مشاور فرهنگی شهرداری لامرد: شهرداری تنها متولی فرهنگ در شهر نیست

به طور قطع می‌توان گفت؛ فرهنگ حوزه مظلومی است که علی‌رغم اینکه داعیه داران بی‌شماری دارد اما همواره و در برهه‌های زمانی مختلف مدیریتی ضعیف و سلیقه‌ای را همراه با تدابیر بی‌روح و سطحی تجربه کرده است. در کشورمان بیش از ده‌ها نهاد مختلف به صورت مستقیم با این مقوله ارتباط مستقیم و مستمر دارند، اما هیچکدام در محل خود دارای خروجی مناسب و قابل ذکری نبوده‌اند. متاسفانه زمانی که نام فرهنگ برده می‌شود اکثر برنامه‌ها و تدابیر اتخاذی از سوی متصدیان و متولیان امر فرهنگ به سمت برگزاری نمایشگاه و بزرگداشت و ایراد سخنرانی به مناسبت‌های مختلف سوق می‌یابد و زمینه‌هایی مهمی چون روش زندگی، پیوست فرهنگی و… که مورد تاکید همیشگی رهبری معظم انقلاب نیز بوده است به فراموشی سپرده شده و تنها به ساماندهی چند عمل سطحی به آن نگاه شده است.

به گزارش ایلنا، با نگاهی گذارا نسبت به عملکرد نهادهای مختلف در سطح شهرستان لامرد که دارای غنای فرهنگی بالایی بوده و میراثمردمان فرهنگ پرور این سامان است، تا جایی که دیگران به آن غبطه می‌خورند، درخواهید یافت که در زمان کنونی به این اصل مهم و حیاتی تنها به عنوان یک فرع توجه شده و در هر زمان با اصل قرار دادن مسائل عمرانی و اقتصادی موجبات مهجور ماندن فرهنگ فراهم آمده است. ‌‌ همان گونه که بدون داشتن اقتصادی دارای برنامه ریزی مدون نمی‌توان زندگی مطلوب فراهم نمود، اما درکنار آن باید به این مساله نیز توجه وافر شود که بدون نگاه دقیق به مقوله فرهنگ نتیجه مطلوب رفاه اجتماعی میسر نخواهد شد چرا که رشد اقتصادی و عمرانی بدون ارتقاء فرهنگ به هیچ وجه موثر نخواهد بود.

از داعیه دارانی چون شورای فرهنگ عمومی به عنوان رکن و متولی و دیگر نهادهای مربوطه مانند فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و… همه و همه به جای بسترسازی و نهادینه کردن تنها به مصوب کردن واژه فرهنگ بر عملکردهای سطحی و اغلب بدون نتیجه مطلوب، تمبر فرهنگی را به آنان الصاق می‌کنند تا نهاد کاملا فرهنگی نظیر شهرداری‌ها که تمام تدابیر و خروجی خود را بیشتر وقف امور عمرانی کرده در حالی که‌‌ همان امور عمرانی نیز الزاما باید خروجی فرهنگی متناسب با مناطق و نواحی مختلف داشته باشد.

بحثآنجا شیرین‌تر خواهد شد که در زمان مطالبه و بازخواست، هر کدام از این نهادهای خوشنام به جای تایید و پذیرفتن نقاط ضعف و انفعال خویش، هریک توپ فرهنگ را به زمین دیگری منتقل کرده و یکدیگر را مسبب عدم حصول نتیجه مطلوب می‌دانند.

شهرستان لامرد براساس سرشماری عمومی و نفوس و مسکن، دارای جمعیت ۸۰۹۹۰ نفر در سال ۱۳۹۰ است که از این تعداد ۳۸۷۸۰ نفر در مناطق شهری و ۴۲۲۱۰ نفر در مناطق روستایی سکونت دارند.

