سال ۹۳؛ سال درخشش «ایلنا» بود

به‌مناسبت پنجم اسفندماه، سالروز تأسیس خبرگزاری کارایران(ایلنا)، قادر باستانی، نویسنده و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی در دانشگاه‌های تهران، یادداشتی ارسال کرده که می‌خوانیم:

سال ۹۳ برای خبرگزاری ایلنا، سال پُربار و موفقیت‌آمیزی بود. در رقابت خبری میان خبرگزاری‌های متعدد که اغلب آنها امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی بیشتری نسبت به آن داشتند، ایلنا خوش درخشید و سال ۹۳ سال درخشش ایلنا بود. دقت، سرعت و امانت‌داری، در اغلب خبرهای خروجی ایلنا قابل مشاهده بود و در قیاس با سایر خبرگزاری‌ها، در این سال به استانداردهای حرفه‌ای روزنامه‌نگاری نزدیک شد.

خبرگزاری ایلنا، علیرغم همه محدودیت‌ها، پوشش خبری خوبی به ویژه برای فرهیختگانی که دسترسی چندانی به تریبون‌های رسمی ندارند، ارائه داد. هنرمندان، نویسندگان و روشنفکران جامعه ایران، توانستند شاهد انعکاس صدای خود در عرصه خبری کشور باشند که این امر از اهمیت سیاسی و امنیتی بسیاری برخوردار است.

اخبار اختصاصی ایلنا، علیرغم نابرابری امکانات و مقدورات این خبرگزاری با بنگاه‌های خبری دیگر، بسیار چشمگیر بود. مثلاً خبر اختصاصی نامه معاون اول دولت گذشته به احمدی نژاد در ایلنا، بازتاب جهانی یافت و ایلنا در طول سال، با تهیه و انتشار چندین خبر اختصاصی دیگر، توانمندی خود را به رخ کشید و ثابت کرد که می‌توان با امکانات اندک نیز با رقبای قدرتمند داخلی و خارجی رقابت نمود و گوی سبقت را از آنان ربود.

آنچه در سالگرد تأسیس خبرگزاری ایلنا می‌توان گفت، این است که همه رسانه‌های خبری نیاز جدی به مراقبت دائم دارند، تا از اصول حرفه‌ای خود دور نشوند و انصاف و بی‌طرفی و توجه کامل به منافع ملی را پیشه خود کنند. نباید منافع حزبی، گروهی و جناحی، خدای ناکرده باعثشود خبری نادیده انگاشته شود و یا خبری با غرض و قصد تخریب و جنگ روانی انتشار یابد.

همه بنگاه‌های خبری در کشور ما، مانند رسانه‌های خبری بین‌المللی، تأمین‌کننده مالی دارند و این تأمین‌کننده انتظاراتی دارد. روزنامه‌نگاران در این رسانه‌ها، تمام سعی خود را صرف می‌کنند تا از اصول حرفه‌ای خود عدول نکنند و اعتماد مخاطب به رسانه را مخدوش نسازند. صاحبان رسانه‌ها هم باید بدانند که اعتبار رسانه نزد مخاطبان، در گرو رعایت بی‌طرفی و انصاف در تنظیم و انتشار اخبار است و به نفع آنان است که هرچه بیشتر اعتبار رسانه بالاتر برود؛ وگرنه رسانه بی‌اعتبار بین مردم، ارزشی ندارد. خبرگزاری ایلنا در این زمینه کارنامه خوبی از خود به‌جا گذاشته و اعتبار مناسبی نزد مخاطب ایرانی کسب کرده است، اما تأکید می‌کنم که اعتبار نیاز به مراقبت دائمی دارد.

در ایران، ۸۰ سال پیش، آژانس خبری پارس در وزارت امور خارجه آغاز به‌کار کرد که بعد‌ها به خبرگزاری پارس تغییر نام داد. این خبرگزاری، اخبار خبرگزاری‌های خارجی و رادیو، تلویزیون و مطبوعات را از زبان‌های مختلف ترجمه می‌کرد و در اختیار مطبوعات قرار می‌داد و تا سال‌های اخیر، تلکس خبرگزاری، مهم‌ترین منبع خبری هر روزنامه و رسانه خبری در ایران بود.

خبرگزاری کار ایران(ایلنا)، در پنجم اسفند سال ۸۱، یعنی دوازده سال پیش، با هدف «بسط و گسترش فرهنگ اطلاع‌رسانی به ویژه اعتلای سطح آگاهی طبقه شریف کارگر»، کار خود را آغاز کرد. این خبرگزاری، با حمایت خانه کارگر جمهوری اسلامی وارد عرصه رقابت‌های رسانه‌ای شد و در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگ و اندیشه، کارگری، مجلس، ورزشی و بین‌المللی، به تولید و پخش خبر پرداخت.

یک‌ماه پیش از ایلنا، خبرگزاری فارس فعالیت خود را شروع کرده بود و سه ماه بعد، یعنی ۲۹ اردیبهشت ۸۲ خبرگزاری مهر، کار رسمی خود را آغاز کرد. این سه خبرگزاری، کورس رقابت با خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)، خبرگزاری رسمی کشور را کلید زدند و خیلی زود گوی سبقت را از آن ربودند.

