدنی ممکن است، تصریح کرد: مسئله یاس و متراکم شدن ابهام نسبت به آینده منشا بسیاری از آسیب‌ها است. این یاس و ابهام موجب فرسایش سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی، سرمایه انسانی و حتی سرمایه فیزیکی شده است.

اهداف همایش یاس اجتماعی

دبیر علمی همایش امید اجتماعی در تشریح اهداف این همایش خاطرنشان کرد: هدف ما ایجاد بحث و گفت‌وگو درباره امید اجتماعی در میان فعالان و نخبگان و صاحبنظران است. البته دغدغه ما یک دغدغه کنجکاوانه نیست. ما می‌خواهیم بپردازیم این پدیده چیست و به چه دردی می‌خورد. موضوع دوم تبیین وضعیت امید اجتماعی است. تجربه ما نشان می‌دهد هم می‌توان ارزش‌ها و نگرش‌ها را در جهت یک وضعیت اجتماعی سنجید و هم تحلیل مسیر کرد که کدامین سو می‌رود. موضوع سوم نیز بحث بر سر سبب‌شناسی امید اجتماعی است.

خانیکی اضافه کرد: موضوع چهارم، سیاست و امید اجتماعی است. در هر جامعه‌ای به خصوص جامعه ایران موضوعاتی که به سیاست‌های کوتاه‌مدت نیاز دارد، امید اجتماعی نسبت نزدیکی با مقوله سیاست دارد کماآنکه در جامعه خودمان به عنوان یک مشاهده می‌تواند ببینید به دلیل انتخابات موفقی که برگزار شد، سطح امید به اصلاح و تغییر و برآورده شدن مطالبات بالاست و جامعه امیدوار است اما به محض آنکه سطح مطالبات و خواسته‌ها، آهنگ پاسخگویی‌اش کند می‌شود و با پمپاژ ناامیدی و یاس به خصوص از سوی مخالفان از سطح امید جامعه کاسته می‌شود.

جامعه امیدوار آمادگی بیشتر برای اصلاح و تغییر دارد

خانیکی تاکید کرد: امید اجتماعی مقوله‌ای است که همه از آن نفع می‌برد. جامعه امیدوار آمادگی بیشتر برای اصلاح و تغییر دارد.

وی هم با اشاره به عدم گفت‌وگو در جامعه ابراز داشت: به خاطر عدم نبود مهارت گفت‌وگو، خلایی صورت گرفته که مشخص نیست طرفین گفت‌وگو چه کسانی هستند و چه موضوعاتی باید مورد گفت‌وگو واقع شود. وقتی جامعه دچار نشاط است همه می‌توانند با هم گفت‌وگو کنند ولی وقتی ناامیدی وجود دارد، رفتارهای اجتماعی هم به سمت خشونت و نفرت سوق پیدا می‌کنند بنابراین در چنین جامعه‌ای، دو فعال سیاسی یا دو مسافر تاکسی یا دو شهروند آستانه تحملشان آنقدر کاهش می‌یابد که باید منتظر دعوا و خشونت باشیم. 

تغییرات در جامعه را باید جدی گرفت

وی با بیان اینکه وقتی خشونت شکل می‌گیرد گفت‌وگو، هم‌پذیری و نقد هم از میدان خارج می‌شود، ابراز داشت: امید را خیلی از وقت‌ها در میان روشنفکران، استادان و فعالان سیاسی نمی‌توان دید زیرا علیرغم آگاهی بالا، عرصه کنش را در میان خود مشاهده می‌کنند ولی در سطوح مختلف جامعه می‌توان امید را مشاهده کرد زیرا میدان کنش‌گری‌شان را در جامعه می‌دانند.  

این استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه تغییرات در جامعه را باید جدی گرفت، عنوان کرد: تغییرات می‌توانند هم تهدید باشند و هم فرصت. همه تهدید نیستند و همه نیز فرصت نیستند. اگر اعتراضات اخیر موجب شود نهادهای حاکمیتی و دولتی به این سمت بروند که مشخص شود خواسته‌های جامعه را می‌فهمند و در جهت برآورده شدن آن می‌روند و نداشته‌ها و ناتوانی‌ها را به مشارکت می‌گذارند، جامعه نیز به کمکش می‌رود. 

پایین رفتن امید اجتماعی موجب افزایش امید فردی شود 

خانیکی یادآور شد: جامعه‌ای که اساسش بر اعتماد است، جامعه به کمک دولت می‌رود اما در جامعه بی‌اعتماد، هر کسی مسئولیت خود را سلب می‌کند یا مسئولیت طرف مقابل را خلع می‌کند. پایین رفتن امید اجتماعی موجب افزایش امید فردی شود و این موجب ایجاد جامعه فردگرا و اتمی شده، می‌شود زیرا نه به دیگری احساس نیاز می‌کند و نه احساس نیاز دیگران را به خود متوجه می‌شود.