اما طی چند سال اخیر با توجه به رونق اقتصادی و توسعه شهرستان جمعیت آن سیر افزایشی یافته و بخش مرکزی آن با وجود پیشرفت‌های روزافزون عمرانی و اقتصادی در عین حال با کمبودهای فرهنگی دست و پنجه نرم می‌کند و به اعتقاد کار‌شناسان این حوزه، تاثیرات کار فرهنگی در دراز مدت مشخص خواهد شد و این در حالی است که کار مدیران شهری را در بحثفرهنگی با مشکل مواجه کرده است.

حال شهرستانی که در بعد اقتصاد و صنعت به عنوان قطب صنعت فارس شناخته می‌شود و از این حیثروند رو به رشدی را در استان به خود دیده و بسیاری از صنایع بزرگ و کوچک نظیر آلومینیوم جنوب در منطقه ویژه اقتصادی لامرد، صنایع انرژی بر، مناطق گازی، شهرک‌های صنعتی و… در درون خود قرار داده است و به اذعان مسئولین استان و شهرستان با اجرای هریک از آن‌ها شاهد جذب نیروی کار متخصص و از همه مهم‌تر موجبات رفع مشکلات بیکاری در منطقه جنوب استان باشد. از سوئی دیگر نیزبا تصویب و اجرای مصوبه الحاق استان فارس به خلیج نیلگون فارس؛ که نقطه عطفی در رشد و توسعه صنایع و اشتغال پایدار استان ایجاد خواهد نمود اما متاسفانه و به ظن صاحب نظران مختلف؛ فرهنگ و فرهنگسازی جایگاه استراتژیکی در شهرستان لامرد نداشته و ندارد.

اما حسن خضری که دارای دکترای روان‌شناسی از دانشگاه علامه طباطبایی تهران است در تحلیل و ارزیابی از جایگاه مقوله فرهنگ در شهر لامرد معتقد است: برای اینکه ما بتوانیم میزان توجه به فرهنگ و جایگاه را مشخص کنیم باید ابتدا فرهنگ و ابعاد را مشخص کرد.

وی با بیان اینکه فرهنگ مجموعهٔ مشترکی از باور‌ها، آیین‌ها، اخلاقیات، قوانین، عادت‌ها و نگرشهای گروهی از مردم. فرهنگ، راه مشترک زندگی، اندیشه و کنش انسان است و اینگونه تعریف می‌شود ادامه می‌دهد: فرهنگ را می‌توانیم شامل هنر، ادبیات، علم، مذهب و ساختار کلّی قوانین اجتماعی دانست و وقتی به این نمود از فرهنگ نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که فرهنگ و فرهنگسازی، جایگاه استراتژیکی در لامرد نداشته و هم اکنون هم ندارد.

به عقیده وی وقتی می‌گوییم که یک فرهنگسرا، یک سالن تئا‌تر و موسیقی، کتابخانه، یک مرکز تفریحی ممتاز و به معنای اخص کلمه، نداریم؛ انجمن‌های متعدد موسیقی، تئا‌تر، شعر، سازمانهای مردم نهاد و کلاسهای متعدد یادگیری و آموزشِ جنبه‌های متنوع فرهنگ، وجود ندارد یعنی که شهر شما از نظر فرهنگی، زنده نیست.

خضری که سه سال سابقهٔ کار در زمینهٔ درمان اعتیاد را دارد و به عنوان روان‌شناس مرکز اجتماع درمانمدار در بهزیستی شیراز کار مشغول فعالیت بوده با اشاره به خلاء برنامه‌های مدوّن برای ایجاد و گسترش فرهنگِ شهری از طریق آموزش قواعد و اصول زندگی جمعی، عقیده دارد؛ که آسیب‌های اجتماعی مثل اعتیاد و طلاق است فراوان است وباید گفت: صنعتی شدن، در عین داشتن فرصت‌ها، آفتی است که ما برای مقابله با آن، تمهیدی نیندیشیده‌ایم و آمادگی در امان ماندن از پیامد‌هایش را نداشته‌ایم.