شرایط ایلنا در رقابت با ایرنا، فارس و مهر، طوری بود که از پشتیبانی‌های مالی و تجهیزاتی که آن خبرگزاری‌ها داشتند، بهره‌ای نداشت و دسترسی‌های انحصاری که آن رسانه‌ها به مراکز، نهاد‌ها و سازمان‌ها داشتند، ایلنا کمتر داشت. با این وجود، این خبرگزاری با امکانات و نیروی انسانی بسیار کمتر، در رقابت رسانه‌ای کم نیاورد و با اعتماد به نفس و تلاش مستمر و ایثارگرانه کادر متعهد و مجرب خود، توانست جایگاه مناسبی در جغرافیای رسانه‌ای کشور کسب کند.

در طول هشت سال استقرار دولت اصولگرایان، خبرگزاری ایلنا، پایگاه خبری مهم منتقدان رو یه دولت بود که با وجود همه تضییعات، توانست کارنامه مثبت و خوبی از خود برجای بگذارد. تلاش برای پرهیز از تندروی، رعایت انصاف و جوانمردی و البته جرأت و جسارت در پوشش اخبار گروه‌های مهجور و مظلوم سیاسی و فرهنگی، ویژگی قابل تحسین خبرگزاری ایلنا در یک دهه فعالیت خود بوده است.

ایلنا زمانی پا به عرصه فعالیت گذاشت که تحولات بزرگی در عرصه رسانه به وقوع پیوسته بود. همگامی و هماهنگی با این تحولات ارتباطی، به نحو قابل قبولی در این خبرگزاری انجام شد. توجه به مخاطب و پرهیز از قیم‌مأبی برای مخاطب، اکنون نیز در مسیر خبری ایلنا به خوبی مشاهده می‌شود.

همه می‌دانند مخاطب عصر حاضر با گذشتگان خود کاملاً متفاوت هستند. فن‌آوری عصر دیجیتال، رسانه‌ها را به سمت دوسویگی و شبکه‌ای شدن سوق داده است. امروز مخاطبان هم دریافت کننده محتواهای وسیعی از ارتباط‌گران گوناگون هستند و هم خودشان به عنوان ارتباط‌گر، تولیدکننده و عرضه‌کننده پیام در شبکه‌های کوچک و بزرگ به‌شمار می‌روند. در عصر ارتباطات مشارکتی یا شبکه‌ای، باید تلاش کرد تا از گردونه تکنولوژی عقب نماند. جا دارد خبرگزاری ایلنا، در زمینه فناوری‌های نو تلاش خود را بیشتر کند و این امر مستلزم ایجاد توانمندسازی مالی از روش‌های مرسوم خبرگزاری‌ها در دنیا است.

استقلال و پویایی رسانه‌ای در کشور، می‌تواند باعثرشد و توسعه‌ نهاد‌های مدنی شود و سدی در برابر خودمحوری‌ها و انحرافات به وجود بیاورد. به این دلیل که رسانه‌های حرفه‌ای، تریبون اندیشه‌ها و افرادی هستند که صرفاً به روشنگری اهمیت می‌دهند و منافع‌جمعی و اجتماعی را برتر از نیاز‌های شخصی و حزبی می‌دانند. گرچه تحمل چنین رسانه‌هایی به‌خصوص در جوامعی که توجه به تضارب آرا اندک است، سخت به نظر می‌رسد، اما در این جوامع بیش از اینکه اندیشه متضرر شود، مردم و مخاطبان هستند که به دلیل نقصان اطلاعات و گزارش‌های صحیح و منطبق با واقعیت، به بیراهه سوق داده می‌شوند.

دولت و سایر متولیان امر باید اگاه باشند که تقویت رسانه‌های خبری مستقل و حرفه‌ای و بهادادن به آنها، یک نیاز نیست، یک ضرورت جدی و راهبردی است. تقویت رسانه‌های مستقل، هزینه کردن نیست، بلکه افزودن بر سرمایه‌های ملی است. این رسانه‌ها قادرند جامعه را پویا و قابل تحمل کنند تا سخنان علاوه بر اینکه شنیده می‌شوند، تاثیرگذار هم باشند. آنها به عنوان زبان و واسطه مردم با حاکمیت، در روشنگری و ارائه طریق صحیح و انتقال واقعیت جامعه به دولت‌ها، همانند ناظر مستقل و بی‌طرف، نقش کلیدی دارند و با اطلاع‌رسانی صحیح و شفاف، می‌توانند کشور را از مسیر اشتباه در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری و اداره عمومی برحذر دارند.

رسانه حرفه‌ای وامدار دولت و حکومت نیست؛ بنابراین انتقادهای آن در مسیر اصلاح و کمک به دولتمردان و مجریان امور برای حل معضلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور است؛ هرچند ممکن است در بسیاری موارد مثل یک داروی تلخ برای درمان یک بیماری عمل کند. برخورداری یک جامعه از رسانه‌های خبری حرفه‌ای، در امنیت و پیشرفت و توسعه کشور نقش مهمی دارد و درعین حال، مانع از انباشت مطالبات بدون پاسخ مردم در لایه‌های اجتماع و تبدیل آن به یک تهدید می‌شود.

دوازدهمین سالگرد تأسیس خبرگزاری ایلنا را شادباش می‌گویم و برای همه دست‌اندرکاران آن پیروزی‌های بیشتر آرزو می‌کنم.