نقش مشارکت اجتماعی در بازآفرینی شهری

ایلنا: مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران گفت: کهنگی و فرسودگی بافت های شهری از جمله معضلاتی است که با یک اقدام مردمی و مشارکت جمعی مرتفع خواهد شد.

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی و امور بین الملل سازمان نوسازی شهر تهران، " علیرضا جعفری " با تأکید بر اهمیت نقش شهروندان و شهرنشینان در اداره شهر، اظهار داشت: شهر به مثابه موجودی زنده حیات و روح دارد و نفس می کشد اما گاهی بیماری یا درد بخشی از جسمش را می آزارد. شهر نیز حیات و مماتش به هماهنگی و کارکرد همه اعضا و جوارح بستگی دارد وآنچه مثل روح بر فعالیت های مکانیکی این جسم حاکم است و ظرافتی دلپذیر به خشونت حاکم بر اعضا و جوارح شهر می بخشد، مشارکت شهروندان و شهرنشینان در اداره این مجموعه است.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران ضمن اشاره به آموزه های قرآن کریم و سیره عملی ائمه معصومین(ع)، یادآور شد: " مشارکت " به عنوان دستوری دینی برای تمامی مسلمانان یا افرادی که در نظام اسلامی منتفع هستند تلقی می شود، سایر ادیان الهی نیز همانند اسلام افراد جامعه را با تعابیری نظیر ازخودگذشتگی، ایثار، کمک به همنوع، فعالیت های خیرخواهانه و نظایر آن به اثربخشی در زندگی یکدیگر هدایت می کنند و این فعالیت ها را ضامن بقای اجتماعی می دانند.

جعفری در این باره توضیح داد: مشارکت از نیازی فطری نشأت می گیرد و افراد برای تأمین عطش «کمک به همنوع» و «تأثیر در زندگی سایر افراد» به فعالیت های مشارکتی و جمعی روی می آورند؛ همچنین مشارکت فعالیتی داوطلبانه است که از سوی شهروندان برای اداره جامعه(محله، شهر، کشور) صورت می گیرد و منافع و خدمات آن در اختیار تمامی افراد قرار می گیرد. این نوع فعالیت ها می تواند در قبال دریافت انتفاعی اندک و یا کاملاً غیرانتفاعی انجام شود.

به گفته وی این نیاز فطری و فعالیت داوطلبانه، زمانی بیدار و از فعالیتی ناخودآگاه به خودآگاه تبدیل می شود که اولاً شهروند به عنوان فردی مشارکت جو، نیاز به حضور در اجتماع و فعالیت بر اساس قواعد مشارکت را حس کند.

به تعبیری دیگر، به مشارکت در حل تعارضات اجتماعی یا «مشارکت اجتماعی» روی بیاورد؛ ثانیاً با توجه به عوامل مختلف مؤثر بر مشارکت شهروندان مانند آگاهی اجتماعی، رضایت شهروندان، اعتماد دو سویه شهروندان و شهرداری به یکدیگر، احساس مالکیت به محیط شهری، قوانین و مقررات موجود در مدیریت شهری و… باید فضای مدیریت شهری بستر لازم برای حضور مردم را فراهم نماید.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران اظهار داشت: در کشور ما هر جا مردم نسبت به یک مسئله احساس مسئولیت نشان دادند و بستر نیز برای حضور ایشان در صحنه فراهم شد، موفقیت های خوبی بدست آمد، همچنان که در دوران انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بی تردید از مهم ترین دلایل پیروزی، مشارکت مردم در صحنه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، جنگ و… بود.

علیرضا جعفری با بیان این که مشارکت، امتیازی نیست که حکومت به اتباع خویش می دهد بلکه حقی است که باید از آن استفاده کرد، گفت: مشارکت حق مردم است و بیش از هر چیز نیازمند آگاهی است. مشارکت امری تحمیلی یا دعوتی نیست بلکه نوعی بستر سازی و توان بخشی به گروه های مختلف است تا بتوانند از استعدادهای خود برای حل مشکلات اجتماعی استفاده کنند، باید بدانیم گره ها و معضلاتی که هر روز بزرگتر می شوند با یک اقدام مردمی و مشارکت جمعی باز خواهد شد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود یکی از مشکلات شهر را کهنگی و فرسودگی بافت شهری دانست که جسم شهر را می آزارد و علاوه بر آنکه شهر را نازیبا، ناموزون و برای سکونت شهروندان نا امن می کند زمینه را برای تولد موجودی به نام آسیب های اجتماعی نیز مساعد می نماید.