آگاهی از قوانین شهروندی؛ جزو وظایف ماست

وی با اشاره به مؤلفه‌های فرهنگ شهروندی و شهرنشینی ادامه می‌دهد: ما به مجموعهای از ارزش‌ها، نگرش‌ها و قوانین مشترکِ بنیادی که احساس تعلق، تعهد و احترام شهروندان را ایجاد کند، «فرهنگ شهروندی» می‌گوییم که در واقع، بهتر است به آن «تعهد شهروندی» گفته شود. این مفهوم، نه تنها اشاره به «یادگیری زندگی جمعی» دارد، بلکه شامل کسب ارزش‌ها، نگرش‌ها، مهارت‌ها و وفاداری به تعهدات شهروندی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی فیروزآباد معتقد است که فرهنگ شهروندی، هنجارهای یک جامعه را رقم می‌زند و پایه‌های ارتباط میان شهروندان را شکل می‌دهد و شهری که از فرهنگِ غنی شهروندی برخوردار است، از امنیت و آرامش جسمی و روانی بهره‌مند است و مشارکت شهروندان در هر فعالیت، به چشم می‌خورد؛ مشارکتی سازنده که هزینه‌های اداره شهر را کاهش می‌دهد و لبخند را جایگزین دغدغه‌ها و نا‌آرامی‌ها می‌نماید.

مشاور فرهنگی و اجتماعی شهرداری لامرد بر این باور است که در کل، فرهنگ شهرنشینی دربردارندهٔ هر آن چیزی است که امکان زندگی بهتر و انسانی‌تر را برای شهروندان فراهم کند. فرهنگ شهروندی، درکِ این است که ما در شهر زندگی می‌کنیم نه در بیابان، و حقوق و وظایفی داریم که باید به آن آگاه باشیم.

نگاه معنی داربه فرهنگ

حسن خضری در پاسخ به اینکه تاکنون بودجه‌های فرهنگی شهرداری لامرد درچه زمینه‌هایی مورد استفاده قرار گرفته معتقد است: متاسفانه و طبق جریان عمومی بی‌توجهی به فرهنگ در گذشته، باید گفت که شهرداری لامرد در ادوار پیشین، اصولاً نگاه معنی داری به این زمینه نداشته است و وضعیت فعلی شهر از نظر فقدان عناصر و مؤلفه‌های شهرفرهنگی، گواه حرف من است.

وی باتاکید بر اینکه شهرداری، تنها متولّی فرهنگ در شهر نیست و نهادهای دیگری همانند ارشاد، تبلیغات اسلامی، بهزیستی، شبکهٔ بهداشت، و حتی نیروی انتظامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و به طریق اولی، فرمانداری و بخشداری هم بخشی از وظیفهٔ فرهنگسازی و فرهنگ بانی را بر عهده دارند، اضافه می‌کند: شهردار کنونی لامرد در تلاش است که توجه به فرهنگ و برگرداندن شهرداری به وظیفهی طبیعی خود، در اولویت قرار گیرد و قرار دادن جایگاهی تحت عنوان مشاور فرهنگی اجتماعی و هم اکنون ایجاد حوزهی فرهنگی شهرداری لامرد، اقداماتی در همین راستا بوده است.

مشاور فرهنگی شهرداری لامرد با اشاره به اجرا و در دستور کار قرار دادن برنامه‌های متعددتوسط شهرداری برای ایجاد تغییر در فضای عمومی شهر می‌افزاید: زیباسازی معابر که هم اکنون در بلوار جهاد رو به اتمام است و علاوه بر این، مکان یابی‌های متعددی انجام گرفته است تا این روند زیباسازی در سراسر شهر، توزیع شود که مردم عزیزمان انشاءالله تا قبل از نوروز، شاهد آن خواهند بود.

وی با تاکید بر اینکه اجرای برنامه‌های شهر پاک، با هدف نهادینه سازی فرهنگ حفاظت از محیط زیست و ارتقاء پیوند شهروندان با شهرداری، با همکاری انجمن رویش سبز جنوب صورت می‌گیرد ادامه می‌دهد: نشریهٔ شهروند، تلاش دارد تا با استفاده از ظرفیت علمی شهروندان به بهبود فرهنگ شهرنشینی کمک کند. علاوه بر این، سامانهٔ پیامکی شهرداری در هر هفته پیامک‌هایی را در ارتباط با مقوله‌های متعدد فرهنگی اجتماعی به شهروندان ارسال می‌کند.

او با اشاره به برنامه‌های فرهنگی اجتماعی شهرداری در سال آینده اضافه می‌کند: ما در سال آتی برای نخستین بار در شهرداری لامرد برنامهٔ فرهنگی اجتماعی مفصلی را با بودجه بندی مشخص تدوین کرده‌ایم و برای تصویب ارائه شده است تا برای اجرای برنامه‌های فرهنگی سال آینده، مشکلات مالی وجود نداشته باشد.

این برنامه شامل «طراحی و نصب ۴ المان شهری و همچنین نقاشی و زیباسازی شهر با رویکرد بومی گرایی، برگزاری کلاس‌های آموزش شهروندان، برگزاری پررنگ مناسبت‌های زیست محیطی و ملی، و تداوم حمایت از سمن‌ها(NGO‌ها) و برنامهٔ شهر پاک خواهد بود. امیداورم که با تصویب بودجهٔ مورد نظر، بشود که شهر لامرد را اندکی متحول کرد.

پاسکاری مسئولیت

مسئول فرهنگی شهرداری لامردکه معتقد است نباید به بدبینی یا سیاهنمایی متهم شودمی افزاید: متاسفانه تاکنون بر مبنای آنچه می‌بینیم باید گفت که برنامهی مدونی وجود نداشته است.

این کار‌شناس فرهنگی معتقد است که فرهنگسازی و فرهنگبانی، فقط ساختن و آسفالت کردن خیابان و بلوار و به طور کلی یعنی سخت افزارهای فرهنگی نیست و حتّی تنها برپایی مراسم مذهبی هم نیست. فرهنگ، تربیت کردن و آموختن زندگی جمعی، قانونمداری، زندگی اخلاقی، پرورش زمینههای هنری و و تقویت روح انسانی است. با این گستردگی در مصادیق، طبیعی است که شهرداری نه به تنهایی مسئول وضع فعلی است و نه به تنهایی می‌تواند همهی مسئولیت برون رفت از این وضعیت را برعهده بگیرد.

وی تصریح می‌کند: برای داشتن یک شهر فرهنگ محور، نیازمند آنیم که همهی دستگاه‌ها به وظایف ذاتی خود در قبال فرهنگ سازی عمل کنند و پاسکاری مسئولیت، جز از دست دادن فرصت ساختن جامعهای مناسب، عایدی دیگری ندارد.

هزینه فرهنگی وجود ندارد و در حقیقت هرچه هست، سرمایه گذاری فرهنگی است

خضری که مشتاق به سخن گفتن در بحثفرهنگی و اجتماعی است از سویی دیگر وضعیت لامرد را در بسیاری از شاخص‌های فرهنگی(جرم و جنایت، نزاع‌های خیابانی، فساد و…) نسبت به دیگر شهرهای استان فارس مناسبت‌تر قلمداد می‌کند.

وی در پاسخ به اینکه شما جواب این چرا‌ها و مشکلات فرهنگی را در کجا می‌بینید؟ نیز بیان می‌دارد: کاستیهای فرهنگی در شهر لامرد وجود دارد و جا برای کار فرهنگی، بسیار است. چرایی نقصان فرهنگی ما پاسخی ساده ندارد. اول اینکه، ما تنها ۳۰ سال است که شهر شد‌هایم و طبیعتاً، شهری جوان هستیم که می‌تواند بسیاری از کاستیهای هر شهر جوانی را داشته باشد. مسئلهی دوم، این است که تا قبل از ورود صنعت به منطقه، الزامات برنامهریزیهای فرهنگی، اینقدر بالا نبود. ما همچنان جامعهای روستایی بودیم منتها با اسم شهر.

این فعال فرهنگی با تاکید براینکه وجود صنعت نیز فرصت‌ها و پیامدهایی را در جامعه به همراه دارد اضافه می‌کند: انسان را به آدمی با ویژگی‌ها و نیازهای تازه تبدیل می‌کند. وقتی نتوانیم نیازهای طبیعی یک انسان را برآورده کنیم آن وقت است که از روند طبیعی پرورش او عقب افتاد‌هایم.