به گفته این مقام مسئول، بافت های فرسوده شهر علاوه بر این که یک تهدید بالقوه در مواجه با بحران زلزله هستند، دارای تهدید بالفعل اجتماعی نیز هستند، چرا که فرسودگی ضریب نفوذ آسیبهای اجتماعی را افزایش می دهد و املاک فرسوده یا رهاشده مأمنی برای رشد معضلات اجتماعی می شوند.

جعفری با اعلام اینکه سازمان نوسازی شهر تهران از حضور و مشارکت مردم در نوسازی استقبال می کند، تأکید کرد: تلاش در جهت باز آفرینی شهر یکی از بستر های مستعد برای مشارکت مردم در مدیریت شهری است، لذا سازمان نوسازی شهر تهران برآن است که سهم حضور مردم در فرآیند نوسازی را بیشتر نموده و با تعاملی سازنده و دوسویه میان مردم و سیستم مدیریت شهری علاوه بر تسریع روند نوسازی بافت های فرسوده به توسعه پایدار و همه جانبه اجتماعی را نیز در این بافت های شهری دست یابد.

وی در ادامه افزود: سازمان نوسازی به دنبال جلب مشارکت مؤثر و پایدار شهروندان است نه مشارکت مقطعی زیرا معتقدیم تنها نوسازی کالبدی منجر به بازآفرینی شهر نمی شود و چنانچه تفکر حاکم بر ساکنین بافت های فرسوده تغییر نکند و توسعه اجتماعی صورت نگیرد تغییر کالبدی مؤثر نخواهد بود.

به گفته مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران اقداماتی چون هویت بخشی، فرهنگسازی و توانمندسازی ساکنین بافت های فرسوده علاوه بر اینکه برخی مشکلات و موانع موجود در راه نوسازی بافت فرسوده را برطرف می کند در آینده نیز از تخریب و فرسودگی سایر بناها جلوگیری می نماید.

جعفری همچنین خاطرنشان کرد: سازمان نوسازی تنها به نوسازی کالبدی نظر ندارد و بلکه نوسازی کالبدی و اجتماعی را به صورت توامان مؤثر می داند و " نوسازی مردمی " را به عنوان یکی از راهبردهای دستیابی به بازآفرینی یکپارچه و جامع بر می شمارد که در این راهبرد سعی برآن است بستر های لازم برای حضور تمامی اقشار جامعه در نوسازی فراهم گردد.

این مقام مسئول مشارکت مردم در نوسازی شهر را عاملی جهت کم رنگ شدن وجه تهدید آمیز بافت های فرسوده و نمایان شدن فرصت های بیشمار موجود در این بافت ها ذکر کرد.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در این باره توضیح داد: چنانچه تمام اقشار جامعه از جمله ساکنین و مالکین بافت های فرسوده، سرمایه گذاران و بخش خصوصی، گروه های مردم نهاد و مؤسسات فرهنگی _ اجتماعی و مدیریت شهری و.. سهم خود را در بازآفرینی این بافت ها بیابند و بستر های لازم برای عملکرد آنها نیز فراهم گردد نوسازی کالبدی نیز تسریع می یابد.

جعفری با بیان این که حضور اقشار مختلف در نوسازی نیازمند نهادینه شدن فرهنگ نوسازی مردمی است، یادآور شد: سازمانهای غیردولتی و کانونهای مردم محور می توانند به عنوان جایگاهی برای بروز و ظهور مشارکت اجتماعی، نقشی به سزا در تسریع و تسهیل روند نهادینه شدن فرهنگ نوسازی مردمی ایفا کنند.

وی در خاتمه سخنان خود از راه اندازی اداره مشارکت های اجتماعی ذیل معاونت اجتماعی و نوسازی مردمی سازمان خبر داد و اعلام کرد: به منظور عملیاتی نمودن استراتژی نوسازی مردمی، اداره مشارکت های مردمی مأموریت هایی چون بستر سازی برای شکل گیری کانون های نوسازان جوان در راستای ترغیب جوانان برای حضور در عرصه نوسازی، ایجاد ظرفیت های مناسب اجتماعی برای همکاری ساکنین در بهسازی و نوسازی محیطی، بافت های فرسوده و حمایت و ظرفیت سازی برای مشارکت گروه های مردمی را در دستور کار خود قرار داده است.