خضری معتقد است که جامعهٔ ما نتوانسته خودش را با این تحول اجتماعی، همراه کند و دارد تاوانش را با اعتیاد و طلاق و… می‌دهد که نماد بیماری جامعه هستند.

او می‌گوید: در واقع، چیزی به نام» هزینهٔ فرهنگی «وجود ندارد و در حقیقت هرچه هست، سرمایه گذاری فرهنگی است. این نگاه اگر به وجود بیاید، خیلی از مشکلات ما قابل حل است. به نظر من اگر عقب ماندگی داشته‌ایم، دلیل عمده‌اش وجود این نگاه بوده است که فرهنگ را با عینک اقتصادی دیدهاند و چرتکه انداخته‌اند که هزینه کنیم یا نه؟

مشاور فرهنگی و اجتماعی شهرداری لامرد تصریح می‌کند: دلیل دیگری که در همین راستا قابل بحثاست اینه که بسیاری از مسئولان و مردم، تحول فرهنگی را مقولهای زمانبر نمی‌دانند. فرهنگ در طول زمان، تغییر می‌کند و برای تحوّل آن، باید برنامه داشت و هزینه صرف کرد و مهم‌تر از همه، باید مردم با آن همراه باشند و تحول فرهنگی با بخشنامه و دستور، شدنی نیست.

آموزش حقوق شهروندی

شهردار لامرد در اولین نشست خبری که با اصحاب رسانه داشت قولی مبنی بر اجرای آموزش درس حقوق شهروندی با آغاز سال تحصیلی جدید در مدارس داد.

خضری در این باره می‌گوید: متاسفانه به دلیل پاره‌ای مشکلات، این برنامه اجرایی نشد و از سال آینده اجرایی خواهد شد و جناب آقای عبدالرضا صفری، از کارکنان خلاق و باانگیزهی شهرداری، طرحی را در دست تهیه دارند که به زودی نهایی می‌شود و عملاً وارد فاز آموزش شهروندی می‌شویم.

برای داشتن انسان سالم، باید هزینه کرد

به عقیده وی کوتاهی دستگاه‌های فرهنگی و اجتماعی موجب شده است که تاکنون کارهای مطالعاتی و آسیب‌شناسی معضلات فرهنگی و اجتماعی در شهر لامرد به مرحله انجام نرسد و معضلات اجتماعی در غیاب برنامههای مدوّن و کار‌شناسان خبره، سر باز می‌کنند و به دلیل عدم توجه درست و عدم سرمایه گذاری و صرف پول، چرکین می‌شوند.

همه می‌دانیم و دیگر نیاز به گفتن نیست که همیشه، پیشگیری نوع اول، بهترین است. و برای این کار، باید آموزش را در صدر برنامه‌ها قرار داد؛ و آموزش هم هزینه بر است. تا وقتی نخواهیم بپذیریم که برای داشتن انسان سالم، باید هزینه کرد و جیب‌ها را شل نکنیم، همین وضعیت و بد‌تر از این را خواهیم داشت. اعتیاد، طلاق، ایدز، سرطان، نابهنجاریهای اجتماعی و اخلاقی، همه و همه قابل کنترلاند اگر که به همهٔ افراد متخصص که ا در شهرستان لامرد و شهر لامرد کم نیستند میدان داده شود؛ اگر مسئولان مشوق ایجاد انجمن‌های مردم نهاد(NGO) باشند و از آن‌ها کمک بخواهند و موانع دست و پاگیر اداری در راه تشکیل آن‌ها را کنار بگذارند؛ و اگر نگاه جناحی و سیاسی و حسابهای اقتصادی در این مقوله‌ها کنار گذاشته شود مطمئنم که می‌توان از امروز، برنامهای با همکاری همهی دستگاه‌ها و نهادهای مربوط و متخصصان دلسوز، تدوین کرد که تا پنج سال آینده، شاهد شرایط بهتری باشیم.

گزارش: مرتضی عبداله‌زاده